هر کارمند به منظور ادای فریضه حج واجب، می‌تواند در طول مدت زمان کاری خود یک ماه را مرخصی استحقاقی دریافت کند. ماده ۶۷ قانون کار می‌گوید:
هر کارگر حق دارد در تمام مدت کار خود تنها برای یک نوبت به منظور ادای فریضه حج واجب تمتع یک ماه مرخصی حج بگیرد.
۳۰ روز مرخصی حج تحت عنوان مرخصی استحقاقی به فرد داده می‌شود و اگر کارمند به اندازه ۳۰ روز مرخصی نداشته باشد، این روزها برای او مرخصی بدون حقوق رد خواهد شد.
خانم‌هایی که قرار است زایمان داشته باشند، می‌توانند از ۹ ماه مرخصی زایمان استفاده کنند. البته میزان این مدل مرخصی در برخی از شرکت‌ها ۶ ماه است که این مدت زمان قبل از ۹ ماه مرخصی است که در سال ۹۲ تصویب شده است. در ماده ۶۷ قانون آمده است که این مدت زمان مشخص شده برای مرخصی خانم‌ها، به عنوان سابقه کار آنها محاسبه می‌شودو کارفرما همچنین باید بیمه کارمند خانم خود را نیز رد کند.
حقوق کارمندان خانم در این مدت زمان توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود و همچنین وی پس از گذراندن دوران مرخصی خود می‌تواند با ارائه مدارک به سازمان تأمین اجتماع، به کار خود برگردد.
پدرها و کارمندان آقا نیز در این زمان، دو هفته مرخصی اجباری (تشویقی با استفاده از مزد) دارند که در زمان تولد کودک خود می‌توانند از آن استفاده کنند. البته این مرخصی نیز به عنوان مرخصی استحقاقی محاسبه نمی‌شود.
همان‌طور که در ماده ۷۳ قانون کار آمده، کارمندان می‌توانند در صورت ازدواج از ۳ روز مرخصی با حقوق استفاده کنند. این مدل مرخصی و همچنین تعداد روزهای آن برای مواردی مانند فوت همسر، پدر و مادر و فرزندان نیز محاسبه می‌شود که در مورد فوت نام این مدل مرخصی در قانون کار مرخصی فوت اقوام درجه است.
این مدل مرخصی جدای از ۲۶ روز مرخصی استحقاقی است و افراد می‌توانند ۳ روز را برای این اتفاقات در زندگی خود مرخصی بگیرند. همچنین نمی‌توان این مدل مرخصی را به زمان دیگری منتقل کرد و تنها می‌توان در زمان وقوع این اتفاقات، از این مرخصی استفاده کرد.
مرخصی بدون حقوق زمانی استفاده می‌شود که مرخصی تحت پوشش هیچ یک از انواع مرخصی مانند مرخصی استعلاجی، مرخصی با حقوق، مرخصی تعطیلات نباشد. مدت زمان مشخص شده برای این مدل مرخصی حداکثر ۲ سال است. در این حالت کارمند و قرارداد کاری او به حالت تعلیق در می‌آید و پس از گذراندن مرخصی به کار خود بازمی‌گردد.
مرخصی بدون حقوق، پرداخت حقوق و دستمزد کارمند را شامل نمی‌شود، اما این تضمین را به کارمند می‌دهد که در زمان غیبت او جایگاه و کار او تضمین شده باشد و بتواند سر کارش بازگردد.
به عنوان مثال، تصور کنید که فرزند شما تازه متولد شده است و شما به عنوان پدر او توانایی حضور در شرکت را ندارید و زمان مرخصی تولد کودک شما نیز به پایان رسیده است. در این حال است که می‌توانید سراغ مرخصی بدون حقوق بروید و از این مزیت کاری خود استفاده کنید تا در کنار نوزاد و خانواده خود باشید و از شغل خود نیز مطمئن باشید.
