عدم رعایت شرایط اساسی عقد نکاح دائم و ازدواج موقت

• به مانند تمامی عقود ،عقد نکاح نیز دارای شرایط اساسی و صحت تشکیل این عقد میباشد و در صورت فقدان یکی از این شرایط، میتوان عقد نکاح منعقد شده را باطل دانست و در خواست اعلام بطلان آن را نمود، از جمله اینکه:
•  یک پیشنهاد و یک قبول برای ازدواج بایستی وجود داشته باشد که این امر از طریق خواندن خطبه یا صیغه عقد محقق میشود، لذا خواندن صیغه عقد چه در نکاح دائم و چه موقت از شرایط اساسی عقد نکاح است
• طرف قبول کننده عقد ، همان عقد نکاحی را بخواهد که طرف پیشنهاد دهنده آن را پیشنهاد داده است و به عبارتی چنانچه منظور یکی از طرفین نکاح موقت باشد و دیگری به اشتباه و به ظن اینکه منظور طرف نکاح دائم است ، قبول نماید، نمیتوان چنین نکاحی را صحیح دانست .
• زن و شوهر در نکاح بایستی دقیقا معلوم ومعین باشند به نحوی که احتمال هیچگونه شبهه ای در این خصوص وجود نداشته باشد .
• امکان تعلیق در نکاح وجود ندارد، مانند اینکه بیان شود اگر فلان امری محقق شود ،شما زن من هستید و قیس علی هذا
• وجود اکراه در نکاح به حدی که رضایت را از بین ببرد و عقد نکاح به اجبار واقع شود از موارد بطلان عقد نکاح است.
• عدم ذکر مدت در عقد نکاح موقت و عدم تعیین مهریه در این عقد از موجبات بطلان عقد نکاح موقت است.

دعوای بطلان نکاح

دعوای بطلان نکاح ممکن است به جهات مختلفی مطرح شود که این جهات و دلایل طرح دعوای بطلان عقد نکاح را میتوان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد که عبارتند از : الف) عدم رعایت شرایط اساسی صحت عقد نکاح اعم از دائم و موقت ب) وجود موانع قانونی پیش بینی شده در عقد نکاح ج) وجود شرط مبطل ضمن عقد نکاح .

 

مهریه عندالمطالبه در عقد دائم

در ازدواج‌های دائم،‌ اصولا مهریه پیش از عقد تعیین و بر آن توافق می‌شود.

ولی در صورتی که این توافق صورت نگیرد و عقد صحیح است و امکان تعیین مهریه بعد از عقد وجود دارد.

در این مورد نیز در صورتی که مهریه عند المطالبه باشد، زن می‌تواند؛

به محض وقوع عقد،‌ هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند

همچنین می‌تواند، بخشی یا تمام آن را ببخشد.

مهریه عند المطالبه در عقد دائم و موقت

همان‌طور که می‌دانیم ازدواج به دو شکل دائم و موقت انجام می‌شود. نحوه تعیین مهر در هر یک از این انواع متفاوت است.

به تعبیر دیگر؛

در عقدموقت حتما باید پیش از عقد مهریه تعیین شود در غیر این صورت عقد باطل است.

و زن می‌تواند آن را بلافاصله پس از جاری شدن عقد مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت است.

همچنین زن می‌تواند مهریه خود را ببخشد.

مهریه عند المطالبه چیست؟

قانون جدید برای تعیین مهریه شرایطی را در نظر گرفت به طوری که هم حقوق زن حفظ شود هم به بنیان خانواده آسیبی وارد نشود.

با این توضیح که؛

امکان تعیین مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه به عنوان مهریه عند المطالبه وجود دارد و زن این میزان را هر زمان که بخواهد می‌تواند مطالبه کند.

در صورتی که زن بخواهد مبلغی بیشتر از ۱۱۰ سکه تعیین کند، مازاد این مبلغ به صورت عندالاستطاعه است.

یعنی اگر مرد توانایی مالی و تمکن پرداخت داشته باشد، می‌توان آن را مطالبه کرد.

این نکته را فراموش نکنید که؛

تعیین مهریه عندالاستطاعه تا مبلغ کمتر از ۱۱۰ سکه هم وجود دارد.

و صرفا این ۱۱۰ سکه به صورت خودکار به عنوان عند المطالبه در نظر گرفته شده است.

یعنی زن می‌تواند حتی ۱ سکه را هم با شرط عندالاستطاعه درج کند.

