جرم ممانعت از ملاقات شخص ذی حق با طفل

در ماده ۱۱۷۴ ق‌.م حق ملاقات طفل برای والدین به رسمیت شناخته شده است. به علت مهم بودن این امر، قانون گذار عدم رعایت این مقرره را مورد جرم انگاری قرار داده است و برای آن مجازات تعیین کرده است قبلا در قانون حمایت از خانواده مصوب ۵۳ و حال در قانون جدید مصوب ۹۱ آن ماده نسخ و مجازات جدیدی را پیش بینی کرده است.

= در بند دوم ماده ۵۴ قانون ح. خ مصوب ۹۱ آمده است که:

هر گاه مسئول حضانت……یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می شود.

ماده ۵۳ حمایت خانواده جدید و عناصر آن

ماده ۵۴ ـ هر گاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی ‌حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و درصورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می ‌شود.

+ عنصر قانونی: عنصر قانونی این جرم همان ماده ۵۴ ق.ح.خ است در اصول حقوق جزا داریم که هیچ فعل یا ترک فعلی را نمی توان جرم تلقی و مجازات کرد مگر آن که قانون پیش بینی کند حال پیش بینی قانون در ماده ۵۴ رخ داده است.

+ عنصر مادی: عنصر مادی این جرم همانطور که از نام و مفاد ماده پیداست ترک فعل است پس این جرم با ترک فعل واقع می شود نه فعل که شامل ترک وظایف مربوط بعدم انجام وظایف حضانت است اما در مورد ممانعت از ملاقات با طفل ممکن است به صورت فعل واقع شود یا ترک فعل.

+ عنصر معنوی: برای عنصر معنوی سوءنیت عام کافی است یعنی علم داشته باشد و عمد داشته باشد و حاصل شدن نتیجه خاصی مدنظر نیست و به صرف علم و عمد جرم محقق می شود.

جرم عدم انجام وظایف حضانت

همانطور که می دانید طفل چه پسر باشد چه دختر تا سن ۷ سالگی تحت حضانت مادر خواهند بود و از آن پس مصلحت طفل ایجاب می کند که با چه کسی باشد و غلبه از آن پدر است.

و این نکته را هم لازم به ذکر میدانیم که حضانت هم حق و هم تکلیف والدین نسبت به فرزندان است چه زمان زندگی مشترک چه بعد از طلاق طرفین.

در مواد قانون مدنی اشاره شده است که هیچ کدام از پدر و مادر حق ندارد در زمانی که حضانت طفل با او است از این امر امتناع کند به علت حساس بودن امر حضانت در تصویب قانون حمایت از خانواده جدید سال ۹۱ مواد بیشتری به این امر اختصاص یافت و حتی مقررات کیفری نیز درباب حضانت به تصویب رسید.

یکی از این مقررات کیفری و جزایی ماده ۵۴ است که عدم انجام حضانت را جرم انگاری کرده است. پس ما جرمی داریم تحت عنوان عدم انجام وظایف حضانت.

مطابق ماده ۱۶ قانون حمایت خانواده

مطابق ماده ۱۶ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ مرد نمی‌تواند با داشتن زن همسر دوم اختیار کند مگر در موارد زیر:

• رضایت همسر اول
• عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشوئی
• عدم تمکین زن از شوهر
• ابتلاء زن به جنون با امراض صعب‌العلاج.
• محکومیت زن به حبس پنج سال یا بیشتر
• ابتلاء زن به هرگونه اعتیاد مضر
• ترک زندگی خانوادگی از طرف زن
• غایب یا مفقودالاثر شدن زن

یک نسخه از دادخواست تجویز ازدواج به همسر ضمن تعیین وقت رسیدگی ابلاغ می شود. دادگاه در صورت احراز عدالت میان دو همسر حکم به تجویز ازدواج خواهد داد.

تخلف از شرط صفت در عقد نکاح چه آثار و پیامدهایی دارد ؟

تخلف از وصف ذکر شده در عقد نکاح سبب ایجاد حق فسخ برای مشروط له می شود .

شرط صفت در عقد نکاح شامل چه مواردی است ؟

وجود صفت یا اوصاف خاصی در هر یک از زن یا مرد و همچنین در مهریه زن .