موارد استفاده از مرخصی بدون حقوق شامل گرفتاری و مشکلات خانوادگی، تحصیل، امور شخصی، سفرهای طولانی، گذراندن دوره آموزشی و مواردی از این دست می‌شود. در این موارد مرخصی بدون حقوق برای تحصیل می‌تواند تا دو سال دیگر نیز تمدید شود.
یکی دیگر از انواع مرخصی در قانون کار، مرخصی استعلاجی است که در صورت بیماری و مشکلات سلامتی به کارمند داده می‌شود. البته این نوع مرخصی باید به تأیید سازمان تامین اجتماعی برسد و یکی از شروط قبول آن همین تأییده است. در مورد میزان و تعداد روزهای استفاده شده برای مرخصی استعلاجی هیچ محدودیتی وجود ندارد و مدت آن منوط به تشخیص و تجویز پزشک معالج است. البته هر پزشکی نیز نمی‌تواند این تشخیص و تجویز را انجام دهد و تعداد روزهای این نوع مرخصی باید مطابق باقوانین وموازین تامین اجتماعی باشد و همچنین مدت زمان آن را پزشک مورد تأیید این سازمان تعیین کند. به این ترتیب کارمند هم حقوق و دستمزد مشخص شده خود (۷۵ درصد حقوق و دستمزد روزانه بدون احتساب اضافه کاری معمول) را به صورت کامل دریافت خواهد و هم روزهای مرخصی جزء سابقه‌ی کاری او محاسبه خواهد شد.در مورد میزان و حد این مدل مرخصی مشخص شده است که نهایت ۴ ماه می‌توان آن را تمدید کرد و اگر بیماری کارمند درمان نداشته باشد و یا صعب العلاج باشد، سازمان تأمین اجتماعی کارگر را بازنشسته می‌کند.
پرداخت حقوق کارگر پس از گذراندن مدت زمان مرخصی استعلاجی نیز منوط بر این است که کارمند پس از بیماری و گذراندن دوره مرخصی خود، با مدارک به سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کند و این سازمان مدارک و بیماری او را تأیید کند.
اما این مدل مرخصی شامل حالت دیگری نیز می‌شود که در آن فرد کارمند در محل کار دچار حادثه می‌شود. در این حالت حقوق فرد به جای ۷۵ درصد حقوق روزانه به ۱۰۰ درصد می‌رسد و کارفرما علاوه بر پرداخت ۱۰۰ درصدی دستمزد کارمند، باید حق بیمه او را نیز پرداخت کند. در نهایت نیز روزهای مرخصی کارمند، جزء سابقه کاری او محاسبه خواهند شد.
برای استفاده از این نوع مرخصی باید فرم حادثه را حداکثر ظرف ۳ روز بعد از وقوع حادثه برای سازمان تأمین اجتماعی ارسال کنید. همچنین، پس از پایان زمان مرخصی نیز باید تمام مدارک خود را برای این سازمان ارسال کنید تا تمامی مراحل قانونی آن تمام و کمال انجام شود.
این مدل مرخصی نیز در میان مرخصی‌های استحقاقی به شمار می‌آید که کارمند می‌تواند از این نوع مرخصی نیز استفاده کند. در صورتی که روزهای تعطیل رسمی پشت سر هم باشند و یک روز میان آنها تعطیل نباشد، کارمند می‌تواند آن یک روز را نیز مرخصی بگیرد و از مرخصی‌های استحقاقی خود استفاده کند.
مرخصی ساعتی جزئی از مرخصی استحقاقی به شمار می‌آید و افراد می‌توانند به جای گرفتن یک روز کامل مرخصی، آن را به ساعت‌های کمتر تبدیل کنند و از آن برای انجام کارهای خود در روز استفاده کنند. میزان ساعت مجاز برای گرفتن این نوع مرخصی در شرکت‌ها متفاوت است، اما در حالت کلی اگر میزان آن به ۸ ساعت برسد، یک روز کامل مرخصی برای شما محاسبه می‌شود. اما، اگر میزان مرخصی ساعتی بیشتر از کل مرخصی استحقاقی در طول ماه شود، مرخصی استفاده شده شامل مرخصی بدون حقوق و کسر از کار خواهد شد و حتی کارفرما می‌تواند برای کارمند و در آن زمان و ساعت بیمه نیز پرداخت نکند.
