اولین جلسه دارسی یعنی جلسه ای که تمام اسناد و مدارک لازم به دادگاه تحویل داده شده و وقت رسیدگی تعیین شده و طرفین در جلسه دادرسی حضور پیدا کرده اند (یعنی موجبات دادرسی فراهم گردیده است) و خوانده فرصت دفاع از خودش در برابر خواسته خواهان را دارد.
اگر چنانچه به هر دلیلی رسیدگی در همان جلسه به پایان نرسد و دادگاه ادامه رسیدگی را به وقت دیگری موکول کند، در واقع آن جلسه دوم نیز چون در ادامه جلسه اول بوده؛ لذا می توان آن را نیز جلسه اول دانست.
الف) خواهان میتواند تا اولین جلسه دادرسی، دادخواست خود را مسترد کند. در این صورت دادگاه قرار ابطال دادخواست صادر می نماید.
ب) خواهان می تواند مادامی که دادرسی تمام نشده دعوای خود را استرداد کند. در این صورت دادگاه قرار رد دعوا صادر می نماید.
ج) استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات اصحاب دعوا در موردی ممکن است که یا خوانده راضی باشد و یا خواهان از دعوای خود به کلی صرف نظر کند، در این صورت دادگاه قرار سقوط دعوا صادر خواهد کرد.
اگر شخصی نسبت به کسی یا چیزی ادعای حقی داشته باشد باید این ادعا را به صورت کتبی و رسمی با رعایت شرایط مندرج در ماده ۵۱ قانون آئین دادرسی مدنی به دادگاه اعلام کرده و از دادگاه تقاضای رسیدگی به موضوع را بکند، این شرایط عبارتند از:
دادخواست باید به زبان فارسی در روی برگهای چاپی مخصوص نوشته شده و حاوی نکات زیر باشد:
نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و حتی الامکان شغل خواهان.
تبصره – در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود مشخصات وکیل نیز باید درج گردد.
نام، نام خانوادگی، اقامتگاه و شغل خوانده.
تعیین خواسته و بهای آن مگر آن که تعیین بهاء ممکن نبوده و یا خواسته، مالی نباشد.
تعهدات و جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می داند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.
آنچه که خواهان از دادگاه درخواست دارد.
ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره، ادله مثبته به ترتیب و واضح نوشته می شود و اگر دلیل، گواهی گواه باشد، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به طور صحیح معین کند.
امضای دادخواست دهنده و در صورت عجز از امضا، اثر انگشت او.
تبصره ۱ – اقامتگاه باید با تمام خصوصیات از قبیل شهر و روستا و دهستان و خیابان به نحوی نوشته شود که ابلاغ به سهولت ممکن باشد.
تبصره ۲ – چنانچه خواهان یا خوانده شخص حقوقی باشد، در دادخواست نام و اقامتگاه شخص حقوقی، نوشته خواهد شد.
از نظر لغوی کلمه «استرداد» مصدر باب «استفعال» میباشد. باب «استفعال» بر «طلب کردن، درخواست کردن» دلالت دارد؛ بنابراین معنای کلمه «استرداد» یعنی «طلبِ رد کردن، طلبِ پس گرفتن».
در اصطلاح حقوقی منظور از کلمه «استرداد» یعنی اینکه شخصی که ادعای حقی داشته و برای رسیدن به حق خودش، دادخواستی را به دادگاه صالح داده است، حالا به هر دلیلی از گرفتن حق خودش، منصرف شده و تقاضای پس گرفتن دادخواست خود را داشته باشد.
ماده ۱۰۷ قانون آئین دادرسی مدنی نیز به بحث انصراف شخص از ادامه دادرسی و بازپس گیری دادخواست پرداخته و بیان میدارد.
ماده ۱۰۷ – استرداد دعوا و دادخواست به ترتیب زیر صورت می‌گیرد:
خواهان میتواند تا اولین جلسه دادرسی، دادخواست خود را مسترد کند. در این صورت دادگاه قرار ابطال دادخواست صادر می‌نماید.
خواهان میتواند مادامی که دادرسی تمام نشده دعوای خود را استرداد کند. در این صورت، دادگاه قرار رد دعوا صادر می‌نماید.
استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات اصحاب دعوا در موردی ممکن است که یا خوانده راضی باشد و یا خواهان از دعوای خود به کلی صرف نظر کند. در این صورت دادگاه قرار سقوط دعوا صادر خواهد کرد.
