شرایط حضانت فرزند بعد از طلاق

اگر زوجین از یک دیگر جدا شوند، شرایط حضانت فرزند بستگی به نوع طلاق آن ها می‌تواند متفاوت باشد. ولی به طور کلی چیزی که در قانون در رابطه با حضانت فرزندان بدون طلاق وجود دارد این است که، حضانت فرزند دختر تا 9 سالگی و برای فرزند پسر تا سن 15 سالگی مفهوم پیدا می‌کند، و بعد از این، دیگر حضانت برای اطفال ذکر شده معنا ندارد و فرزندان از حضانت پدر یا مادر خود خارج می‌شوند، و خود باید تصمیم بگیرند که در ادامه با کدام یک می‌خواهند زندگی کنند.

حضانت فرزند چیست؟

حضانت به معنای نگه داری، مواظبت روحی وجسمی، و تعلیم و تربیت کودک توسط افراد ذیصلاحی است که به صورت قانونی عهده دار این مسئولیت هستند.

طبق قانون مدنی، حضانت فرزندان، هم حق و هم تکلیف والدین است، و هیچ کدام از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت کودک برعهده آن ها است از این مسئولیت امتناع کند یا دیگری را آن محروم سازد.

از آنجا که کودکان بی دفاع ترین موجودات هستند، از این رو قانون برای حضانت فرزندان قوانینی را در نظر گرفته است. به طور کلی حضانت فرزند بدون طلاق به عهده پدر و مادر است مگر اینکه پدر و مادر صلاحیت حضانت را نداشته باشند.

عسر و حرج در طلاق غیابی

در طلاق غیابی گاهی عسر و حرج هم پیش می‌آید که برای روشن شدن موضوع باید به آن هم پرداخت. براساس ماده 1130 قانون مدنی، در صورتی که ادامه زندگی مشترک زوجین موجبات عسر و حرج زن گردد، می‌توان با حضور در دادگاه تقاضا طلاق کرد.

قطعا باید بدانید که اگر  عسر و حرج در دادگاه مشخص شود، قاضی مرد را مجبور به طلاق کرده و در غیر این صورت زن به درخواست خود طلاق خواهد گرفت. معنای عسر و حرج چنین بوده که اگر زندگی به سطح دشواری برای زن برسد که دیگر تحمل ادامه زندگی را نداشته باشد، طلاق را می‌تواند با مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست جاری کند.

مرد باید به دادن نفقه زن بپردازد و زندگی مشقت بار برای زنان که توسط مرد به وجود می‌آید، مجازاتی را برای مرد به دنبال خواهد داشت. بنابراین بایستی نتیجه گرفت که عسر و حرج اگر محرض شود قطعا طلاق را حتمی می‌سازد و مرد باید زندگی مناسب و ایده آلی را برای همسر خود فراهم آورد.

توقیف فیزیکی خودرو برای مهریه

اگر شما قصد دارید خودروی همسر خود را جهت مطالبه‌ی مهریه توقیف کنید، در ابتدا باید همراه با یک کپی یا اصل عقدنامه خود به دفتر ازدواجی که در عقدنامه آمده است مراجعه کنید. اگر به هر دلیلی مانند فوت شخص سردفتر، فراموش کردن آدرس دفتر ازدواجی که مد نظر است، تغییر آدرس دفترخانه و یا هر دلیل دیگری موفق به پیدا کردن دفترخانه فوق نشدید، می‌توانید به اداره ثبت شهر یا کانون سردفتران ازدواج و طلاق مراجعه کرده و آدرس دفترخانه فوق را پیدا کنید.

شما باید پس از پیدا کردن دفترخانه مذکور، با یک درخواست مکتوب از سردفتر فوق تقاضای صدور اجرائیه کنید. اما اینکه شما تمام مهریه را مطالبه کرده‌اید یا قسمتی از آن را، بسیار مهم است. همچنین باید به این نکته توجه کنید که به اجرا گذاشتن مهریه یا همان مطالبه مهریه از اداره ثبت فقط در دو صورت مفید است، اول اینکه باید زوج را ممنوع الخروج کنید و دوم اینکه باید زوج اموالی برای توقیف داشته باشد. (اموالی به غیر از مستثنیات دین)

همانطور که قبلا گفتیم برای رفع توقیف خودرو بابت مهریه شخص باید رای صادره از دادگاه را به اداره ثبت ببرد و خودروی خود را آزاد کند.