مرخصی سالانه یا مرخصی استحقاقی به روزهایی از سال گفته می‌شود که کارمند می‌تواند در محل کار حاضر نشود و در ازای این غیبت نیز مبلغی از حقوق او کسر نشود. این مدل مرخصی یکی از انواع مرخصی است که در تمام کشورها متداول است و تمام کارمندان در دنیا این مدل مرخصی را در قرارداد کاری خود دارند. در قانون کار، برای هر کارمند در هر ماه ۲.۵ روز مرخصی در نظر گرفته شده است که این مرخصی برای شرایط عادی است. به صورت کلی هر کارمند می‌تواند در سال معادل ۲۶ روز مرخصی استحقاقی (با احتساب ۴ روز جمعه ۳۰ روز می‌شود) داشته باشد که مدت زمان ساعتی آن نیز ۱۹۲ ساعت خواهد بود. این تمام تعریفی است که می‌توان از مرخصی استحقاقی داشت که در تمام شرکت‌ها لازم الاجرا است.
البته که میزان این مدل مرخصی در برخی شرکت‌ها متفاوت است و ممکن است شرکتی به جای ۲.۵ روز ۱.۵ روز مرخصی در ماه برای کارمندان خود در نظر بگیرد. این کاملا به کارفرما و نظر و سیاست شرکت او بستگی دارد. مرخصی استحقاقی نکات دیگری نیز دارد که این نکات عبارت‌اند از:
تعطیلات رسمی کشور و همچنین ۱۱ اردیبهشت که روز کارگر است، در میان روزهای تعطیل هر کارمندی به شمار می‌آید که کارفرما در این روزها نمی‌تواند کارمند را وادار به کار کند (مگر مواقع خاص و در ازای پرداخت اضافه کاری). این روزها جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد.
هر کارگر و یا کارمندی می‌تواند تنها روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.
در ماده ۷۱ قانون کار عنوان شده است که در صورت بازنشستگی، ازکارافتادگی، تعطیلی کارگاه یا فوت کارگر، تمام مطالبات کارمند در مورد مرخصی یا به خود او و یا به ورثه او پرداخت می‌شود.
استعفا و همچنین ترک کردن کار باعث می‌شود که مطالبات باقی ماند از مرخصی به او تعلق نگیرد.
مرخصی کارگران برای کمتر از یکسال کار، به نسبت مدت کار آنها محاسبه می‌شود.
در مورد میزان مرخصی روز پنجشنبه و میزان ساعت کار پرسنل در این روز، کارفرما و سیاست‌های شرکت او تصمیم گیرنده است.
مرخصی در روز پنجشنبه ۴ ساعت در نظر گرفته می‌شود.
در صورت عدم توافق بین کارمند و کارفرما بر سر مرخصی، اداره کار و امور اجتماعی محل نظر نهایی را اعلام می‌کند.
در ماده ۶۹ مشخص شده است که در صورت تنظیم مرخصی، امکان جابجایی مرخصی بین خود کارگران (برای سه ماه آخر هر سال و برای سال بعد با تایید شورای اسلامی کار) در روزهای سال وجود دارد.
گرفتن انواع مرخصی ها از کارفرمایان یکی از دغدغه‌های اساسی کارکنان و کارگران خود به شمار می‌رود و گاهی پیش آمده است که افراد برای انجام کاری نیاز ضروری به گرفتن مرخصی دارند اما با مخالفت کارفرمای خود مواجه می‌شوند؛ در حالی که برابر قانون مرخصی اداره کار، گرفتن مرخصی حق بدیهی و طبیعی هر فرد در طول ایام کار به شمار می‌رود. قانون کار جمهوری اسلامی ایران با ذکر مواردی نحوه گرفتن انواع مرخصی را تشریح کرده است.
