اهلیت در وصیت چیست و شرایط اجتماع صغیر و کبیر چگونه است؟

هر فردی برای اینکه بتواند امور حقوقی را انجام دهد، باید دارای ویژگی های خاصی باشد. این نوع قابلیت و توانایی ها به فرد اجازه انجام موارد خاصی را می دهند. نداشتن این ویژگی ها نیز فرد را از انجام آن اقدامات باز می دارد. زمانی که فرد حق اجرای امور خاصی را پیدا کرد و شایستگی آن را داشت، به این موضوع اهلیت گفته می شود. اهلیت برای موارد مختلفی استفاده می شود که یکی از آن اهلیت در وصیت است.

تعیین نسبت و میراث

یکی از موضوعات مهمی که در دادگاه خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرد، موضوع تعیین نسبت و تغییر جنسیت است. همچنین اگر فردی در مورد اهدای جنین یا سرپرستی کودک بی سرپرست، قصد شکایت یا دعوا داشته باشد، می‌بایست به این دادگاه مراجعه کند.

همچنین چنانچه یکی از وراث، نسبت به تقسیم ارث اعتراضی داشته باشد، می‌تواند شکایت خود را از طریق دادگاه خانواده پیگیری کند. به این نکته توجه کنید که در چنین دعواهایی، ممکن است نام یکی از وارث‌ در لیست وراث وجود نداشته باشد. در این صورت فرد می‌تواند با اثبات نسبت خود با مرحوم یا مرحومه، نسبت به تقسیم اموال اعتراض کند. 

بررسی سرپرستی فرزندان در دادگاه خانواده

به این نکته توجه کنید در صورتی که پدر و مادر از یکدیگر جدا شده‌ باشند، حضانت فرزند در ۷ سال اول زندگی، با مادر خواهد بود. اما بعد از ۷ سال، پدر می‌تواند برای اخذ حضانت فرزند خود اقدام نماید. اما تبصره‌هایی در قانون وجود دارد که با توجه به آن می‌توان اقدام به تغییر صاحب حضانت کرد. به عنوان مثال، چنانچه یکی از والدین نسبت به نحوه مراقبت از فرزند طرف دیگر اعتراض داشته باشد، می‌تواند شکایت خود را در دادگاه خانواده مطرح کند.

حل اختلاف مربوط به مسکن خانوادگی در دادگاه خانواده

در واقع یکی از موضوعاتی که رسیدگی به آن در دادگاه خانواده انجام می‌شود، اختلافات مربوط به مسکن خانواده است. به این نکته توجه کنید که مرد وظیفه دارد برای همسر خود منزل مناسب تهیه کند. چنانچه زوج به این وظیفه خود عمل نکند یا زوجه، از منزل تهیه شده توسط زوج رضایت نداشته باشد، می‌تواند شکایت خود را در دادگاه خانواده مطرح کند. این دادگاه با بررسی دقیق شکایت و بررسی دلایل طرف مقابل، اقدام به تصمیم گیری خواهد کرد. در بسیاری از اختلافات خانوادگی که در دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد، ممکن است قاضی به طرفین، پیشنهاد توافق دهد. اگر زن یا شوهر راضی به توافق نباشند، رای نهایی توسط قاضی صادر خواهد شد.

مطالبه مهریه

یکی از حقوق اصلی که زوجه در زندگی مشترک از آن برخوردار است، مهریه می‌باشد. در واقع مهریه به دو نوع عندالاستطاعه و عندالمطالبه تقسیم می‌شود. چنانچه مهریه زوجه به صورت عندالمطالبه باشد، در هر زمانی می‌تواند اقدام به مطالبه یا بخشش آن کند. مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده به این صورت انجام می‌شود که در ابتدا زوجه می‌بایست به دفتر قضایی مراجعه کند. در این مرحله است که باید هزینه دادرسی پرداخت شود. همچنین زوجه می‌تواند در قبال مهریه، اقدام به توقیف اموال همسر خود نماید. مطالبه مهریه، از طریق مراجعه به اجرای ثبت اسناد نیز امکان پذیر است. 