شرط صفت در عقد نکاح یعنی چه ؟

شرط صفت در عقد نکاح یعنی اینکه ضمن عقد نکاح وجود وصف یا صفت خاصی در طرفین شرط شود ،

نصف شدن مهریه و شرایط آن

حالا که با تعریف و شرایط مهریه آشنا شدید، لازم است که در مورد نصف شدن مهریه هم اطلاعات داشته باشید. در برخی از شرایط، وقتی زن مهریه اش را مطالبه کرده و مرد ملزم به پرداخت آن می شود، قانون مهریه را نصف می کند. یعنی مرد می تواند تنها نصف مبلغ مهریه را پرداخت کند. این شرایط، شامل موارد زیر می شوند:

 

 

• طلاق قبل از رابطه زناشویی

مالکیت زن بر مهریه از لحظه عقد، متزلزل است و اگر بین مرد و زن نزدیکی صورت نگرفته باشد، مهریه نصف می شود. بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، تنها باید نصف مهریه را پرداخت کند. حتی اگر قبل از طلاق مهریه را به صورت کامل پرداخت کرده باشد، می تواند مازاد آن را پس بگیرد.

 

• بذل تمام مدت در عقد موقت

یکی دیگر از موارد نصف شدن مهریه را ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی و بر مبنای عقد موقت تعیین کرده است. بر این اساس، در نکاح منقطع هرگاه شوهر قبل از نزدیکی تمام مدت نکاح را ببخشد، باید نصف میزان اصلی مهریه را پرداخت کند. به عبارت ساده تر، اگر مرد در عقد موقت یا صیغه قبل از وقوع رابطه زناشویی تمام مدت، صیغه را به زن ببخشد یا بذل مدت کند، موظف است که نصف مهریه را پرداخت نماید.

 

• فسخ نکاح به علت ناتوانی جنسی مرد

بر اساس ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر عقد ازدواج، به هر دلیلی قبل از نزدیکی فسخ شود، حق مهریه از زن گرفته می شود. با این حال اگر به دلیل ناتوانی جنسی مرد، زن خواستار فسخ قرارداد ازدواج شود، مرد باید نصف مهریه را به وی پرداخت نماید. بر این اساس، اگر زن قبل از رابطه زناشویی از ناتوانی جنسی مرد آگاه شود، این حق را دارد که ضمن نصف شدن مهریه، ازدواجش را فسخ نماید.

شرایط پرداخت مهریه چگونه است؟

با توجه به این که زن پس از عقد، مالک مهریه است، می تواند هر زمان که بخواهد آن را از همسرش مطالبه کرده و یا حق خود را ببخشد. امروزه پرونده های مربوط به مهریه، حجم بسیار زیادی دارند و مشکلات بی شماری در این زمینه به وجود آمده است. به همین دلیل هم شرایط پرداخت مهریه با قبل تفاوت کرده است. به عنوان مثال، تنها ۱۱۰ سکه از کل مهریه، ضمانت اجرای کیفری دارد. یعنی برای مازاد این تعداد، امکان جلب شوهر وجود ندارد.

دادگاه صالح به رسیدگی به دعوای نفی ولد و نفی نسب

دادگاه خانواده از نظر ذاتی برای رسیدگی به دعوای نفی نسب و نفی ولد صلاحیت دارد.

از نظر محلی نیز دادگاه خانواده محلی که خوانده زندگی می کند صالح است و برای اثبات این دعوی به همراه مدارک و اسنادی که هست می شود از اقرار، شهادت شهود، نظر پزشکی قانونی و سند رسمی و عادی اثبات می شود.

اقرار مقر باید تمام شرایط اقرار را داشته باشد.

شهادت شهود: مثلا شخصی شهادت بدهد که وقتی طفل را از پرورشگاه و یا کسی دیگر گرفتند من آنجا بوده ام یا دیده ام.

نظر پزشک قانونی: طبیعتا ارزش این نوع دلیل از دلایل دیگر در نزد قاضی بیشتر می تواند باشد.

سند رسمی یا عادی: سند رسمی مثل یک وصیت نامه ای که در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و یا شناسنامه ای که دال بر اثبات ادعای مدعی باشد و سند رسمی مثل یک پیامک و یا دست نوشته ای از قدیم در دفتری یا دفترچه خاطراتی می تواند باشد.