مرخصی استحقاقی، مرخصی استعلاجی، مرخصی ازدواج، مرخصی فوت اقوام درجه یک، مرخصی ساعتی، مرخصی بین تعطیلی، مرخصی زایمان، مرخصی حج، مرخصی بدون حقوق و مرخص پاس شیر انواع مرخصی هستند.
مرخصی عبارت است از حقی که برای کارگر در ترک کار برای روزهای غیرتعطیل در نظر گرفته شده است و این حق (مرخصی) از دیرباز برای کارگر و کارمند به رسمیت شناخته شده و در قانون کار جمهوری اسلامی ایران مورد تأکید قرار گرفته است.
مورد اول
اگر مالک به منظور تخریب واحد مسکونی، احداث ساختمان جدید و یا تعمیرات اساسی واحد مسکونی، پروانه ساختمانی یا پروانه تعمیرات اساسی اخذ نموده باشد.
مورد دوم
چنانچه مستاجر تا یک ماه پس از تمدید قرارداد اجاره جدید، بر اساس مستندات مثبته و به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده، ما به التفاوت مال الاجاره را به موجر پرداخت ننموده باشد.
مورد سوم
املاک مورد اجاره که قبلا یا در مدت تمدید قرارداد به طور قطعی و رسمی مورد معامله قرار گرفته باشند، مستاجر می بایست ظرف مدت دو ماه از تاریخ انتقال سند رسمی نسبت به تخلیه و تحویل آن اقدام نماید.
مورد چهارم
چنانچه مستاجر با افزایش مبلغ اجاره با نرخ های قانونی موافقت ننماید، به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده، واحد قابل تخلیه است.
مورد پنجم
مستاجرینی که در دوره قرارداد اجاره بر اساس این مجوز، به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده به تعهدات خود عمل نکند و موجب تضییع حقوق موجر شوند، مشمول مصوبه نخواهند شد.
مورد ششم
چنانچه موجر و افراد تحت تکفل وی صرفا مالک همین واحد مسکونی مورد اجاره بوده و نیاز (مالک و افراد تحت تکفل) موجر به ملک مسکونی مورد اجاره برای سکونت، توسط مرجع صالح رسیدگی کننده احراز شود.
مورد هفتم
چنانچه بنا به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده، رفتار مستاجر بر خلاف عرف بوده و باعث شکایت سایر ساکنین واحد های مسکونی شده باشد.
مورد هشتم
چنانچه مستاجر در دوران استفاده از واحد مسکونی استفاده غیر و یا خلاف تعهدات مقرر در اجاره نامه اعم از کاربری نماید.
مورد نهم
اگر مستاجر در دوره قبل نسبت به ایفای تعهدات از قبیل پرداخت به موقع اجاره بها، هزینه، شارژ اقدام ننموده و موجب ضرر و زیان قابل ملاحظه موجر (به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده) شده باشد.
در قوانین حقوقی ایران شهادت افراد نابالغ قابل پذیرش نیست و فقط از آنها برای کسب اطلاع استفاده می‌کنند؛ زیرا اصل بر آن است که معمولا اطلاعات اطفال می‌تواند تلقینی باشد.
مطابق ماده ۲۳۴ قانون آیین دادرسی مدنی: «هریک از اصحاب دعوا می‌توانند گواهان طرف خود را با ذکر علت جرح نمایند. چنانچه پس از صدور رأی برای دادگاه معلوم شود که قبل از ادای گواهی جهات جرح وجود داشته، ولی بر دادگاه مخفی مانده و رأی صادره هم مستند به آن گواهی بوده، مورد از موارد نقض می‌باشد و چنانچه جهات جرح بعد از صدور رأی حادث شده باشد مؤثر در اعتبار رأی دادگاه نخواهد بود. در صورتی که طرف دعوا برای جرح گواه از دادگاه استهمال نماید دادگاه حداکثر به مدت یک هفته مهلت خواهد داد.»
1=اول این که مفاد حکم اجرا شده باشد و دوم این که حکم صادر شده، منتها هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. در باب فرض اول اتفاق‌نظر وجود دارد که در چنین صورتی که حکم اجرا شده و محکوم به نیز تلف شده حکم نقض نمی‌شود و شهود می‌بایست غرامت مشهود علیه را تحمل نمایند.
