مرور زمان دارای انواع گوناگون بوده و در شرایط مختلف تعاریف متعددی از آن ارائه می شود که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
این نوع مرور زمان مخصوص جرایم قابل گذشت است. جرم قابل گذشت نیز جرمی است که صرفاً با شکایت شاکی قابل تعقیب است و درصورت گذشت شاکی در هر مرحله از رسیدگی، تعقیب یا مجازات موقوف می‌شود.
در صورتی که از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعد قانونی جرم غیرقابل گذشت تعقیب نشود، پس از آن دیگر امکان تعقیب وجود ندارد. به عبارت دیگر، مرور زمان در صورتی تعقیب جرایم موجب تعزیر را موقوف می‌کند که از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعد زیر تعقیب نشده یا از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی تا انقضای این مواعد به صدور حکم قطعی منتهی نشده باشد. این مواعد با توجه به نوع جرم متفاوت است که در ادامه به جزئیات آن خواهیم پرداخت:
- جرایم تعزیری درجه یک تا سه، با انقضای پانزده سال.
- جرایم تعزیری درجه چهار، با انقضای ده سال.
- جرایم تعزیری درجه پنج، با انقضای هفت سال.
- جرایم تعزیری درجه شش، با انقضای پنج سال.
- جرایم تعزیری درجه هفت و هشت، با انقضای سه سال.
به علاوه، در مورد صدور قراراناطه، مرور زمان تعقیب از تاریخ قطعیت رأی مرجعی که رسیدگی کیفری منوط به صدور آن است، شروع می‌شود.
لازم به ذکر است در جرایم تعزیری قابل گذشت هرگاه متضرر از جرم در مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، شکایت نکند، حق شکایت کیفری او ساقط می‌شود مگر اینکه تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج از اختیار، قادر به شکایت نباشد که در این صورت مهلت مزبور از تاریخ رفع مانع محاسبه می‌شود.
همچنین هرگاه متضرر از جرم قبل از انقضای مدت مذکور فوت کند و دلیلی بر صرف نظر وی از طرح شکایت نباشد، هر یک از ورثه وی در مهلت شش ماه از تاریخ وفات حق شکایت دارد.
چنانچه از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی تا انقضای مواعد قانونی، حکم قطعی صادر نشود، پس از آن دیگر امکان صدور حکم وجود ندارد. طبق تبصره یک ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی «اقدام تعقیبی یا تحقیقی، اقدامی است که مقامات قضایی در اجرای یک وظیفه قانونی از قبیل: احضار، جلب، بازجویی، استماع اظهارات شهود و مطلعان، تحقیقات یا معاینه محلی و نیابت قضایی انجام می‌دهند.»
اگر از زمان «قطعیت حکم» تا انقضای مواعد قانونی حکم اجرا نشود، پس از آن دیگر امکان اجرای مجازات وجود ندارد.
- مرور زمان اقسام سرقت‌های تعزیری
سرقت جرمی غیرقابل گذشت است؛ بنابراین مشمول مرور زمان شکایت نمی‌شود و خواه شاکی شکایت کند، خواه نه، این جرم از سوی دادستان قابل تعقیب است. قانون مجازات اسلامی برای سرقت های مختلف با توجه به شرایط و نحوه وقوع آن، مجازات متفاوتی مقرر کرده است. بر همین اساس، مدت زمانی که برای چشم پوشی از اقسام سرقت باید سپری شود نیز متفاوت است.