ازدواج و طلاق در دادگاه خانواده

یکی از اصلی‌ترین وظایفی که دادگاه خانواده بر عهده دارد، رسیدگی به مسائل مربوط به طلاق است. این دادگاه در ابتدا اقدام به ارسال احضاریه، برای طرفین دعوی (زن و شوهر) خواهد کرد. در حقیقت امور مربوط به نفقه، مهریه، اجرت المثل، حضانت و ولایت بر فرزندان، در این دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. قابل ذکر است که چنانچه افراد در مورد اموری مانند: شروط ضمن عقد، جهیزیه، نامزدی و خسارت مربوط به آن، دچار اختلاف شدند، به دادگاه خانواده ارجاع داده می‌شوند.

در واقع جهیزیه شامل تمام وسایلی است که زوجه( زن) وارد خانه زوج ( مرد) می‌کند. چنانچه زن و شوهر هنگام طلاق، در مورد جهیزیه و تعداد آن دچار اختلاف شدند، می‌بایست به دادگاه مربوط به خانواده مراجعه کنند.

گواه باید چه شرایطی داشته باشد؟

همان طور که دادگاه در قبال شخص گواه باید یک سری موارد را رعایت کند؛ گواه نیز باید یک سری شرایط را داشته باشد. در صورتی گواه حتی یک شرطی که در ادامه در ارتباط با آن ها صحبت می کنیم را نداشته باشد؛ نمی توان به صحبت های وی استناد کرد. از مهم ترین شروطی که طبق ماده ۱۳۱۳ قانون مدنی گواه باید آن ها را داشته باشد می توان به موارد زیر اشاره کرد.

 

عدالت

منظور از عدالت این است که گواه مرتکب گناهان کبیره نشده باشد. این اما کافی نیست؛ چرا که نباید هیچ اصراری بر انجام گناهان صغیره داشته باشد. در اصطلاح حقوقی عادل به کسی گفته می شود که اهل گناه و فساد نباشد.

 

=بلوغ

گواه باید به سن بلوغ رسیده باشد. در قانون جمهوری اسلامی دختران باید نه سال تمام و پسران نیز چهارده سال تمام سن داشته باشند.

 

=عقل

گواه نباید مجنون و یا کم حافظه باشد؛ علاوه بر این موضوع گواه نباید به بیماری خاصی مبتلا باشد که بر روی سلامتیش تاثیر منفی گذاشته باشد.

 

=ایمان

گواه باید شخصی با ایمان باشد و به خدا، ائمه و قرآن کریم اعتقاد داشته باشد.

نکاتی که در گواه باید به آن ها توجه کنید!

همان طور که گفته شد؛ شهادت شاهدان باید طبق یک سری قوانین خاص باشد. در صورتی که شاهد خارج از این چارچوب ها صحبتی داشته باشد؛ خیلی نمی توان به ادعای وی اعتماد کرد.

 

.قاضی باید با هر کدام از شاهدان به صورت مجزا صحبت کند. این موضوع را نیز مد نظر قرار دهید که صحبت با .شاهد و یا شاهدان ماجرا نباید در حضور متهم و یا شاکی پرونده باشد.

.شاهد و یا شاهدان قبل از صحبت کردن باید به قرآن سوگند یاد کنند و بعد از آن از اتفاقاتی که شاهد آن ها بوده اند؛ صحبت کنند. البته ناگفته نماند شاهد ماجرا این حق را دارد که سوگند یاد نکند.

.شاهد و یا شاهدان ماجرا می توانند اظهاراتی که در دادگاه و در نزد قاضی انجام داده اند را امضا نکنند. در این صورت قاضی و یا منشی شعبه دادگاه به نیابت از شخص شاهد می تواند اظهارات وی را امضا کند.

.گواه باید بلافاصله بعد از دریافت نامه احضاریه در دادگاه حاضر شود. برای باور اول این امکان برای گواه وجود دارد تا از حاضر شدن در مکان مشخص شده امتناع نماید. در صورتی که برای بار دوم چه با وجود عذر موجه و چه بدون وجود عذر موجه در دادگاه حاضر نشود؛ حکم جلب وی صادر می شود. البته یک استثنایی نیز در این خصوص وجود دارد. در صورتی که گواه بیمار باشد و یا به دلایل مختلفی قادر به حرکت و جابجایی نباشد؛ قاضی باید به محل اقامت وی رفته و تحقیقات لازم را انجام دهد.

