دعوی ثبت واقعه طلاق چگونه طرح می شود؟

فرض را بر این قرار می دهیم،  مردی با رعایت شرایط شرعی و قرائت صیغه طلاق همسر خود را مطلقه می نماید. در صورتی که مرد تا یک ماه از تاریخ واقعه طلاق اقدام به ثبت آن در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق ننماید، زن می تواند  دادخواست حقوقی به خواسته الزام مرد به ثبت واقعه طلاق را تقدیم مرجع قضایی صالح نماید.

عدم ثبت واقعه ازدواج از سوی مرد چه ضمانت اجرایی دارد؟

ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده به این سوال پاسخ داده است. مطابق ماده مزبور، در صورتی که مردی بدون ثبت در دفتر رسمی ازدواج و طلاق همسر خود را طلاق دهد، و تا یک ماه طلاق را به ثبت نرساند ضمن اینکه ملزم به ثبت واقعه طلاق می شود عمل وی جرم کیفری محسوب شده و مشمول مجازت خواهد بود. پس در فوق دانستیم، ثبت واقعه طلاق پس از قطعیت رای دادگاه بر تفریق و جدایی زوجین الزامی و اجباری خواهد بود‌. همچنین دانستیم، عدم ثبت واقعه طلاق می تواند ضمانت اجراهای حقوقی و کیفری را برای مرد دربر داشته باشد.

دعوی ثبت واقعه طلاق در چه مواردی طرح می شود؟

بر اساس مقررات ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده در صورتی که مردی  همسر خود را طلاق دهد و تا یک ماه طلاق را به ثبت نرساند متعاقباً می توان مرد را الزام به ثبت واقعه طلاق نمود.

ثبت واقعه طلاق چگونه است؟

خوب می دانیم، زوجینی که با یکدیگر ازدواج دائم نموده اند صرفاً از طریق انجام تشریفات قانونی و شرعی طلاق می توانند از یکدیگر جدا شوند. در واقع درخواست طلاق بر حسب شرایط می تواند از سوی مرد یا زن (در موارد مقرر قانونی) و یا به صورتی توافقی باشد. با توجه به مقررات قانون حمایت خانواده ثبت واقعه طلاق الزامی و اجباری می باشد.

در واقع بر اساس مقررات قانون مزبور در ابتدا می بایست حکم طلاق و یا گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه صلاحیت دار صادر شود، پس از طی تشریفات قانونی و  قطعیت تصمیم دادگاه بر تفریق و جدایی زوجین، جاری شدن صیغه طلاق و ثبت آن در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق ممکن می گردد. در این رابطه ماده  ۲۴ قانون حمایت خانواده می گوید: (ثبت طلاق و... حسب مورد پس از صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم مربوط از سوی دادگاه مجاز است).

رسیدگی به دعاوی مربوط به مهریه ملک در صلاحیت کدام مرجع می باشد؟

در پاسخ خواهیم گفت: بر اساس قانون حمایت خانواده رسیدگی به این دعوی در صلاحیت دادگاه خانواده محل وقوع ملک خواهد بود.

طرق مطالبه مهریه ملک کدام است؟

در پاسخ به این سوال می گوییم: مطالبه مهریه یا از طریق اداره ثبت اسناد و املاک می باشد و یا از طریق محاکم دادگستری. با این توضیح که سند نکاحیه از اسناد رسمی لازم الاجرا است. در مواردی که مهریه وجه نقد یا سکه تعیین شده است، ابتدا می بایست، از طریق دوایر ثبت درخواست صدور اجراییه نسبت به مفاد سند نکاحیه را داشت و از این طریق اموال و دارایی زوج را بازداشت نمود. اما چنانچه این راهکار منتج به نتیجه نگردد، میتوان با تقدیم دادخواست حقوقی از طریق دادگاه های خانواده مهریه تعیین شده را مطالبه نمود.