پس از قسط بندی مهریه باز می توان درخواست تغییر میزان اقساط را داد؟

بله پس از قسط بندی نیز چون وضعیت مرد قابل تغییر است و ممکن است توان مالی او کمتر یا بیشتر شود می تواند تقاضا نماید دوباره به میزان اقساط رسیدگی و در این امر تغییراتی داده شود.

آزاد شدن زندانی مهریه یا بدهکار مالی

اگر چنانچه محکومٌ علیه خارج از مهلت مقرر در ماده۳ قانون فوق، ضمن ارائه صورت کلیه اموال خود، دعوای اعسار خود را اقامه کند، هرگاه محکومٌ له آزادی وی را بدون اخذ تأمین بپذیرد یا محکومٌ علیه به تشخیص دادگاه کفیل یا وثیقه معتبر و معادل محکومٌ به ارائه نماید، دادگاه با صدور قرار قبولی وثیقه یا کفیل تا روشن شدن وضعیت اعسار از حبس محکومٌ علیه خودداری و در صورت حبس، او را آزاد می کند. در صورت ردّ دعوای اعسار به موجب حکم قطعی، به کفیل یا وثیقه گذار ابلاغ می شود که ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ واقعی نسبت به تسلیم محکومٌ علیه اقدام کند. در صورت عدم تسلیم ظرف مهلت مذکور حسب مورد به دستور دادستان یا رئیس دادگاهی که حکم تحت نظر آن اجرا می شود نسبت به استیفای محکومٌ به و هزینه های اجرایی از محل وثیقه یا وجه الکفاله اقدام می شود. در این مورد دستور دادگاه ظرف مهلت ده روز پس از ابلاغ واقعی قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است. نحوه صدور قرارهای تأمینی مزبور، مقررات اعتراض نسبت به دستور دادستان و سایر مقررات مربوط به این دستورها تابع قانون آیین دادرسی کیفری است.

قانون نحوه محکومیت های مالی جدید در باب مهریه

چنانچه مرد تمکن مالی داشته باشد یعنی اموال منقول وغیرمنقول داشته و یا در حساتبش موجودی داشته باشد زن می تواند در قبال مهریه اش آنها را توقیف کند حتی اگر مهریه او ۲۰۰۰ سکه باشد.البته مستثنیات دین باید لحاظ شود. مطابق ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ مستثنیات دین عبارتند از:

منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکومٌ علیه در حالت اعسار او باشد- اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومٌ علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است-آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم ٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود-کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها-وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است-تلفن مورد نیاز مدیون-مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

حکم بدهکاران مهریه چیست؟

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده در این باب مقرر داشته: «هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت‌های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.

عدم تمکین و نفقه

در صورت عدم تمکین، نفقه به زن تعلق نمی ‌گیرد مگر در صورت داشتن حق حبس (یعنی زن قبل از نزدیکی و تا زمانی که تمام مهر به او پرداخت نشده است می‌تواند از ایفاء وظایف زناشویی امتناع کند)

حضانت کودک

در صورت طلاق حضانت فرزندان چه دختر و چه پسر تا سن ۷ سالگی با مادر می باشد، دختر در ۹ سالگی و پسر در پانزده سالگی می‌توانند انتخاب کنند که با مادر یا پدر خود زندگی کنند.

اشتغال زوجه

اگر زن قبل از ازدواج شاغل باشد، منع از اشتغال وی توسط شوهر تقریباً غیرممکن است.

هدایای نامزدی

هدایای دوران نامزدی هبه محسوب می شوند و درصورت بهم خوردن نامزدی و موجود بودن هدایا می ‌توان آنها را پس گرفت.

نفقه دختر مطلقه

دختری که طلاق گرفته است در صورتی ‌که توان تامین معیشت خود را نداشته باشد می ‌تواند از پدر نفقه بگیرد.

نفقه فرزند پسر

نفقه فرزند پسر تا سن ۱۸ سالگی و بعد از آن در صورت اشتغال به تحصیل و فقدان درآمد تا سن بیست و پنج ‌سالگی و دختر تا زمانی که مجرد است و فاقد درآمد است برعهده پدر است ولی برای نفقه گذشته نمی ‌تواند اقدام کند.

اذن پدر در ازدواج

دخترباکره برای ازدواج نیازمند اذن پدر است ولی اگر پدر بدون دلیل موجه مخالفت کند، دختر می‌تواند با معرفی کامل شخصی که قصد ازدواج با وی را دارد و شرایط ازدواج نسبت به ثبت ازدواج رسمی اقدام نماید.

درضمن نه هر ازدواجی رو که شرایط خاص خودشوداره.