به هنگام شهادت گواه؛ هیچ کدام از طرفین دعوا حق اظهار نظر و صحبت ندارند. به بیان بهتر هیچ شخصی اجازه قطع کردن صحبت های گواه را ندارد.

منظور از حقوق گواه چیست؟

اگر تاکنون راهتان به سمت دادگاه های کیفری و حقوقی نیفتاده است؛ طبیعتا با موضوع حقوق گواه بیگانه هستید. از مهم ترین ادله ای که به وسیله آن می توان به گناه کار بودن و یا بی گناهی یک فرد پی برد؛ گواه می باشد. منظور از گواه همان شهادت شاهدان عینی یک حادثه است. در یک دادگاه کیفری بر حسب صلاح دید قاضی؛ درخواست مجرم و یا درخواست شاکی این امکان وجود دارد تا بتوان از حقوق گواه استفاده کرده و شاهدان عینی جرم را به دادگاه احضار کرد. البته به یاد داشته باشید که برای شهادت شاهد جرم قوانین و ضوابطی وجود دارد که قاضی موظف است طبق آن عمل کند.

تفاوت عقد بیع و عقد معاوضه

عقد معاوضه و عقد بیع، دو نوع قرارداد خرید و فروش هستند که در آن هر دو طرف به تبادل کالا یا خدمات می‌پردازند. با این حال، تفاوت اصلی بین این دو در نحوه تبادل می‌باشد. در عقد بیع، یکی از طرفین کالا یا خدمات را به مبلغ پولی به طرف دیگر می‌فروشد. به عنوان مثال، فروش یک لپ تاپ به ازای ۱۰ میلیون تومان، یک مثال از عقد بیع است. اما در عقد معاوضه، دو طرف به تبادل دو کالای مختلف با یکدیگر پرداخته و هر یک، کالای خود را دریافت می‌کنند. به عنوان مثال، فرض کنید شما یک ماشین دارید و مایلید آن را با یک آپارتمان معاوضه کنید. در اینجا، شما و صاحب آپارتمان هر دو طرف عقد معاوضه هستید و هر یک کالای خود را با کالای طرف مقابل تعویض می‌کنید.

همچنین یکی دیگر از تفاوت های این دو مقوله، مربوط به حق شفعه است. حق شفعه بین دو نفر خریدار و فروشنده فقط در عقد بیع جاری است. یعنی اگر دو شریک که در یک ملک ملکیت مشاعی دارند یکی از آنها سهم خود را به دیگری یعنی شخص ثالث بفروشد، شریک دیگر می تواند حق شفعه خود را اعلام کرده و ثمن معامله شخص ثالث را بپردازد و تمام ششدانگ ملک را مالک شود ولی چنانچه عقد معاوضه بین یکی از دو شریک و شخص ثالث انجام شود شریک دیگر نمی تواند حق شفعه خود را اعلام و اعمال نماید.

ارکان اساسی بیع

عقد بیع دارای سه عنصر اصلی یا ارکان است که عبارتند از:

 

.موضوع: کالا یا خدماتی که قرار است به فروش برسد.

.قیمت: مبلغ پولی که خریدار باید به فروشنده پرداخت کند.

.طرفین: دو طرف که قرارداد را منعقد می‌کنند.

به عنوان مثال، فرض کنید شما مایل به خرید یک لپ تاپ هستید و با فروشنده توافق می کنید که لپ تاپ را با قیمت ۱۰ میلیون تومان خریداری کنید. در اینجا، لپ تاپ موضوع بوده، قیمت ۱۰ میلیون تومان مبلغ پولی است که خریدار باید به فروشنده پرداخت کند و شما و فروشنده طرفین قرارداد هستید. بنابراین، با امضای این قرارداد، شما به عنوان خریدار متعهد به پرداخت ۱۰ میلیون تومان به فروشنده هستید و فروشنده هم متعهد به تحویل لپ تاپ به شما است. به طور کلی، عقد بیع یکی از مهم‌ترین قراردادهای حقوقی است که در زندگی روزمره بسیار پرکاربرد است. این قرارداد با تأکید بر تعهدات دو طرف، از روابط تجاری و اقتصادی بسیار پایدار و مؤثر به عنوان ابزار اصلی برای تبادل کالا و خدمات استفاده می شود.