در مواردی که مهریه مال عین معین نظیر ملک دارای سند رسمی است، به صرف جارش شدن عقد نکاح زن مالک مهریه می شود. در دفترخانه تنظیم کننده سند ازدواج مکلف خواهد بود خلاصه‌ای از شرط مندرج در سند ازدواج در مورد مهریه ملک را به اداره ثبت اسناد و املاک اعلام نموده تا مراتب در دفتر املاک اداره ثبت درج گردد. در حقیقت، به منظور اثبات این موضوع که ملک دارای سند رسمی به عنوان مهریه در سند ازدواج تعیین شده است نیاز به طرح دعوی و هیچ‌گونه اقدام حقوقی یا قضایی ندارید. مهریه مندرج در سند نکاحیه و سابقه ثبتی اعلام شده از سوی دفترخانه ازدواج و طلاق اثبات کننده مالکیت شما نسبت به ملک خواهد بود.

دربند فوق دانستیم؛ در صورتیکه ملک دارای سند رسمی به عنوان مهریه تعیین گردد، خلاصه‌ای از مطالب مندرج در سند نکاحیه و مراتب مالکیت زوجه از طریق سردفتر به اداره ثبت اسناد و املاک ارسال شده و از این حیث نیاز به انجام اقدام حقوقی و قضایی نمی باشد.همچنین نیاز نیست که پس از انعقاد عقد نکاح زوجین در خصوص ملک با یکدیگر مبایعه نامه یا هر سند دیگری تنظیم نمایند ثبت مراتب مالکیت زوجه در اداره ثبت اسناد و املاک نیز صرفاً دارای تشریفات اداری خواهد بود. در صورتی که مهریه ملک دارای سند رسمی مورد تصرف اشخاص ثالث قرار گیرد زوجه می تواند با توجه به سند نکاحیه دعوی خلع ید و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را به طرفیت متصرف طرح نمایید.

آیا ملک می‌تواند به عنوان مهریه تعیین گردد؟

پاسخ این پرسش مثبت است. البته خواننده هوشمند با مطالعه ابتدا این مطلب به پاسخ پرسش بالا دست می یابد. در فوق توضیح دادیم مهریه مطلق مال است و هر آنچه که از حیث حقوقی و عقلایی دارای ارزش اقتصادی باشد می‌تواند به عنوان مهریه توافق و تعیین گردد. پس ملک به عنوان  مال غیر منقول قابلیت تعیین به عنوان مهریه را خواهد داشت. خوب است بدانید، در مواردی که مهریه ملک می باشد، لازم و ضروری است ملک در حین انعقاد عقد نکاح موجود باشد. در صورتی که ملک از اساس وجود خارجی نداشته باشد مهریه باطل و بلااثر خواهد بود. خوب است بدانید؛ در مواردی که  عین معین نظیر ملک، خودرو، آپارتمان، ویلا به عنوان مهریه تعیین شده است، به محض انعقاد عقد  زن مالک مهریه شده و پس از آن نیاز به تنظیم و امضاء پیش نویس یا قرارداد دیگری نیست.

منظور از مهرالمثل و مهرالمتعه چیست؟

به صورت خلاصه و کوتاه می‌گوییم: در صورتی که  عقد نکاح دائم  بدون تعیین مهریه منعقد شود و پس از عقد بین زوجین نزدیکی صورت گیرد، زن مستحق دریافت مهرالمثل خواهد بود. (منظور مالی است که با توجه به وضعیت زن از حیث اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و معیارهای دیگر به ‌عنوان مهرالمثل به زن تعلق خواهد گرفت). در فرضی که  نکاح دائم بدون تعیین مهریه منعقد می شود و پس از عقد بین زوجین نزدیکی صورت نمی گیرد، در این صورت مالی با توجه به وضعیت اقتصادی مرد به عنوان مهریه به زن تعلق خواهد گرفت که از آن به عنوان مهرالمتعه یاد می‌شود.