آشنایی با عبارت اثبات نسب و تفاوت نفی ولد و نفی سبب

زمانی که نسب مشروع طفل، مورد اختلاف قرار بگیرد و طرفی از آن دو مخالف این ادعا باشد و به عبارتی بخواهد ادعای نفی کننده نسب را رد کند باید نسب را اثبات کند که در عالم حقوق به این ادعای او دعوای اثبات نسب می گویند.

برای اثبات این امر در وهله اول وجود رابطه زوجیت و وقوع نزدیکی است (یعنی هم زن و شوهر باید ازدواجشان را رسمی کرده باشند مگر در حالتی که ازدواج از نوع موقت باشد که در این حالت وظیفه ثبت و رسمی کردن ازدواج پس از تولد طفل از طرف ایشان یک الزام است و باید ازدواجشان را رسمی کنند) به عبارتی برای اثبات نسب مشروع لازم است که اثبات شود طفل مورد اختلاف از زن شوهردار (اثبات نسب مشروع مادری) متولد شده و از طرفی دیگر از نطفه شوهر آن زن (اثبات نسب پدری) به وجود آمده است.

تفاوت نفی ولد و نفی نسب به این شکل است که نفی ولد تحت نفی نسب قرار می گیرد و تفاوتی که با هم دارند، همانطور که از نامش بر می آید، دعوای نفی نسب توسط پدر، مادر یا هر شخصی قابل طرح است ولی دعوای نفی ولد تنها توسط پدر امکان پذیر است.

حقی که برای طفل متولد از نسب مشروع بیان شده عبارت است از:

حضانت، نفقه، ارث و… در نوع دوم که نسب نامشروع می باشد روابطی که بر خلاف مورد قبل، تحت هیچ ازدواجی قرار نگیرد و بر خلاف اخلاق حسنه، عرف و سنت اجتماعی است که این گونه روابط از ثبات برخوردار نمی باشند و صرفا برای حمایت از طفل حقوقی برای او تعیین شده که بر عهده پدر و مادر طبیعی او (کسانی که رابطه نامشروع داشتند) می باشد.

آیا مادر می تواند نفقه فرزندان را بخواهد؟

بله مادر در زمان طلاق و حضانت هم می تواند از دادگاه الزام پدر را به پرداخت نفقه بخواهد.

اگر پدر فوت شده باشد هزینه و نفقه فرزندان از چه کسی قابل مطالبه است؟

در صورت نبود پدر یا فوت وی از پدربزرگ قابل مطالبه است.

در زمان طلاق و حضانت مادر خرجی فرزندان با چه کسی است؟

نفقه و هزینه فرزندان حتی وقتی که حضانت با مادر باشد بر عهده پدر است.

مدت زمان زندان برای مهریه چقدر است؟

به این نکته توجه کنید که مطالبه مهریه دعوی حقوقی است و هر زمان که مهریه و یا اقساط آن معوقه پرداخت شود یا اعسار مجدد زوج برای دادگاه ثابت شود از زندان آزاد می شود. تلاش این روزهای دستگاه قضایی این است که اولا اقساط مهریه متناسب با توان زوج باشد و ثانیا تا جایی که امکان دارد کسی به زندان نرود. به عبارت دیگر شخص مُعسر به زندان نرود.

سوال رابطه قبل آشنایی

• زن و مردی که با اطلاع خانواده و به آشنایی قبل از ازدواج با هم رابطه برقرار می کنن جرمی مرتکب می شوند؟

خیر این افراد شامل جرم رابطه نامشروع نمی شوند. 

دانستنی‌های مهریه

چهارمین نکته از نکات حقوقی مهم راجع به مهریه است. مهریه بالای ۱۱۰ سکه با معرفی و توقیف اموال، نظیر ملک، دارایی، حساب بانکی، حقوق دریافتی ماهانه و .. قابل وصول است. همچنین مهریه پس از فوت زن، توسط ورثه و پس از فوت شوهر، توسط زن از اموال باقی مانده شوهر قابل وصول است. به یاد داشته باشیم بذل و بخشش مهریه با دست نوشته عادی به راحتی قابل اثبات نیست، این کار لازم است در دفاتر اسناد رسمی انجام شود.