عقد بیع چیست؟

عقد بیع، یکی از انواع قراردادهای معتبر در حقوق مدنی است که در آن، فروشنده به خریدار کالا یا خدماتی را عرضه می کند و خریدار نیز مبلغ معینی را به فروشنده پرداخت می کند. در واقع، عقد بیع یک قرارداد خرید و فروش است که به منظور تبادل کالا یا خدمات، بین دو طرف امضا می شود.

ارکان اساسی معاوضه

عقد معاوضه دارای سه عنصر اصلی یا رکن است که عبارتند از:

 

=موضوع: کالا یا خدماتی که قرار است تبادل شود.

=معادل: کالا یا خدماتی که به عنوان معادل تبادل می ‌شود.

=طرفین: دو طرف که قرارداد را منعقد می‌ کنند.

برای مثال، فرض کنید شما قصد تعویض خودروی خود را دارید و فرد دیگری هم به دنبال معاوضه یک خودرو، مسکن یا کالا با خودروی شماست. در این صورت، شما و طرف دیگر، می توانید برای تبادل خودرو و کالای مدنظر، قرارداد عقد معاوضه را به صورت کتبی منعقد کنید. در این قرارداد، باید مشخص شود که شما خودرو را به عنوان مقابل، به فرد دیگر ارائه می دهید و فرد دیگر نیز کالای مشخص شده خود را به عنوان مقابل، به شما تحویل خواهد داد. همچنین، شرایط معاوضه، زمان تحویل و وضعیت خودرو نیز باید در قرارداد مشخص شود. لازم به ذکر است که عقد معاوضه، باید با رعایت قوانین و مقررات حقوقی صورت گیرد و همچنین مشخصات کالاهای تبادل شده و شرایط پرداخت باید به دقت در قرارداد ذکر شود.

عقد معاوضه چیست؟

عقد معاوضه، یکی از انواع قراردادهای معتبر در حقوق مدنی است که در آن دو طرف، به تبادل دو چیز با یکدیگر می پردازند. به عبارت دیگر، در عقد معاوضه، هر یک از طرفین چیزی را به عنوان مقابل، به طرف دیگر ارائه می دهند و در نهایت تبادل این دو چیز با یکدیگر صورت می گیرد. معمولاً در عقد معاوضه، هر دو طرف به صورت کتبی یا شفاهی توافق می کنند که چه چیزی را به عنوان مقابل، به طرف دیگر ارائه خواهند داد. همچنین، مشخصات کالاهای تبادل شده، شرایط پرداخت، زمان تحویل و سایر جزئیات قرارداد نیز باید در قرارداد مشخص شود.

تقسیم ارث مخصوص نوزاد

قانون گذاران برای روند تقسیم ارث نوزاد هم یک سری پیش بینی های خاص انجام داده اند. اگر در حین موت جنینی که قابلیت وراثت موجود باشد، تقسیم ارث به عمل نمی آید. مخصوصا اگر جنین بتواند مانع ارث تمام یا بعضی از وراث دیگر شود. در این شرایط باید صبر کرد تا وضعیت جنین مشخص شود. بر اساس ماده ۸۷۸ قانون مدنی، برای حفظ کردن سهم الارث جنین و ضایع نشدن حق او، دو حالت تعریف می شود: جنین مانع ارث دیگران نشود و جنین مانع ارث دیگران بشود. در صورتی که جنین مانعی برای دریافت ارث توسط دیگر افراد نشود، خویشان باید به اندازه سهم دو پسر برای او نگه دارند و مابقی را میان وراث تقسیم نمایند. اما اگر جنین مانع ارث بردن دیگران شود، ارث تا زمان تولد تقسیم نخواهد شد.