2=در فرض دوم دیگر علما و دانشمندان اتفاق نظر ندارند منتها نظر مشهور بر این است که در چنین صورتی نیز حکم نقض نمی‌شود و اگر اجرا شده است به حال خود باقی می‌ماند و اگر اجرا نشده باشد اجرا می‌شود.
در صورتی که شاهد از شهادت خود رجوع کند به شهادت او ترتیب اثر داده نمی‌شود. در صورتی که شهود قبل از صدور حکم از شهادت رجوع کنند بدون تردید، دادگاه باید از تصمیمی که مبتنی بر درستی شهادت باشد خودداری کند؛ زیرا حکم تابع شهادت می‌باشد و با رجوع شاهد، شهادت از بین می‌رود با این عمل ظن حاصله برای قاضی که حکم از آن ناشی می‌شود نیز مرتفع می‌گردد؛ چرا که صادق بودن شاهد در ادای شهادت و یا رجوع از شهادت محل تردید قرار خواهد گرفت. در فرض مذکور چون شهادت منشأ اثر حقوقی نشده است الزامات حقوقی نیز در پی نخواهد داشت؛ اما این عدم ترتیب اثر، نافی مسئولیت کیفری شاهدی که در دادگاه شهادت دروغ داده نخواهد بود.
طبق ماده ۱۳۱۹ قانون مدنی چنانچه برخلاف واقع شهادت داده باشد به شهادت او ترتیب اثر داده نمی‌شود و مسئول جبران خسارات وارده نیز می‌باشد.
جهت صحت شهادت باید در شاهد شرایطی موجود باشد. طبق ماده۱۳۱۳ قانون مدنی، شرایط شاهد عبارتست از:
بلوغ: طبق تبصره ۱ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی سن بلوغ را برای دختر ۹ سال و برای پسر ۱۵ سال و ماده ۱۳۱۴ قانون مدنی به صراحت اعلام می‌دارد: «شهادت اطفالی را که به سن پانزده سال تمام نرسیده‌اند فقط ممکن است برای مزید اطلاع استماع نمود مگر در مواردی که قانون شهادت این قبیل اطفال را معتبر شناخته باشد» بر این اساس فرد برای شهادت بایستی دارای پانزده سال تمام باشد و در صورت داشتن سن قانونی گواهی او به عنوان شاهد پذیرفته می‌شود در غیر این صورت اظهارات وی برای مزید اطلاع استماع خواهد شد.
عقل: عاقل در مقابل مجنون و دیوانه به کار می‌رود. ماده ۱۲۱۳ قانون مدنی تصریح کرده است: «… اعمال حقوقی که مجنون ادواری در حال افاقه می‌نماید نافذ است مشروط بر آنکه افاقه او مسلم باشد.» شهادت مجنون ادواری در حال افاقه قابل پذیرش است مشروط بر اینکه به تصریح قید اخیر ماده یاد شده افاقه او مسلم و قطعی باشد. این موضوع به صراحت در ماده ۱۷۸ قانون مجازات اسلامی در امور کیفری مورد توجه مقنن قرار گرفته است.
عدالت: عدالت را حالت یا ملکه یا صفت نفسانی توصیف کرده‌اند که سبب می‌شود آدمی از گناهان کبیره اجتناب نموده و بر گناهان صغیره نیز اصرار نورزد.عدالت از شرایط شاهد است؛ بنابراین شهادت فرد گناهکار یا فردی که اشتهار به گناه دارد معتبر نیست.
ایمان: ایمان از شرایط شهادت است و به سادگی قابل احراز نیست. در خصوص مسلمان بودن شاهد در بین فقها اختلاف کمی وجود دارد اما در باب شیعه بودن شاهد اختلاف عقیده بسیار است. در هر حال طرف دعوا باید با ادله محکم و قطعی نسبت به ایمان شاهد در مبحث جرح شاهد ایراد بگیرد در غیر این صورت صرف مسلمان بودن شاهد برای استماع شهادت وی کفایت می‌کند.