مهریه عند المطالبه در عقد دائم و موقت

همان‌طور که می‌دانیم ازدواج به دو شکل دائم و موقت انجام می‌شود. نحوه تعیین مهر در هر یک از این انواع متفاوت است.

انواع مهریه

مهریه به دو شکل می‌تواند تعیین شود. دلیل آن هم در نظر گرفتن حقوق دو طرف در ازدواج و کاهش دعاوی مربوط به مهریه در مراجع قضایی است.

در واقع مهریه به صورت واحد و به عنوان یک حق مالی برای زن به واسطه عقد ازدواج است که؛

بتواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.

اما قانون مهریه، اخیرا مهریه را به دو نوع تقسیم کرد:

• مهریه عند المطالبه
• مهریه عندالاستطاعه

تعیین مهریه

یکی از حقوقی که در عقد ازدواج به زن تعلق می‌گیرد و توسط خود او تعیین می‌شود، مهریه است. مهریه به دو صورت عندالمطالبه و عندالاستطاعه تعیین می‌شود. قانون برای حمایت از خانواده و پیشگیری از طرح دعاوی مختلف در این زمینه، قوانین جدید مهریه را تدوین کرده است.

مهریه می‌تواند مال مادی یا غیرمادی باشد و زن در انتخاب آن اختیار دارد.

برای مثال می‌توان هر نوع مال مادی مانند سکه، پول، ماشین یا خانه،‌ زمین و …، را به عنوان مهریه تعیین کرد.

از طرف دیگر امکان تعیین مهر به عنوان مال غیرمادی هم وجود دارد. برای مثال آموزش خاصی از طرف مرد به زن؛ مانند آموزش زبان خارجی.

نکته‌ای که در تعیین مهریه باید به آن توجه کرد، این است که دارای ارزش و منفعت عقلی و منطقی باشد.

اگر مرد وکالت بذل مدت صیغه را به زن نداده باشد زن چگونه می توان صیغه را باطل کند ؟

 زن می تواند به استناد وضعیت عسر و حرج و با ملاک ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی به دادگاه خانواده مراجعه نماید و دادگاه خانواده در صورت احراز عسر و حرج زن در ادامه زندگی زناشویی ازدواج موقت، حکم به الزام زوج به بذل باقی مانده مدت صادر خواهد کرد و اگر زوج به اراده از اجرای حکم امتناع کند، نماینده دادگاه نسبت به اجرای حکم صادره اقدام خواهد کرد.

اما  اگر پول نقد در صندوق های امانات اعم از دولتی و یا خصوصی باشد در این صورت وراث باید ده درصد این مبالغ را به عنوان مالیات بر ارث پرداخت کنند.

ایا زن میتواند صیغه موقت را باطل کند؟

اگر در عقد موقت، شرط شده باشد که زن از جانب مرد وکالت در بذل مدت دارد و یا اینکه بعد از عقد، مرد در یک وکالتنامه به زن حق بذل مدت بدهد، در این صورت زن هم می‌تواند به این رابطه پایان دهد.

نحوه طلاق در ازدواج موقت چیست؟

طبق ماده ۱۰۷۶ قانون مدنی، مدت نکاح موقت باید کاملا معین شود. در زمان خوانده شدن عقد موقت ، یک مدت مشخص (مثلا 6 ماه) برای آن تعیین می‌شود؛  با گذشتن این زمان، مدت عقد تمام می‌شود و طلاق در ازدواج موقت وجود ندارد.

اما اگر مدت عقد موقت طولانی‌تر باشد ، شوهر می‌تواند در هر زمان در طول مدت عقد موقت، برای پایان دادن این رابطه زوجیت، از بذل مدت استفاده کند.

بذل مدت یعنی مدت باقی مانده را به زن ببخشد و رابطه‌ای را که بین آن‌ها وجود دارد قطع کند.

چه صیغه نامه ای برای اقامت در هتل قابل قبول است؟

صیغه نامه با مهر برجسته محضری، قانونی ترین نوع صیغه نامه است که بیشتر هتل ها آن را می پذیرند.

علاوه بر صیغه نامه ارائه مدارک شناسایی معتبر مانند شناسنامه و کارت ملی نیز هنگام پذیرش زوجین الزامی است.

مهریه در عقد موقت در صورت عدم نزدیکی باید پرداخت شود؟

در عقد موقت اگر نزدیکی صورت نگیرد، مهریه یک دوم از مقدار کل آن است.

