فسخ نکاح به علت تخلف از شروط صفت

تخلف از شروط صفت باعث ایجاد حق فسخ می‌شود. شرط صفت، صفت خاصی است که در طرف مقابل شرط شده اما پس از عقد مشخض شده که او آن وصف را ندارد. این صفت باید نفع مشروع و عقلانی داشته و موجب ترغیب فرد شده باشد و او با اتکا با  آن با طرف مقابل ازدواج کرده باشد.

تخلف از شرط صفت با تدلیس تفاوت دارد. در تدلیس هدف فریب است اما در تخلف از شرط صفت قصد فریب وجود ندارد و طرف مقابل واقعا خود را واجد آن صفت می‌داند اما پس از عقد متوجه می‌شود که آن صفت خاص را ندارد.

عیوب زن که به مرد حق فسخ نکاح را می‌ دهد

این عیوب در ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی ذکر شده است. اگر در زمان عقد این عیوب وجود داشته و مرد بی‌خبر بوده، او می‌تواند نکاح را فسخ کند. لازم به ذکر است که اگر این عیوب با عمل جراحی یا هرنوع درمان قابل رفع باشد، حق فسخ برای مرد ایجاد نمی‌کند. این عیوب به شرح زیر است:

 

• جذام
• قرن : وجود استخوانی در فرج که مانع جماع باشد.
• برص : یک نوع بیماری پوستی
• افضاء : یکی شدن مجرای بول و حیض
• نابینایی دو چشم
• زمین‌گیری

عیوب مرد که به زن حق فسخ نکاح را می‌ دهد

عیوب مختص مرد در قانون مدنی در ماده ۱۱۲۲ ذکر شده است و اگر این عیوب مرد را از عمل زناشویی ناتوان کند، زن اجازه فسخ خواهد داشت. این عیوب به شرح زیر است:

 

• عنن: ناتوانی مرد در نعوظ

• خصاء :عارضه مربوط به اخته شدن مرد

• مقطوع بودن آلت تناسلی مرد

فسخ نکاح چه تفاوتی با طلاق دارد؟

طلاق دارای تشریفات خاص است، برای مثال به دو شاهد مرد نیاز دارد و باید صیغه طلاق اجرا شود اما فسخ با اراده صاحب حق فسخ انجام می‌شود و صرفا به اطلاع طرف مقابل می‌رسد. علاوه بر این، قبل از طلاق باید از دادگاه اجازه گرفته شود اما در فسخ دادگاه به بررسی این می‌پردازد که آیا حق فسخ وجود دارد یا خیر و بعد از احراز وجود حق، اجرای آن به عهده صاحب حق است؛ در نتیجه در فسخ نکاح دادگاه پیش از فسخ زوجین را به داوری ارجاع نمی‌دهد.

طلاق زوجه در زمان عادت ماهانه یا نفاس زن ممکن نیست اما فسخ در این دوران نیز امکان‌پذیر است. افزون بر این موارد، طلاق مختص نکاح دائم است اما فسخ هم در نکاح دائم و هم منقطع ممکن است. لازم به ذکر است که زوج و زوجه هردو می‌توانند دارای حق فسخ باشند اما طلاق فقط حق زوج و تحت اختیار مرد است.

همچنین لازم به یادآوری است که اگر مرد پیش از نزدیکی همسر خود را طلاق دهد باید نصف مهریه را بپردازد، اما در فسخ زن جز در صورتیکه فسح به دلیل عنن باشد، در سایر موارد حق مهریه ندارد.

در طلاق رجعی مرد در زمان عده امکان رجوع دارد اما در فسخ امکان رجوع وجود ندارد و تشکیل خانواده با نکاح جدید امکان‌پذیر است.

در نهایت لازم به ذکر است که اگر زوجین سه مرتبه طلاق بگیرند، مجدد امکان ازدواج ندارند مگر با ورود یک محلل، در حالیکه در فسخ محدودیت وجود ندارد و هر چندبار که نکاح فسخ شود، میان زن و مرد حرمت ایجاد نمی‌شود.