حلال زاده بودن: این شرط عملاً خیلی مورد توجه قرار نمی گیرد.البته در فقه ذکر شده است منتها در عمل و رویه حقوقی خیلی اهمیت به آن داده نمی شود.
جازم و قطعی بودن شهادت: جهت صحت شهادت در حقوق ایران و در امور حقوقی اولین شرط این است که شهادت باید از روی جزم و قطعیت باشد و اظهارات همراه با حدس و گمان نمی‌تواند مثبت ادعا باشد؛ بنابراین شاهد در اظهار مشاهدات خود بایستی قطع و یقین داشته باشد. طبق ماده ۱۳۱۵ قانون مدنی: «شهادت باید از روی قطع و یقین باشد نه از روی شک و تردید» شهادتی که همراه با تردید و یا از روی حدس و گمان باشد مؤثر در اثبات دعوا نیست.
مطابقت دعوا با شهادت: طبق ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی: «شهادت باید مطابق با دعوی باشد ولی اگر در لفظ، مخالف و در معنی موافق یا کمتر از ادعا باشد ضرری ندارد». یکی از شرایط شهادت آن است که مفاد شهادت دلالت بر ادعای مدعی نماید؛ بنابراین اگر فردی برای اثبات پرداخت ثمن شاهد بیاورد و شاهد به ملکیت خواهان شهادت دهد چنین شهادتی نمی‌تواند مثبت پرداخت ثمن باشد.
یکسان بودن مفاد شهادت: یکی بودن اظهارات شهود در خصوص مورد شهادت شرط دیگر صحت شهادت است. در ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی مقنن به این امر توجه داشته و تصریح می‌کند: «شهادت شهود باید مفاداً متحد باشد؛ بنابراین اگر شهود به اختلاف شهادت دهند قابل اثر نخواهد بود، مگر در صورتی که از مفاد اظهارات آنها قدر متیقنی به دست آید.»
شاهد بایستی شخصاً مورد شهادت را با یکی از حس‌های شش‌گانه درک کرده باشد به این نوع شهادت، شهادت مستقیم گفته می‌شود؛ طبق ماده ۱۳۲۰ قانون مدنی قانون‌گذار در شرایطی خاص به شاهد اجازه داده است که دیده یا شنیدۀ دیگران را نیز بیان نماید که به چنین شهادتی شهادت غیرمستقیم نیز گفته می‌شود؛ اما شهادت غیرمستقیم همیشه قابل قبول نیست؛ بنابراین قانون‌گذار در ماده یاد شده از آن تحت عنوان «شهادت بر شهادت» یاد می‌کند و چنین شهادتی را مشروط کرده است بر اینکه شاهد اصلی فوت کرده باشد یا به واسطه مانع دیگری مثل بیماری و سفر و حبس و غیره امکان حضور در محضر دادگاه را نداشته باشد؛ بنابراین در موارد مذکور در قانون، شهادت غیرمستقیم نیز مشروط به احراز سایر شرایط، معتبر و مسموع است.
حقوقدانان شهادت را اخبار و نقل واقعی یاد کرده‌اند که پیش‌تر در حضور شاهد رخ داده و احتمال دارد درست یا نادرست باشد و حتی ممکن است اشتباه درک شاهد در آن مؤثر باشد. شهادت برخلاف اقرار به نفع یا ضرر خود شاهد نیست بلکه به نفع یا ضرر یکی از طرفین دعواست حال آنکه اقرار اخبار به حقی است به ضرر خود و به نفع دیگری مع‌الوصف شهادت باید به نفع احدی از طرفین دعوا باشد و از طرف فردی خارج از دعوا اظهار شود؛ بنابراین شهادتی که یکی از طرفین دعوا اظهار نماید ادعا محسوب می‌شود. برابر قانون هر اعلام و اظهاری از سوی شخص ثالث اعتبار اثباتی ندارد؛ بنابراین شاهد و شهادت بایستی شرایط مقرر در قانون را دارا باشند.