اولین اقدام دادگاه انتخاب مدیر تصفیه است که ممکن است یک شخص باشد یا به اداره تصفیه مراتب سپرده شود. وظایف مدیر تصفیه عبارت است از:
.تحریر ترکه
.اداره ترکه
.تعیین حقوق ذینفعان، مدیر تصفیه افراد ذی نفع و طلبکاران و وراث را دعوت می کند تا به طلب آنها رسیدگی شود
.پرداخت دیون و خارج نمودن آنچه وصیت شده و در اختیار وصی قرار دادن
تصفیه ی ترکه ممکن است با تراضی انجام شود اما اگر به تراضی نرسید، باید درخواست را هر یک از وارثان یا وصی به دادگاه بدهند.
.این دیون که باید از ترکه جدا شوند عبارتند از:
1.قیمت کفن میت و حقوقی که مربوط به اموال متوفی بوده
2.دیون و واجبات مالی متوفی مثل مهریه همسر او.
3.وصیت میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر آن با اجازه آنها.
تصفیه ترکه به معنای آن است که دیونی که به ترکه تعلق گرفته را از آن جدا نمود.
بانکها و موسساتی که وجوه نقد در نزد خود نگهداری می کنند
ادارات اسناد و املاک موقعی که املاک را به نام وراث ثبت می کنند
دفاتر اسناد رسمی موقعی که بخواهند تقسیم یا معامله ای راجع به اموال برای وراث ثبت کنند
شرکتهایی که متوفی در نزد آنها سهام دارد
صندوق های مالی
صندوق های دادگستری و ادارات ثبت اسناد و املاک کشور
نمی توانند اموال و دارایی متوفی را به وراث تحویل بدهند یا به نام آنها ثبت کتتد و یا معاملاتی راجع به آن بنمایند.
.سپرده های بانکی و سهام شرکت ها و سود حاصل از آنها
.وسایل نقلیه اعم از اینکه زمینی، دریایی یا هوایی باشد
.املاک تجاری و مسکونی
=اگر ارزش روز کلیه ماترک متوفی، کمتر از دیون، واجبات مالی و عبادی و هزینه های کفن و دفن او باشد. در این صورت اموال و دارایی های او مشمول مالیات بر ارث نمی شوند و اگر مالیاتی پرداخت شده باشد با رائه مدارک، مسترد می گردد
=در صورتی که ماترک متوفی بیشتر از دیون، واجبات مالی و عبادی و هزینه های کفن و دفن او باشد، در این صورت موارد فوق از ارزش دارایی هایی که مشمول مالیات ارث هستند کسر و نسبت به باقیمانده مالیات بر ارث محاسبه می شود و اگر بیشتر پرداخت شده باشد با ارائه اسناد و مدارک لازم، مازاد مسترد می گردد.
=در صورتی که کل ماترک یا بخشی از آنها مشمول مالیات بر ارث نباشند، اداره امور مالیاتی موظف است گواهی مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال یا دارایی غیر مشمول مالیات را برای وراث صادر کند.
مدارک زیر همراه با فرم تکمیل شده به اداره دارایی ارائه گردد.
الف- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به مطالبات و بدهی های متوفی
ب- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد که ثابت کننده مالکیت متوفی نسبت به اموال باشد.
ج- رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی در صورتی که وصیت نامه موجود باشد.
ه- اگر اظهارنامه توسط وکیل تکمیل شده باشد، وکالتنامه ای که موید سمت او باشد.
و- رونوشت یا گواهی فوت صادر شده از مراجع صالح
عدم ارائه اظهارنامه در مهلت یکسال بعد از فوت موجب خواهد که هزینه کفن و دفن و واجبات دیون متوفی از مالیات معاف نباشد.
ظرف مدت یکسال پس از فوت می بایست این اظهارنامه ارائه شود.
در این اظهارنامه باید لیستی از دارایی به جا مانده از متوفی همراه با ارزش روز فوت، مطالبات و بدهی های متوفی نوشته شود.
پس از فوت فرد، دولت تکلیفی را بر عهده بازماندگان یا نمایندگان قانونی آنها قرار داده است. از جمله اینکه باید نسبت به تکمیل فرمی به نام اظهارنامه مالیات بر ارث اقدام کنند.
اگر در زمان فوت همسر متوفی باردار باشد تا زمانی که طفل به دنیا نیامده نمی توان گواهی انحصار وراثت صادر نمود.
کسی که خود می داند جزء ورثه نیست، عمدا خود را به عنوان ورثه در هنگام صدور گواهی انحصار وراثت معرفی کند، کلاهبردار محسوب شده و به مجازات این جرم محکوم می شود.
بر اساس ماده نهم قانون تصدیق وراثت سال ۱۳۰۹ کسی که در خواست صدور گواهی انحصار وراثت را نموده به عمد، نام فردی از وراث را ذکر ننماید،کلاهبردار به حساب آمده و علاوه بر اینکه باید خسارت فردی که نام او نیامده را بپردازد، به مجازات جرم کلاهبرداری هم محکوم می شود.