اگر تمکین خانم کم است، یا خانم تمکین ندارد به همان نسبت مهریه او کاسته می شود و در صورت عدم تمکین هیچ مهری به او تعلق نمی گیرد.

 اگر مردبخواهد مدت را ببخشد، باید مهریه را بپردازد.

مجازات مردی که از ثبت ازدواج امتناع کند چیست؟

طبق قانون، ثبت کردن ازدواج دائم به عنوان یک تکلیف قانونی برای مرد در نظر گرفته شده است .

 مرد مکلف است ازدواج دائم خود را در دفاتر ازدواج و طلاق ثبت کند .

عدم ثبت ازدواج دائم سبب اعمال ضمانت اجرای کیفری برای وی خواهد شد .

اگر مرد بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم اقدام نماید و یا در مواردی که ثبت ازدواج موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند ، ضمن الزام به ثبت ازدواج ، به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می‌شود  .

مدارک لازم برای ثبت ازدواج موقت چیست؟

– اصل شناسامه عکس دار  و فتوکپی ؛

– اصل کارت ملی و فتوکپی   ؛

– شناسنامه یا کارت ملی پدر و یا جد پدری زوجه (در صورتی که دوشیزه باشد ) و حضور وی در دفتر خانه ؛

نکته: در صورت فوت پدر ویا جد پدری ، گواهی فوت آن ها باید به دفترخانه تحویل گردد که در این صورت ، ازدواج موقت زوجه منوط به اذن شخص دیگری نمی باشد ؛

– اگر زوجه قبلا ازدواج کرده باشد نیازی به رضایت پدر و پدر بزرگ پدری خود نخواهد داشت و فقط باید گواهی فوت همسر و یا طلاق نامه را به دفتر ثبت ازدواج و طلاق ارائه  دهد .

آیا ثبت کردن ازدواج موقت الزامی است ؟

ثبت ازدواج دائم در همه موارد و ازدواج موقت در برخی شرایط خاص الزامی می باشد.

آیا در تعداد ازدواج مسیار محدودیت وجود دارد؟

مرد در هرحال می تواند همزمان چهار همسر دائمی به زوجیت خود داشته باشد و از آنجایی که مسیار ازدواج دائمی محسوب می شود مشمول این محدودیت می باشد.

آیا در ازدواج مسیار مهریه نیز ساقط می شود؟

خیر، مهریه از جمله ارکان و شرایط صحت هر عقد نکاحی می باشد که درصورت شرط برخلاف آن نیز، شرط باطل می باشد.

منظور از ازدواج مسیار چیست؟

نوعی از ازدواج دائم می باشد که در آن خانم از بسیاری از حقوق خود از جمله نفقه، ارث، سکونت در منزل مشترک گذشت می نماید.

احکام ازدواج مسیار چیست؟ و شرایط آن دراسلام و ایران

یکی از احکام الهی که در آیات و روایات گوناگون که البته در ادیان مختلف نیز به آن تاکید شده و آن را یک اتفاق میمون و مبارک نامیده اند موضوع ازدواج می باشد.

ازدواج نیز همانند هر توافق دوجانبه ای، پس از ایجاد، حقوق و تعهداتی مختلفی را اعم از مالی و غیرمالی برای هر دو طرف به وجود خواهد آورد.

اما نکته ای که در مسئولیت هریک از زوجین در ازدواج می بایست به خاطر داشت، نوع رابطه و ازدواج می باشد.

به عبارتی دیگر حقوق و تعهدات زوجین در ازدواج دائم به مراتب بیشتر از ازدواج موقت  می باشد.

اما نوع دیگری از ازدواج وجود دارد که حتی به نسبت ازدواج موقت نیز برای طرفین مسئولیت و تعهدات کمتری به وجود خواهد آورد که ازدواج مسیار نامیده می شود.

در این نوشتار قصد داریم به ازدواج مسیار، آثار و شرایط حاکم بر آن در اسلام و اهل سنت بپردازیم.

انواع ازدواج

قانون مدنی و حمایت از خانواده تعریف درستی از ازدواج به عمل نیاورده اند اما مطابق با فرهنگ، عرف و قوانین مرتبط، ازدواج عبارتست از:

یک نوع توافق غیر مالی دوطرفه که طرفین آن متقابلا متعهد می شوند در طول دوران زوجیت همواره با یکدیگر دارای معاشرت و مراوده باشند و بغیر از موارد قانونی حق جدایی و تفریق را ندارند.