فسخ نکاح چیست ؟

فسخ نکاح با برهم زدن ازدواج اتفاق می‌افتد. به عبارت دیگر در برخی موارد در صورتیکه هر یک از طرفین به واسطه ازدواج دچار ضرر و زیان فاحش شده باشد، می‌تواند تحت شرایطی با فسخ نکاح از قرارداد نکاح رها شود. البته لازم به ذکر است که این امر به سادگی امکان‌پذیر نیست و باید شرایطی محقق شده باشد. برای مثال عیوبی در یکی از طرفین وجود داشته باشد که به طرف مقابل امکان فسخ نکاح را بدهد. موارد فسخ به طور صریح در قانون توسط مقنن مشخص شده است.

دعاوی خانواده

مطالبه مهریه، طلاق، استرداد جهیزیه، نفقه، تمکین، ازدواج مجدد، حضانت، ملاقات فرزند و غیره می باشد

مقدار اصلی مهریه

گاهی از اوقات خانواده ها به دنبال این هستند تا عقد نکاح نزد فرد مشهوری صورت گیرد و به دنبال این هم در این عقد میزان مهریه را محدود می کنند و اما بعد از این که وارد دفترخانه می شوند می خواهند تا این مقدار را بیش تر کنند این مورد را قانون قبول نمی کند . از نکات حقوقی مهم این است که مهریه اصلی همانی است که در زمان جاری شدن نکاح بیان می شود و بعضی از خانواده ها گاهی بعد از این گه به محضر مراجعه می کنند مقدار مهریه را تغییر می دهند و اما دادگاه به توافق های قبلی در این زمینه کاری ندارد و اظهارات در محضر مستند خواهد بود .

وعده های قبل از نکاح نمی تواند تعهداتی را ایجاد کند

اگر در خواستگاری توافق هایی که خانواده دو طرف  خود زوج برای ازدواج بعدهای خود دارند باعث نمی شود تا برای طرفین تعهدی ایجاد شود و به صورت کلی وعده ای که برای ازدواج داده می شود نمی تواند باعث ایجاد علقه زوجیت شود .حتی اگر بین طرفین توافق شده باشد و همه و یا قسمتی از مهریه در این میان پرداخت هم شده باشد.

پس در زمان خواستگاری هیچ یک از طرفین تعهدی را به هم ندارند و تا زمانی که بین زوجین عقد دائم برقرارنشده است نمی توان از آن ها خواست تا زندگی زناشویی داشته باشند و البته وعده هایی که دراین میان خانواده ها داده اند به هیچ عنوان ارزش قانونی و رسمی ندارد.

صیغه محرمیت در دوران نامزدی

بسیاری از خانواده ها در دوران نامزدی بین دو طراف صیغه محرمیت جاری می کنند و اما از تبعات و مشکلات این کار آگاهی ندارند. قالبا برای این ازدواج موقت مهریه بسیار کمی نیز درنظر می گیرند که بعد از این که این دوره از محرمیت تمام شود این عقد را به دائم تبدیل کنند. در این میان ممکن است بعدها مرد برای عقد ازدواج دائم راضی نشود در این صورت دختر باید همان مهریه کم خود را بگیرد و درنهایت نیز به خانه پدر برگردد.

نکته مهم درموردطلب مهریه

حق قانونی در خصوص تعیین مبلغ مهریه با زوج است و تبعا تکلیف قانونی پرداخت آن نیز با خود او است. ولی چنانچه والدین زوج یا هر شخص ثالثی وکالت در تعیین مبلغ مهریه داشته باشند، می توانند مهریه را معین کنند که در آن صورت هم تکلیف پرداخت با زوج است و زوجه برای مطالبه آن باید به زوج مراجعه کند.

شرایط تعلق گرفتن نیمی از دارایی مرد به زن هنگام طلاق چیست؟

تحقق این شرط منوط به حصول شرایطی است:

اول، زمانی زوجه می‌تواند از این شرط به نفع خود استفاده نماید که طلاق صورت گرفته باشد، به عبارتی دیگر امکان الزام شوهر برای اجرای شرط موصوف پیش از درخواست طلاق ناشی از درخواست وی وجود نخواهد داشت.

دوم، همان‌طور که در شرط آمده طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار وی نباشد، به عبارتی دیگر چنانچه سوء رفتار و سوء اخلاق زوجه موجب گردیده باشد تا زوج اقدام به طلاق وی نماید شرط تنصیف دارایی محقق نخواهد گردید.