مطالبه مهریه ملک

صداق، کابین یا در اصطلاح حقوقی مهریه مالی است که شوهر در ضمن عقد نکاح یا پس از آن به همسر خود می دهد. مهریه می تواند مطلق مال باشد؛ اعم از طلا و جواهرات، سکه، وجه نقد، خودرو، آپارتمان، ویلا، زمین، منفعت مال، کار و عمل و به طور کلی هر آنچه که از منظر حقوقی و عقلایی دارای ارزش اقتصادی باشد. در فقه و قانون مدنی ایران هیچ محدودیتی از این حیث وجود ندارد، برای مثال مردی که در حرفه و فن خاصی دارای تبحر و تخصص است می تواند آموزش همان حرفه را به همسر خود به عنوان مهریه قرار دهد.

تعیین مهریه در عقد نکاح دائم الزامی نمی باشد. در صورتی که نکاح دائم بدون تعیین مهریه منعقد گردد، متعاقبا این امکان وجود دارد زن مستحق دریافت مهرالمثل یا مهرالمتعه شود. اما در عقد نکاح منقطع یا به اصطلاح عرفی همان صیغه تعیین مهریه الزامی و اجباری است. عقد نکاح موقت بدون تعیین مهریه محقق نمی شود.

چگونه دادخواست طلاق را ثبت کنیم؟

برای ثبت دادخواست طلاق بایستی کارت ملی، شناسنامه و کپ سند ازدواج خود را به همراه دلایل و مستندات طلاق به دفتر خدمات قضایی تقدیم نمایید. پس از ثبت دادخواست و بر اساس نوع طلاق، اقدامات مقتضی انجام شده و ممکن است برای برخی از انواع طلاق مانند طلاق توافقی جلسات مشاوره اجباری در نظر گرفته شود. پس از انجام مقدمات برای رسیدگی به دعوی طلاق تعیین وقت شده و به طرفین ابلاغ می گردد.طلاق توافقی معمولا در یک جلسه رسیدگی شده و برای آن حکم صادر می شود.اما در مورد سایر طلاقها ممکن است جلسات متعددی تشکیل گردد.

موارد عسر و حرج زن کدامند؟

1. ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
2. اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
3. محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر
4. ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
5. ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.  باید دانست که موارد مندرج در ماده 1130 قانون مدنی تمثیلی بوده و هر شرایط سختی می تواند برای زن عسر و حرج ایجاد کند. در تبصره الحاقی به این ماده،چنین مقرر شده است: ((عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد)). بنابراین وضعیت به وجود آمده باید طوری باشد که به نظر قاضی رسیدگی کننده نوعاً زن را در تنگنا قرار داده و ادامه زندگی را برای وی مختل نماید.پس همه چیز به نظر قاضی و البته ادله ارائه شده و دفاعیات بستگی دارد. لازم به ذکر است که طلاق مخصوص ازدواج دائم بوده و در ازدواج موقت یا متعه طلاق وجود نداشته و انحلال نکاح با بذل مدت انجام می شود.

چه راهکاری برای طلاق از سوی زن وجود دارد؟

راه اول از تمامی راه ها سهل تر و مطمئن تر است. می توانید هنگام عقد ازدواج یا پس از آن از همسرتان وکالت در طلاق دریافت نمایید. توجه داشته باشید که بر خلاف تصور عموم نام این عمل حق طلاق نبوده و تنها وکالتی است که از سوی مرد به زن اعطا می گردد تا هر زمان که خواست با مراجعه به دادگاه خود را مطلقه سازد.

راه حل کم دردسر بعدی این است که چنانچه تصمیم بر جدایی دارید، با همسرتان توافقات لازم را انجام داده و اقدام به طلاق توافقی نمایید. در طلاق توافقی زن و مرد با هم دادخواست طلاق را تقدیم نموده و بر سر تمامی مسائل زندگی مشترک به تفاهم رسیده اند. مدتی است که پس از تقدیم دادخواست طلاق توافقی و بعد از ثبت آن، زن و شوهر بایستی در پنج چلسه مشاوره شرکت کرده و رسید شرکت در جلسات را تقدیم شعبه دادگاه نمایند تا زمان رسیدگی تعیین شود.