اما در قانون و فقه ما ازدواج دارای انواع مختلفی می باشد.که قصد داریم مختصرا در این مبحث به آن بپردازیم.

ازدواج دائم: ازدواج دائم همانطور که از نامش پیداست محدود به مدت زمان خاصی نمی باشد و تا پایان حیات هریک زوجین باقی خواهد ماند مگر اینکه در موارد خاص (بیماری، بروز جنون و…) و جدایی به سبب طلاق، شروط ضمن عقد، وکالت درطلاق، یا سایر شرایط قانونی… منجر به از بین رفتن ازدواج دائمی شود.

 

ازدواج موقت: نوعی دیگر از ازدواج می باشد که دوام زوجیت محدود به مدت زمان خاصی شده است و بعد از انقضای مدت، رابطه ی زوجیت از بین می رود.

جدای از انقضای مدت و از بین رفتن ازدواج موقت، موارد دیگری نیز از جمله گذشت مرد از مدت زمان باقی مانده (بذل مدت) سو معاشرت و قرار گرفتن خانم در وضعیت عسر و حرج و… وجود دارد که باعث از بین رفتن ازدواج موقت خواهد بود.

لازم به ذکر است که، فقهای اهل تسنن، ازدواج به صورت موقت را صحیح نمی دانند.

ازدواج سفید: نوعی دیگری از ازدواج امروزه در بین جوانان و با الهام از فرهنگ و نحوه ی زندگی کشورهای غربی رایج شده است که البته نه تنها در قانون و فقه ما به آن اشاره ای نشده است، بلکه مطابق با قانون مجازات اسلامی، دارای وصف مجرمانه نیز می باشد.

در ازدواج سفید، طرفین بدون انعقاد عقد نکاح و ایجاد رابطه ی زوجیت و محرمیت شرعی، در یک محل سکونت مشترک داشته و با یکدیگر زندگی می نمایند.

ازدواج مسیار: نوعی از ازدواج دائم می باشد، منتهی با شرایط و مسئولیت های کمتر برای طرفین و به ویژه برای خانم که در ادامه بیشتر به این نوع ازدواج پرداخته خواهد شد.

ازدواج مسیار چیست؟

در فرهنگ لغت معنی و مفهومی از واژه ی مسیار یافت نمی شود اما به طور ساده و عامیانه ازدواجی است که در آن مرد و زن عقد شرعی و قانونی را با تمام ارکان و شرایط آن با یکدیگر منعقد می نمایند ولی خانم از برخی از حقوق و تکالیف خود از جمله سکونت در منزل مشترک و دریافت نفقه برقراری رابطه ی جنسی و… صرف نظر می نماید.

همانطور که بیان شد، پس از انعقاد رابطه ی زوجیت (نه هنگام برگزاری جشن عروسی و سکونت در منزل مشترک) برای هریک از مرد و زن حقوق و تعهداتی به وجود خواهد آمد.

برای مثال پرداخت نفقه، مهریه، حٌسن اخلاق، (خوش روی و خوش اخلاقی در رفتار و کردار) برقراری رابطه ی جنسی و…

اما در ازدواج مسیار خانم با علم به این موضوع، در هنگام عقد با مرد توافق می نمایند که در طول ازدواج، خانم حق دریافت نفقه، حق ارث بردن، امکان سکونت در منزل مشترک، حق قسم (حق هم خوابی، در گذشته که چند همسری امری رایج بود بر اساس نظر مشهور فقها شوهر وظیفه داشت در هر چهار شب دست‌کم یک شب را با همسر خود هم‌بستر شود.) را نخواهد داشت و البته مرد نیز ریاستی بر خانم نداشته باشد.

 

ازدواج مسیار در اهل تسنن و فقهای شافعی

مطابق با آنچه که از ازدواج مسیار گفته شد، این ازدواج مشابه با ازدواج موقت می باشد اما همانطور که بیان شد، اهل تسنن ازدواج موقت را باطل میدانند و حتی در خصوص ازدواج مسیار هم بین فقهای اهل تسنن اختلاف نظر وجود دارد، اما در هرحال بنا به نظر اکثریت فقهای اهل تسنن این ازدواج خالی از اشکال می باشد زیرا با در نظر گرفتن شرایطی از جمله، عدم ایجاد مسئولیت های ازدواج دائم، ارضای نیاز های جنسی، افزایش جمعیت و افزایش آمار جوانان به سن ازدواج، متناسب بودن برای افراد همیشه در سفر و افراد تمایل به چند همسری و… با شرایط جامعه سازگار می باشد و منعی برای آن قائل نشده اند. به همین جهت در کشور های عربی این گونه ازدواج بسیار شایع می باشد.