سن ازدواج

سن ازدواج در ایران ۱۳ سال برای دختر و ۱۵ سال برای پسر است و ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال و پسر کمتر از ۱۵ سال منوط است به اذن ولی، به شرط مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.

شرایط نکاح :

چه در نکاح دائم و چه درنکاح منقطع شرایط نکاح برای هر دو نکاح در بعضی موارد یکسان است مانند :

📌اختلاف جنسیت: هم در زمان ازدواج (ابتدائاً )و هم در دوران زناشویی( استداما) شرط صحت نکاح است از اینرو نکاح با تغییرجنسیت طبق بند ۱۸ ماده ۴ قانون حمایت خانواده سال ۱۳۹۱ منحل خواهد شد

📌اراده:  وجود اراده قصد انشا در ازدواج و یا سایر عقود الزامی است علاوه بر طرفین نکاح عاقد نیز باید قاصد باشد طبق ماده ۴۶ قانون مدنی عاقد شخصی است که از طرف خود یا از طرف شخص دیگر می تواند عقد نکاح را جاری کند.

📌نحوه اظهار اراده: اراده بر نکاح باید با لفظی باشد که به طور صریح دلالت بر ازدواج کند چه در عقد موقت و چه در عقد دائم

📌 مقدم بودن قبول بر ایجاب:  در ازدواج چه طور موقت و چه به طور دائم ایجاد از طرف زن و قبول از طرف مرد واقع می‌شود و بالعکس این امر صحیح می باشد

📌وکالت در نکاح:  وکالت در نکاح در حقوق ایران پذیرفته شده است خواه از جانب یک طرف یا هر دو طرف ،طبق قانون اگر وکالت به طور اطلاق داده شود وکیل نمی تواند موکل را به نکاح خود در بیاورد.

📌بعضی شروط ضمن عقد:  شروط باطل مبطل عقد و شروط باطل غیر مبطل عقد که به دلیل محدودیت در عنوان محتوا مجال گفتن در مورد شروط ضمن عقد در این محتوا نمی‌گنجد.

نحوه پرداخت صداق:

۱- میزان: … بر ذمه زوج است که عندالمطالبه باید به زوجه پرداخت نماید.

۲- میزان: …بر ذمه زوج است که در صورت استطاعت مالی زوج به زوجه پرداخت نماید.

شرایط ضمن عقد نکاح وعقد خارج لازم

الف- ضمن عقد نکاح خارج لازم زوجه شرط نمود هرگاه طلاق بنا به‌ درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه، تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار وی نبوده‌باشد، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود را که در ایام زناشویی با او بدست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید.

 

ب- ضمن عقد نکاح خارج لازم زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد که در موارد مشروحه ذیل با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز دادگاه پس از انتخاب نوع طلاق خود را مطلقه نماید و نیز به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد تا در صورت بذل از طرف او قبول کند.

مواردی استنادی زن در تقاضای طلاق از دادگاه خانواده

مواردی که زن می تواند حسب مورد از دادگاه تقاضای صدور اجازه طلاق نماید بشرح زیر است:

۱- استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت ۶ ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت ۶ ماه ایفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد.

۲- سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل نماید.

۳- ابتلای زوج به امراض صعب‌العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره‌انگیز باشد.

۴ ـ جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد.

۵ـ ـ عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح، منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.

۶ ـ محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات ۵ سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که بر اثر آن عجز از پرداخت منجر به ۵ سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعاً منتهی به ۵ سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد.

۷ـ ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ادامه زندگی مشترک را برای زوجه دشوار باشد.

۸ ـ زوج، زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند. تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است و یا شش ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت کند.

۹ ـ محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شؤون زوجه باشد. تشخیص این که مجازات مغایر با حیثیت خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.

۱۰ـ در صورتی که پس از گذشت ۵ سال، زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر صاحب فرزند نشود.

۱۱ ـ در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف ۶ ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.

۱۲ـ  زوج همسر دیگری بدون رضایت اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.

شروط اختیاری مهم برای زوجه جهت درج در عقد نکاح یا عقد لازم دیگر

شروطی وجود دارد که در سند ازدواج بیان نشد ولی هریک از طرفین عقد نکاح می‌توانند به اختیار خود، هر یک از آن آن‌ها را در سند ازدواج درج نمایند و از مزایای آن برخوردار شوند که از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

۱. شرط تحصیل

اگرچه حق تحصیل از حقوق اساسی هر فرد است اما برای پرهیز از مشکلات احتمالی، درج شرط «زوج، زوجه را در ادامه تحصیل تا هر مرحله که زوجه لازم بداند و در هر کجا که شرایط ایجاب نماید مخیر می‌سازد.» در سند ازدواج پیشنهاد می‌شود.