موارد حائز اهمیت در میزان نفقه زوجه:

1- تمکن یا عدم تمکن زوج و زوجه
۲- میزان حقوق و درآمد زوج
۳- اشتغال زوجه
۴- میزان درآمد زوجه
۵- سطح تحصیلات زوجه
۶- سطح زندگی و طبقه اجتماعی زوجه

آیا مردان می‌توانند همسر دوم اختیار کنند؟

مرد با داشتن زن نمی‌تواند همسر دوم اختیار کند؛ البته استثنائاتی بر این قاعده وجود دارد که به شرح زیر است:

رضایت همسر اول

عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشویی

عدم تمکین همسر اول از شوهر

ابتلای زن به جنون یا امراض صعب العلاج

اعتیاد زن

ترک زندگی از سوی زن

عقیم بودن زن

غایب مفقودالاثر بودن زن

در مطالبه مهریه و سایر دعاوی، اموال زیر را نمی توان از بدهکار توقیف نمود:

منزل مسکونی با در نظر گرفتن شان محکوم علیه

• اثاثیه مورد نیاز زندگی

• آذوقه و مواد غذایی

• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی

• ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان

• تلفن

• ودیعه مسکن در عقد اجاره

عدم تمکین

در صورتی‌که زوجه منزل مشترک را ترک کند و زوج بتواند عدم تمکین وی را در دادگاه دعاوی خانوادگی اثبات نماید، اصطلاحا زوجه ناشزه محسوب شده و حق نفقه وی ساقط و پس از صدور این حکم حق ازدواج مجدد برای زوج به حکم دادگاه ایجاد می‌گردد.
بهتر است بدانید که این عوامل تاثیری در مطالبه مهریه ندارد.

چه دعاوی را باید در دادگاه خانواده مطرح کنیم؟

• نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن

• نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح

• شروط ضمن عقد نکاح

• ازدواج مجدد

• جهیزیه

• مهریه

• نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت

• تمکین و نشوز

• طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن

• حضانت و ملاقات طفل

• نسب

• رشد، حجر و رفع آن

• ولایت قهری، قیمومت، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت در امور مربوط به آنان

• نفقه اقارب

• امور راجع به غایب مفقودالاثر

• سرپرستی کودکان بی‌سرپرست

• تغییر جنسیت

• اهدای جنین

اختیار پدر در انتخاب فسخ نکاح یا طلاق

با توجه به تفاوت های موجود میان نکاح و طلاق میتوان اینگونه عنوان نمود که در صورتیکه بین دختر و همسر او نزدیکی صورت نگرفته باشد، درخواست طلاق دختر به جهت تعلق نصف مهریه، به صلاح و غبطه دختر می باشد.

در صورتیکه فسخ بدلیل عنن (نوعی ناتوانی جنسی در مردان) بعد از نزدیکی واقع شود، تفاوتی با طلاق ندارد اما بدلیل آنکه صدور حکم به فسخ چنین نکاحی بدلیل داشتن جنبه اعلامی و عدم نیاز به صدور اجراییه و در نتیجه عدم اجرای صیغه، انحلال زوجیت راحت تر از طلاق است، بهتر است که پدر نسبت به فسخ نکاح دختر خود اقدام نماید.

اذن ولی در نکاح دختر باکره بالغ مطابق با فقه

سوالی که در ذهن متبادر می شود این است که چرا در جامعه ما دختران جهت ازدواج نیازمند اجازه پدر یا جد پدری خود هستند؟ در پاسخ به این سوال باید اینگونه بیان نمود که بنظر میرسد قانون در این خصوص، با هدف حمایت و ارزش نهادن به دختران، اجازه پدر را در ازدواج آنان شرط نموده است نه تبعیض جنسیتی.

در خصوص موضوع عنوان شده، نظریات مختلفی در فقه بیان شده است که به چند مورد از آنان اشاره می گردد:

1. برخی از علمای فقه معتقدند که ولایت پدر یا جد پدری تا زمانی که دختر باکره می باشد، پابرجا است به نحوی که حتی بدون اخذ موافقت دختر، آنها میتوانند او را به عقد دیگری درآورند.
2. ولایت ولی در ازدواج دختر باکره در زمره مسائل مشترک بین او و ولی اش می باشد. بدین معنا که اگر دختر اقدام به ازدواج نماید، رضایت ولی او لازم بوده و اگر پدر یا جد پدری، اقدام به عقد دختر با دیگری نماید، می بایستی رضایت خود نسبت به ازدواج جلب گردد.
3. زمانی که دختر بالغ شود، جهت ازدواج، دیگر نیازی به رضایت پدر یا جد پدری ندارد و بطور مستقل، اختیار نکاح را دارد.
4. عده ای از فقها معتقدند که فقط در ازدواج دائم رضایت پدر یا جد پدری لازم است و در ازدواج موقت نیازی به رضایت آنان نیست.
5. برخی از فقها معتقدند که دختر باکره بالغ درازدواج موقت نیاز به رضایت پدر یا جد پدری دارد و در ازدواج دائم استقلال دارد.
6. استقلال پدر و دختر در عقد ازدواج است با این اختلاف که پدر میتواند ازدواج واقع شده توسط دختر را فسخ نماید اما برای جد پدری بر دختر باکره ولایتی وجود ندارد.
7. این عده از فقها اعلام میدارند که استقلال دختر و پدر او در ازدواج، بدون جلب رضایت دیگری بموجب اذن یا اجازه می باشد.

اعلام رضایت پدر در ازدواج دختر

مطابق با قانون و عرف موجود در جامعه، دختر باکره بالغ، جهت ازدواج نیاز به اجازه پدر یا جد پدری دارد. از دیدگاه فقها اگر پدر برخلاف مصلحت واقعی دخترش، مانع ازدواج او شود، از موارد سقوط ولایت در اذن یا اجازه او می باشد.

وجود موانع قانونی پیش بینی شده در عقد نکاح

زمانی شخص میتواند یا زنی ازدواج نماید که شرعا و قانونا مانع ازدواجی بین ایشان وجود نداشته باشد، قانون مدنی در کتاب نکاح (فصل سوم باب اول) از مواد 1045 لغایت 1061 موانع نکاح بین مرد و زن را شمارش نموده که به شرح زیر میباشد و چنانچه هر یک از این موارد محقق گردد، عقد ازدواج واقع شده باطل میباشد و میتواند درخواست بطلان چنین ازدواجی را مطرح نمود.

• نکاح با پدر و اجداد و یا مادر و جدات هر قدر که بالا برود .
• نکاح با اولاد هر قدر که پایین برود.
• نکاح با برادر و خواهر و اولاد آنها تا هر قدر که پایین برود.
• نکاح با عمات و خالات خود و عمات و خالات پدر و مادر و اجداد و جدات .
• نکاح با زنی که قرابت رضاعی با مرد داشته باشد البته با جمع آمدن شرایط مندرج در ماده 1046 قانون مدنی.
• نکاح بین مرد و مادر و جدات زن او از هر درجه که باشد اعم از نسبی و رضاعی.
• نکاح بین مرد و زنی که سابقا زن پدر یا زن یکی از اجداد یا زن پسر یا زن یکی از احفاد او بوده هر چند رضاعی.
• نکاح بین مرد با اناث از اولاد زن او از هر درجه که باشد ولو رضاعی مشروط بر اینکه بین زن و شوهر زناشویی واقع نشده باشد.
• نکاح مرد با خواهر زن اگر چه موقت باشد چه نسبی باشد و چه رضاعی.
• نکاح با دختر برادر زن و یا دختر خواهر زن بدون اجازه زن.
• نکاح با زن شوهر دار یا زنی که در عده طلاق یا عده وفات است با علم به علقه زوجیت و عده و حرمت نکاح.
• نکاح مجدد مرد با زنی که به علت لعان یا علل دیگر در عده نه طلاق است از ناحیه زوج.
• نکاح در حال احرام که با علم به حرمت موجب حرمت ابدی میباشد.
• نکاح با زنی که سابقا شوهر دار بوده و مرد در حالی که او شوهر دار بوده یا در عده رجعیه بوده ، با وی زنا کرده باشد که در این صورت حرمت ابدی بین ایشان حادث میگردد.
• نکاح با مادر یا دختر یا خواهر پسری که مرد قبلا با او عمل شنیع نموده است.
• نکاح زن مسلمان با غیر مسلمان.

ازدواج برای زن ایرانی با تبعه خارج (اگر موانع دیگری نیز نباشد) موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت میباشد (آیین نامه زناشویی بانوان ایرانی برای اتبلاع بیگانه غیر ایرانی مصوب 6/7/45 و اصلاحات بعدی )

اختیار دولت در منع ازدواج بعضی مستخدمین و مامورین رسمی و محصلین دولتی با زنی که تبعه خارج میباشد ( فعلا قانون منع ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با اتباع بیگانه مصوب 25/10/45 در این خصوص تصویب شده است)