راه حل سوم و سخت ترین راه حل،طلاق به درخواست زوجه می باشد. در این نوع طلاق،زوجه بایستی دادخواست ((طلاق به درخواست زوجه)) را تقدیم نماید. در این نوع از طلاق بایستی زن اثبات نماید که شرایط زندگی زناشویی او به حدی نامناسب است که وی از ادامه زندگی زناشویی دچار ((عسر و حرج)) شده است. همچنین تخطی زوج از شروط عقدنامه و اثبات آن توسط دادگاه از موارد طلاق به درخواست زوجه می باشد.

طلاق چیست؟

طلاق راهکار انحلال نکاح و در ماهیت حقوقی خود نوعی ایقاع است. ایقاع عبارت است از عمل یک طرفه ی یکی از طرفین قرارداد نسبت به آن قرارداد. ازدواج نوعی توافق بین طرفین و منوط به رضایت زن و مرد است. اما  طلاق عمل حقوقی یک طرفه ای است که تنها به مرد تعلق دارد. بنابراین مرد در هر زمان و بدون هیچ دلیلی و تنها با تادیه حقوق مالی زن می تواند او را طلاق دهد. بر اساس ماد 1133 قانون مدنی مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را نماید. در مقابل مسیر طلاق برای زن بسیار پر فراز و نشیب و صعب الحصول است. باید در نظر داشته باشید که با توجه به اینکه حق طلاق منحصر به مرد است، در صورتی که به عنوان زوجه قصد طلاق داشته باشید و عذر قانونی نیز نداشته باشید، طلاق گرفتن عملاً غیر ممکن است.

به منظور جلوگیری از سوء استفاده اشخاص از سند طلاق مفقود شده چه باید کرد؟

ابتدا باید علت مفقود شدن سند طلاق چیست. در صورتی که سند طلاق  شما در اثر ارتکاب جرایم کیفری نظیر سرقت، خیانت در امانت یا غیره مفقود شده باشد، باید از طریق شکایت کیفری موضوع را در مراجع قضایی کیفری مطرح کنید، اسناد و مدارک مربوط به شکایت شما و روال قانونی پرونده می تواند دلیلی بر صحت ادعای شما باشد. در صورتی که سند طلاق بدون ارتکاب جرایم کیفری مفقود شده باشد؛ برای مثال در اسباب کشی یا در اثر سهل انگاری صاحب سند، باید مراتب مفقود شدن سند از طریق یکی از روزنامه های کثیرالانتشار سراسر کشور آگهی شود. و نسخه روزنامه ای که آگهی در آن به چاپ رسیده است، به عنوان دلیل صحت ادعای شما در محل مناسبی نگهداری گردد.

در صورت به خاطر نداشتن شماره دفترخانه صادر کننده سند طلاق چه باید کرد؟

 جای نگرانی نیست. شماره دفتر خانه صادر کننده سند طلاق در صفحه مربوط به طلاق شناسنامه تان درج شده است. با مراجعه به صفحه طلاق شناسنامه می‌توانید، اطلاعات دفترخانه و سند طلاق را به دست آورید.

آیا اعتبار رونوشت سند طلاق، با نسخه اصلی سند که اکنون مفقود شده است یکسان خواهد بود؟

این پرسش مثبت است. اعتبار رو نوشت تمامی اسناد رسمی که از سوی دفاتر اسناد رسمی یا ازدواج و طلاق ثبت می‌شود با نسخه اصلی آن برابر و یکسان است. در واقع، بین نسخه رونوشت با نسخه اصلی (مفقود شده) از حیث ارزش و اعتبار قانونی هیچ تفاوتی وجود ندارد.