۲. شرط اشتغال

مطابق ماده1117قانون مدنی، اگر شغل زن منافی با مصالح خانواده یا حیثیت شوهر یا زن باشد مرد می‌تواند همسر خود را از آن شغل منع کند. با توجه به تفسیرهای که از عبارات «مصالح خانوادگی، حیثیت خود یا زن» می‌شود، بهتر است که زوجه درخواست نماید تا شرط «زوج، زوجه را در اشتغال به هر شغلی که مایل باشد، در هر کجا که شرایط ایجاب نماید مخیر می‌کند.» در سند ازدواج درج شود.

۳. شرط اجازه خروج از کشور

مطابق قانون زنان متاهل فقط با اجازه کتبی همسر خود می توانند از کشور خارج شوند. برای این منظور درج شرط «زوج به زوجه، وکالت بلاعزل می‌دهد که با همه اختیارات قانونی بدون نیاز به اجازه شفاهی یا کتبی مجدد شوهر، از کشور خارج شود. تعیین مدت، مقصد و شرایط مربوط به مسافرت به خارج از کشور به صلاحدید خود زن است.» در سند ازدواج می‌تواند مفید باشد.

مطابق قانون زنان متاهل فقط با اجازه کتبی همسر خود می توانند از کشور خارج شوند. در عمل برای گرفتن گذرنامه یا تمدید آن، اجازه نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد ضروری است. بنابراین این امکان وجود دارد که با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، مرد وکالت بلاعزل به زن برای انجام تمامی کارهای مربوط به گذرنامه و خروج از کشور را دهد. برای این منظور درج شرط «زوج به زوجه، وکالت بلاعزل می‌دهد که با همه اختیارات قانونی بدون نیاز به اجازه شفاهی یا کتبی مجدد شوهر، از کشور خارج شود. تعیین مدت، مقصد و شرایط مربوط به مسافرت به خارج از کشور به صلاحدید خود زن است.» در سند ازدواج می‌تواند مفید باشد.

بهتر است در وکالت نامه قید شود مرد حق عدول از رضایت خود و فسخ وکالت را نخواهد داشت. در این صورت زن می تواند مادامی که زوجیتش باقی است خود شخصاً از کشور خارج شده و یا گذرنامه را تمدید کند. به این ترتیب، حق خروج زوجه از کشور می تواند ضمن عقد نکاح یا پس از آن شرط در عقد لازمی دیگر شود. برای گرفتن این حق بهتر است به یکی از دفترخانه های ثبت اسناد مراجعه شده و در این مورد سند رسمی تنظیم شود.
قابل ذکر است که خانم هایی که با همسر خود مقیم خارج از کشور هستند، احتیاجی به اخذ اجازه از شوهر خود برای گرفتن گذرنامه یا ورود و خروج به ایران را ندارند.

۴. شرط وکالت مطلق زوجه در طلاق

مطابق قانون، زن تنها در موارد بسیار خاص می تواند از همسر خود جدا شود اما با درج شرط «زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می دهد تا زوجه در هر زمان و تحت هر شرایطی از جانب زوج اقدام به مطلقه نمودن خود از قید زوجیت زوج به هر قسم طلاق ، اعم از بائن و رجعی و خلع یا مبارات، به هر طریقی اعم ازینکه اخذ یا بذل مهریه کند.» در عقد نکاح، زن اجازه خواهد یافت تا در هر زمان و به هر دلیلی، خود مستقلاً از دادگاه تقاضای طلاق کند.

۵. سایر شروط دلخواه

هر شرطی که خلاف مقتضای ذات عقد نکاح نباشد را نیز طرفین عقد نکاح می‌‌تواند در عقدنامه ازدواج درج نمایند.

زیرنوس:
(*) به موجب ماده واحده قانون اختیارات و وظایف رئیس قوه قضائیه مصوب ۱۳۷۱/۱۲۱/۹ مجلس شورای اسلامی، از تاریخ تصویب این قانون کلیه وظایف و اختیاراتی که در قوانین مختلف برای شورای عالی قضایی منظور شده، به استثناء اختیارات‌ موضوع تبصره ذیل ماده واحده قانون شرایط انتخاب قضات مصوب ۱۳۶۱/۲/۱۴ به رییس قوه قضاییه محول شد.