✅قضات بر سر «عندالاستطاعه» بودن مهریه و حق حبس زوجه با اختلاف نظری مواجه هستند که در جلسه نقد رای نظرات موافق و مخالف مورد بررسی قرارگرفت.
🔹از دهه ۸۰ تاکنون زوجین هنگام تنظیم عقدنامه در دفترخانه ها از عنوان «عندالاستطاعه» یا «عندالمطالبه» استفاده می کنند.
آیا ثبت چنین قیدی دربارة مهریه در عقدنامه ازدواج اثری نسبت به حقوق و تکالیف و تعهدات طرفین دارد؟ ضمانت اجرای تعهد زوج به پرداخت مهریه در این صورت چیست؟
✅دو تفسیر و دو نظر قضایی دربارة اثر قید عند الاستطاعه بودن مهریه نسبت به حق حبس زوجه وجود دارد. به همین جهت جلسه نقد رأی با حضور ۸۰ نفر از قضات استان تهران با موضوع حق حبس زوجه به دلیل عندالاستطاعه بودن مهریه برگزار شد.
🔹در این جلسه آراء شعب دوم و بیست و چهارم دادگاه تجدید نظر استان تهران مورد تجزیه و تحلیل قضات شرکت کننده قرار گرفت. این دو رأی دو حکم کاملا متناقض با هم صادر کرده بودند.
🔹ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی اذعان می دارد: زن می تواند تا مهریه او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد، امتناع کند. مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
🔹وهمچنین بر اساس قانون زوجین نسبت به هم حقوق تکالیفی دارند. مرد مکلف به پرداخت نفقه و مهریه و زن هم مکلف به تمکین است. عدم تمکین زن هم موجب سقوط حق نفقه می شود. البته تمکین در دو بخش تمکین عام و خاص تعریف می شود. تمکین عام یعنی زن زیر سقف خانه ای که همسر اختیار کرده زندگی کند و تکمین خاص یعنی اینکه زن وظایف زوجیت و زناشویی را انجام دهد.
🔹مستفاد از ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، با شرایطی تا زمانی که مرد مهریه را به زن پرداخت نکرده است، زن می تواند از تمکین خاص خودداری کند.
🔹البته وقتی زن یک بار تمکین کرد، دیگر نمی تواند به دلیل عدم پرداخت مهریه از تمکین خاص خودداری کند.
🔹درصورتی که زن به استناد عدم پرداخت مهریه از تمکین خاص خودداری نموده است، همچنان مستحق نفقه خواهد بود و مرد به استناد عدم تمکین او نمی تواند، از پرداخت نفقه خودداری کند.
🔹دراین مورد برخی از قضات معتقدند که اعمال حق حبس در صورت «عندالاستطاعه» بودن درست نیست. اما گروه دیگر معتقدند؛ قید عندالاستطاعه به معنای تعیین اجل برای دین نیست و چنین مهریه ای حال است و در نتیجه زن همچنان حق دارد، در صورت عدم پرداخت مهریه از تمکین خاص خودداری نماید.
🔹با توجه به رأی گیری در پایان این نشست، اکثر قضات شرکت کننده معتقد بودند با وجود قید «عند الاستطاعه» برای مهریه، زن دیگر حق خودداری از تمکین در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج را ندارد. البته دیوانعالی کشور می تواند با صدور رأی وحدت رویه به این اختلاف نظر پایان ببخشد.