آیا نیاز است به منظور اخذ نسخه ثانی یا المثنی به دادگستری مراجعه کنیم؟

پرسش برخی منفی است. پس از آنکه سند طلاق مفقود شد نیاز نیست به دادگستری مراجعه کنید. شما باید به دفتر رسمی ازدواج و طلاق که طلاق شما را جاری و سپس ثبت نمود مراجعه نمایید. به موجب درخواست کتبی برای دفترخانه توضیح دهید، سند طلاق مفقود شده است و تقاضا دارید رونوشت سند در اختیار شما قرار گیرد. دفترخانه موظف است با رعایت تشریفات مقرر قانونی و دریافت هزینه های مربوطه رونوشت سند طلاق را در اختیار شما قرار دهد.

سند طلاق چیست؟

پس از اینکه زوجین به موجب حکم دادگاه خانواده از یکدیگر طلاق می گیرند، مراتب طلاق باید در دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق ثبت شود. پس از ثبت سندی رسمی تحت عنوان سند طلاق به زوجه داده می شود. توضیح اینکه، به موجب مقررات قانون مدنی و قانون حمایت خانواده طلاق می تواند، بنا به درخواست مرد یا به درخواست زن یا به صورت توافقی از سوی زوجین تقدیم دادگاه خانواده صلاحیت دار شود. پس از انجام تشریفات مقرر قانونی و احراز شرایط قانونی طلاق، دادگاه خانواده حکم به طلاق و جدایی زوجین می دهد. پس از قطعی شدن حکم هر یک از زوجین با اخذ گواهی قطعیت از شعبه مربوطه می تواند، به دفترخانه ازدواج و طلاق مراجعه نماید.  پس از جاری شدن صیغه طلاق در حضور دو شاهد عادل مراتب توسط دفتر خانه در شناسنامه زوجین و دفتر طلاق ثبت خواهد شد. همچنین سندی رسمی تحت عنوان سند طلاق به زوجه داده می شود. خوب است بدانید، ثبت طلاق (پس از صدور حکم قطعی طلاق) از سوی دفتر رسمی ازدواج و طلاق الزامی و اجباری است. در صورتی که مرد بدون رعایت تشریفات مقرر قانونی و ثبت رسمی طلاق، همسر خود را طلاق دهد، مرتکب جرم کیفری شده به نحوی که قابل تعقیب و مجازات خواهد بود. ضمانت اجرای کیفری عدم ثبت طلاق در قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱آمده است.

نحوه اثبات عدم تمکین زن به چه صورت است؟

نحوه اثبات عدم تمکین

چنانچه زن از مرد تمکین نکند، مرد می‌تواند با مراجعه به دادگاه الزام به تمکین زوجه را درخواست کند. قبل از این کار مرد می‌تواند اظهارنامه‌ای را پر کرده و برای زن بفرستد. این اظهارنامه بعدا می‌تواند اثبات کننده عدم تمکین زن باشد. مدارک دیگری نیز می‌تواند در این زمینه مورد تایید قاضی قرار بگیرد از جمله شهودی که عدم تمکین زن را شهادت می‌دهند. شکایت مرد از عدم تکمین زن یک دعوای خانوادگی است که در صورت اثبات منجر به نشوز زن شده و لازم نیست دیگر به زن نفقه بپردازد. در مقابل چنانچه مرد منزل مشترک را ترک کند یا نفقه را نپردازد و یا وظایف خود را انجام ندهد به طوری که مصداق سوءمعاشرت باشد، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه الزام مرد یا حقوق مالی خود ازجمله مهریه و نفقه خود یا نفقه فرزندان را مطالبه کند. حتی در مواردی که توانایی مالی مرد اثبات شود، عدم پرداخت نفقه از سوی مرد جرم محسوب شده و زن می‌تواند شکایت کیفری کند تا مرد زندانی شود.