بررسی شرایط ارث نوزاد

البته که قانون گذاران برای تعلق گرفتن ارث نوزاد، یک سری دستور العمل های خاص را در نظر گرفته است. بر اساس ماده ۸۷۵ قانون مدنی، اگر یک جنین زنده متولد شود و بلافاصله فوت کند، دو حالت رخ می دهد. اگر نتوان ثابت کرد که نوزاد زنده یا مرده متولد شده است، حق ارث وی از بین خواهد رفت. این مسئله در ماده ۸۷۶ قانون مدنی تعریف شده است. اما اگر جنین زنده متولد شود و پس از مدتی فوت کند، ارث به صورت کامل به او تعلق پیدا خواهد کرد.

بر اساس ماده ۸۷۵ قانون مدنی، شرط وراثت، زنده بودن در حین فوت شدن مورث است. بر اساس این قانون، نطفه جنین قبل از فوت مورث باید بوده باشد. جدا از این مسئله، جنین باید به صورت زنده متولد شود. در صورتی که جنین در شکم مادر سقط شود یا اینکه زنده متولد نشود، هیچ ارثی به او تعلق نخواهد گرفت. برای تقسیم ارث میان وراث، باید صبر کرد تا جنین متولد شود.

ارث نوزاد از نظر ماده ۹۵۷ قانون مدنی

در تصور عموم مردم، ارث نوزاد تعریف نشده است. خیلی از افراد فکر می کنند جنینی که هنوز به دنیا نیامده و به یک انسان کامل تبدیل نشده است، نباید هیچ ارثی را نیز دریافت کند. البته که قانون در این زمینه دستور های متنوعی داده و تکلیف افراد را به صورت کامل مشخص کرده است. بر اساس اطلاعات مندرج در ماده ۹۵۷ قانون مدنی، در صورتی که جنین زنده متولد شود حقوق مدنی به او تعلق می گیرد. در این شرایط نوزاد صاحب شخصیت بوده و می توان او را به عنوان صاحب حق هم شناسایی کرد. از جمله مهم ترین حقوقی که از نظر قانون به جنین یا نوزاد تعلق می گیرد می توان به حق حیات، حق ارث، حق هدیه، حق شهروندی و غیره اشاره کرد.

تعریف ارث در دنیای حقوقی

قبل از پرداختن به ارث نوزاد در دنیای قانون ایران، بیایید تا به خود ارث و چیستی آن نگاهی بیندازیم. به صورت کلی، در ساده ترین تعریف می توان گفت ارث اموال میت است که پس از فوت شدن در اختیار وراث قرار می گیرد. به روند انتقال مالکیت اموال به وراث، انتقال ارث گفته می شود.

مامور اجرای حکم کیست؟

مامور اجرای حکم که از آن به عنوان دادورز نیز یاد می شود؛ شخصی است که موظف می باشد تمامی فرامین رئیس دادگاه را بدون کوچک ترین تغییری انجام دهد. در قوانین مدنی کشور؛ دادورز زیر نظر مدیر اجرا فعالیت می کند.

زمانی که یک شخص مجرم شناخته می‌شود؛ قاضی بسته به نوع و میزان جرم و جنایتی که شخص مرتکب شده است؛ برای وی یک سری مجازات در نظر می‌گیرد. برای این که مجازات شخص بتواند به بهترین شکل ممکن انجام شود؛ نیاز است تا مامور اجرای حکم بر روی روال کار و البته مجازات وی نظارت داشته باشد و بعد از آن شروع به اجرای حکم نماید. بیان کردن این نکته نیز خالی از لطف نمی باشد که هیچ مجازاتی در دادگاه، اجرایی نمی شود مگر این که ذی نفعان درخواست انجام این کار را داشته باشند.

حقوق زن در انتخاب محل سکونت

از مهم ترین حقوق زن در قوانین اساسی و مدنی ایران، انتخاب محل سکونت است. این بدان معناست که زن می تواند حق سکونت را به شروط ضمن عقد ضمیمه نماید. ترک منزل زوج با ترس از آسیب های جسمی و مالی بدون اجازه مرد ممکن نیست. با این حال ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی اشاره داشته است که در مواردی زن این حق را دارد که بدون اذن زوج منزل وی را ترک کند. به عنوان مثال مسئله مهمی مانند خروج از کشور در هر شرایطی نیازمند اذن زوج است، مگر زنی که مستطیع شده و قصد رفتن به حج تمتع را دارد. در این شرایط زوجه می تواند بدون کسب اجازه از زوج، اقدام به ترک منزل نماید.