ابطال رای داوری

مستند قانونی ابطال رای داوری ماده ۴۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی است که بر اساس آن رای داور در موارد زیر باطل است و قدرت اجرایی ندارد در این موارد باید مهلت مقرر قانونی برای اعتراض رعایت گردد که در این ماده به صورت حصری به شرح آمده است

الف) رای صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد: در صورتی که رای داور مخالف با قوانین موجد حق باشد یعنی به عبارت دیگر، چنانچه رای داور با قوانین ماهوی معارض باشد رای داور قابلیت اجرا ندارد و باطل است برای مثال چنانچه رای داور مبنی بر صحت قرارداد مجنون صادر گردد رای باطل است. نکته قابل توجه اینکه تنها این مورد از از مواد ماده ۴۸۹ آیین دادرسی مدنی است که جنبه ماهوی دارد.

ب)داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رای صادر کرده:همانطور که دادگاه نمی تواند خارج از خواسته به موضوع رسیدگی نماید و رای صادر کند رای داور هم خارج از موضوع قرارداد باطل است و فاقد اعتبار بوده و قابلیت اجرایی ندارد.

پ) داور خارج از حدود اختیارات خود را صادر کرده است: در اینصورت فقط آن قسمت از مرگ خارج از اختیارات داور است ابطال می گردد مانند آنکه زمان صدور رای در خصوص نفقه دستور پرداخت مهریه را میدهد در این صورت فقط آن قسمت که مربوط به پرداخت مهریه است ابطال می گردد.

ت) رای داوری پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد:مطابق ماده ۴۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی در صورت داور تعیین می گردد باید موضوع و مدت داوری نیز تعیین و ابلاغ شود.

ث) اگر رای داور با آنچه در دفتر املاک مابین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده دارای اعتبار قانونی مخالف باشد. تمامی اسناد رسمی تا زمانی که عدم اعتبار آن از طریق مراجع ذیصلاح اثبات می گردد صدور رای برخلاف از مصادیق مغایرت با بندم ماده ۴۸۹ آیین دادرسی مدنی می باشد و بدون توجه به ویژگی موجه و مدلل بودن رای داوری میباشد.

ج) رای به وسیله داورانی صادر شده باشد که مجاز به صدور رای نبودند: داورانی که به موجب رای دادگاه تا پنج سال از انتخاب شدن به داوری محروم بوده و همچنین تمام کارمندان اداری شاغل در محاکم قضایی و تمامی قضات از جمله این موارد می باشد.

چ) قرارداد رجوع به داوری بی اعتبار بوده باشد: بی اعتباری عقد اصلی موجب بی اعتباری مندرجات قرارداد می شود اگر قرارداد رجوع به داوری بی اعتبار باشد قرارداد داوری نیز بی اعتبار خواهد بود.

مقررات قانون حمایت خانواده جدید درباب داوری در طلاق

قانون حمایت خانواده جدید طلاق توافقی را از ارجاع به داوری مستثنا نموده است. دلیل آن نیز واضح است. زیرا داوری برای سازش و آشتی زوجین پیش بینی شده است و در مورد طلاق توافقی موضوعیتی ندارد. طبق ماده۲۷ قانون فوق، در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند. دادگاه در این موارد باید با توجه به نظر داوران رأی صادر و چنانچه آن را نپذیرد، نظریه داوران را با ذکر دلیل رد کند.

همچنین طبق ماده۲۸ قانون مذکور پس از صدور قرار ارجاع امر به داوری، هریک از زوجین مکلفند ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ یک نفر از اقارب متأهل خود را که حداقل سی ‌ سال داشته و آشنا به مسائل شرعی و خانوادگی و اجتماعی باشد به عنوان داور به دادگاه معرفی کنند.

• تبصره۱ـ محارم زوجه که همسرشان فوت کرده یا از هم جدا شده باشند، درصورت وجود سایر شرایط مذکور در این ماده به عنوان داور پذیرفته می ‌ شوند.
• تبصره۲ـ در صورت نبود فرد واجد شرایط در بین اقارب یا عدم دسترسی به ایشان یا استنکاف آنان از پذیرش داوری، هریک از زوجین می ‌ توانند داور خود را از بین افراد واجد صلاحیت دیگر تعیین و معرفی کنند. درصورت امتناع زوجین از معرفی داور یا عدم توانایی آنان دادگاه، خود یا به درخواست هریک از طرفین به تعیین داور مبادرت می ‌ کند.