نظرات موافقان و مخالفان ازدواج مسیار

همانطور که اشاره شد در خصوص ازدواج مسیار بین فقها اختلاف نظر هایی مختلفی وجود دارد و هرکدام برای علت موافقت یا مخالفت خود دلایلی ارائه نموده اند.

موافقان ازدواج مسیار معتقدند که؛ از آنجایی که تمامی شرایط صحت ازدواج از جمله رضایت، قصد در هنگام عقد وجود داشته است و خانم بدون اجبار و اکراه و با میل و رضایت از حقوق خود صرف نظر می نماید پس دلیلی برای عدم صحت وجود نخواهد داشت.

اما مخالفان معتقدند که، ازدواج مسیار منجر به ایجاد یک دیدگاه جنسی به خانم ها خواهد شد و به دلیل عدم مسئولیت های مالی برای مرد، موجب رواج بی بند و باری در جامعه خواهد شد.

ازدواج مسیار در شیعه

از آنجایی که ازدواج مسیار در ایران به نسبت کشور های عربی کمتر بین مردم رواج دارد؛ به همین دلیل فقها و حقوقدانان کمتر به آن پرداخته اند.

در قانون مدنی ما نیز اشاره ای به ازدواج مسیار نشده است اما برخی از مراجع تقلید شیعه در خصوص از دواج مسیار اعتقاد دارند که؛

آیت الله سیستانی: نکاح مسیار را فی نفسه بدون اشکال دانستند و معتقد براین موضوع می باشد که در اینکه زوجه از حقوقی مانند حق نفقه و مسکن و عدالت در همخوابی صرف نظر کند اشکالی وجود ندارد اما تراضی و توافق بر اسقاط ارث باطل می باشد.

آیت الله مکارم شیرازی: مسیار را در واقع شبیه نهاد ازدواج موقت در شیعه و فقه امامیه می باشد و آن را صحیح دانسته است.

مرحوم آیت الله بهجت: به استناد اینکه اسقاط حقوقی نظیر نفقه و مسکن و مبیت (به معنای گذراندن شب) از مصادیق اسقاط ما لم یجب است (منظور اسقاط حقی است که هنوز به وجود نیامده است) تراضی بر اسقاط این حقوق را بی فایده دانسته و معتقد می باشد که، با چنین تراضی، این حقوق ساقط نخواهد شد، اما چنانچه به صورت شرط فعل تراضی شود که علیرغم استحقاق زوجه به این حقوق، او این حقوق را استیفاء نکند نکاح و شرط صحیح خواهد بود.

 

تفاوت های ازدواج مسیار با ازدواج موقت

ازدواج موقت، دوام و رابطه ی زوجیت دارای مدت زمان مشخصی می باشد درحالی که ازدواج مسیار فاقد مدت می باشد.

در ازدواج موقت هیچ گونه محدودیتی برای مرد وجود نخواهد داشت و مرد می تواند هر چند بار که مایل باشد با افراد مختلف ازدواج موقت نماید درحالی که ازدواج مسیار چون ازدواج دائمی محسوب می شود، مرد نهایتا می تواند چهار همسر داشته باشد.

در ازدواج موقت حضور شاهد ضرورتی ندارد ولی در ازدواج مسیار یکی از ارکان عقد و شرایط لازم برای صحت ازدواج محسوب می شود.

نتیجه گیری

در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد؛ فقهای اهل سنت ازدواج موقت را باطل و آن را موجب فساد در جامعه می دانند، اما به دلایل مختلف حاکم بر جامعه، ازدواج مسیار را که بسیار به ازدواج موقت شبیه می باشد را صحیح و این امر در کشورهای اهل تسنن و به ویژه کشور های عربی بسیار رایج می باشد.

اگرچه هر یک از موافقان و مخالفان این ازدواج نظرات زیادی برای اثبات نظر خود ارائه نموده اند.

ببخشیدمنظور از اعسار چیه؟

پاسخ: دادخواست اعسار در مقابل بدهی است یعنی شما توانایی پرداخت دفعی مهریه یا دین یا محکوم به رو ندارید و فقط توانایی پرداخت اقساطی رو دارید. البته دادگاه شیوه پرداخت رو مشخص می کنه.