 

نحوه رسیدگی

در مورد دعوای عدم تمکین، اگر مرد پس از اظهارنامه‌ای که برای همسرش فرستاده؛ زن همچنان به عدم تمکین خود ادامه بدهد، مرد می‌تواند دادخواست الزام زوجه به تمکین را در دادگاه خانواده ثبت کند. پس از ثبت دادخواست و ابلاغ آن به طرفین، جلسه دادرسی آغاز می‌شود. چنانچه هیچ مانع شرعی و عقلی، قانونی یا عرفی برای تمکین زن وجود نداشته باشد، قاضی ابتدائا حکم به الزام زن به تمکین می‌دهد و در صورت تکرار عدم تمکین، زن ناشزه شده و دیگر  نفقه به او تعلق نمی‌گیرد. قانون مدنی در ماده ۱۱۰۸ به صراحت بیان می‌دارد: هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود. ضمن اینکه در صورت عدم تمکین زن، مرد می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده تقاضای صدور حکم بر تجویز ازدواج مجدد کند.

تقسیم اموال زن و مرد در طلاق

تقسیم اموال در طلاق

بر طبق ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی زن در اداره دارایی خود مستقل است به این معنی که اموال چه منقول و یا غیر منقول و چه این که در زمان زوجیت به دست آمده باشد یا طرق دیگر تماما مختص به خود او است و به تنهایی می‌تواند هر طور که مایل باشد در اموال خود تصرف کند. از طرفی مرد نیز حتی اگر متاهل باشد به جزء در مواردی که باید حقوق زن مانند نفقه و … را بپردازد، در اداره اموال شخصی خود مستقل است و می‌تواند هر گونه دخل و تصرف حقوقی و مادی در آن‌ها داشته باشد.

شرط تقسیم اموال در طلاق

آنچه در حال حاضر به صورت شرط چاپی در سند ازدواج آمده است و زوجین به دلخواه و تمایل خود می‌توانند آن را امضا کنند، چنین است: چنانچه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه، تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نباشد، زوج مکلف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با زوجه به دست آورده یا معادل آن را، بصورت بلاعوض به زوجه منتقل کند. پس اگر مردی این شرط را امضا کرده باشد بر طبق شرایط زیر به تشخیص قاضی رسیدگی کننده بایستی تا نصف دارایی را که در ایام زوجیت به دست آورده است به زوجه بدهد:

•  شوهر می‌بایستی شرط مذکور را امضا کرده باشد.
•  در صورتی زوجه می‌تواند از این شرط استفاده کند که مرد نتواند برای دادگاه اثبات کند که طلاق ناشی از تخلف زوجه از وظایف زناشویی است.
• فقط در صورت طلاق از جانب شوهر است که این شرط مصداق پیدا می‌کند پس در طلاق توافقی و درخواست طلاق از طرف زن این شرط موضوعیت ندارد.
•  این شرط تنصیف دارایی در عقد نکاح است و نه شرط تنصیف اموال زوج، فرق آن است که دارایی مثبت و منفی دارد ممکن است شوهر اموال منقول و غیر منقول داشته باشد ولی بدهکاری هم داشته باشد. در این راستا قاضی رسیدگی کننده نظر به کل دارایی زوج دارد و نه فقط اموال او.
• دادگاه اموالی را ملاک عمل قرار می دهد که اولا در ایام زناشویی به دست آمده باشد. ثانیا حاصل دسترنج و تلاش باشد نه مثل ارث. ثالثا اموالی در نظر گرفته می‌شود که مالکیت شوهر نسبت به آن‌ها محرز و مسلم باشد. رابعا اموال باید موجود در هنگام طلاق باشد آنچه در گذشته بوده و به هر دلیل از ملکیت شوهر خارج شده یا تلف شده باشد این شرط مصداق ندارد.
• یکی از شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج شرطی تحت عنوان “تنصیف اموال و دارایی مرد پس از طلاق” است.