طریقه اقدام و نمونه شکایت ضرب و جرح

برای شروع امرکیفری شکایت از انواع ضرب و جرح عمدی و به تبع آن مطالبه دیه ابتدا می بایست با مراجعه به پلیس محل وقوع جرم و بیان موضوع ثبت شکایت صورت بگیرد. پلیس با توجه به اظهارات شاکی و تحقیقات صورت گرفته در این زمینه با تکمیل پرونده موضوع را به دادسرای محل وقوع جرم ارسال می کند.

 

بازپرس پرونده جهت بررسی میزان آسیب وارده بر شخص، وی را به پزشکی قانونی ارجاع می دهد تا با اعلام نظر کارشناسی میزان دقیق آسیب و دیه مشخص شود. البته در مواردی که ممکن است آسیب و جراحات وارده از بین برود قبل از ارجاع موضوع به دادسرا نیز می توان نظر پزشکی قانونی را اخذ کرد.

پس از رسیدگی و ارجاع موضوع به دادگاه، دادگاه با بررسی تمام جوانب اقدام به صورت رای می کند و شخص مجرم علی رغم پرداخت دیه به آسیب دیده ممکن است به حبس یا جزای نقدی نیز محکوم شود. در بعضی موارد هم شخص مجرم متواری است یا به موجب قوانین درخصوص جرم وی عفو صورت گرفته است که در این خصوص دیه ساقط نمی شود و فرد می تواند با به همراه داشتن مدارک تصویر مصدق دادنامه، تصویر مصدق گزارش مرجع انتظامی، تصویر مصدق نظریه پزشکی قانونی و یا درصورت عدم مدارک فوق با درخواست استعلام پرونده، شهادت شهود و مطلعین، درخواست جلب نظر کارشناس، تحقیقات محلی، معاینه محلی، شماره پرونده استنادی، اتیان سوگند، سایر دلایل و منضمات درخواست مطالبه را نماید.

فرق ضرب و جرح با ضرب و شتم

شتم یا همان ناسزا در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان توهین و قذف قابل طرح است. توهین را می‌توان به لحاظ مواد قانونی به توهین ساده و مشدّد تقسیم بندی نمود .

 

توهین ساده در ماده ۶۰۸ و توهین مشدّد در ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) پیش‌بینی شده است. این جرایم از جرایم مطلق محسوب می‌شوند یعنی به صرف این‌که لفظ توهین آمیز ادا شود بدون نیاز به وقوع نتیجه «که همان ناراحتی طرف مقابل است» جرم تحقق یافته است. البته در هر دو مورد آگاهی توهین کننده به معنای عرفی لفظی که بیان می‌کند شرط است. در توهین ساده تفاوتی میان اشخاص مختلفی که مورد توهین قرار می‌گیرند وجود ندارد ولی در توهین مشدّد می‌بایست براساس سِمَت طرف مقابل این امر صورت پذیرد.

اثبات ضرب و جرح با قسامه

ادله اثبات در قانون مجازات اسلامی عبارتند:

 

.اقرار

.شهادت شهود

.قسامه

.علم قاضی

قسامه به معنای سوگند خوردن اقوام و خویشاوندان مجنی علیه است و در مواردی مطرح می­شود که شاکی دلایل دیگری از جمله شهادت شهود و اقرار مرتکب جرم را نداشته باشد. قسامه در حقوق کیفیت و تعداد خاصی دارد که باید رعایت شود. برای اینکه ضرب و جرح با قسامه ثابت شود با توجه به میزان دیه­ای که به آن تعلق می­گیرد تعداد آن متفاوت خواهد بود.

 

مطابق مقررات قانون مجازات اسلامی نصاب قسامه در ضرب و جرح عبارت است از:

 

.شش قسم در جنایتی که دیه آن به مقدار دیه کامل است.

.پنج قسم در جنایتی که دیه آن پنج ششم دیه کامل است.

.چهار قسم در جنایتی که دیه آن دو سوم دیه کامل است.

.سه قسم در جنایتی که دیه آن یک دوم دیه کامل است.

.دو قسم در جنایتی که دیه آن یک سوم دیه کامل است.

یک قسم در جنایتی که دیه آن یک ششم دیه کامل یا کمتر از آن است.

 

برای اینکه ضرب و جرح با قسامه ثابت شود نیاز به وجود لوث است. لوث به معنای قرائن و اماراتی است که از طریق آن قاضی به ظن قوی دست یابد که جنایت توسط متهم ارتکاب یافته است.

ضرب و جرح در پزشکی قانونی

مهمترین مرجع معاینات پزشکی برای اثبات وقوع انواع ضرب و جرح عمدی نسبت به اشخاص پزشکی قانونی می­باشد که مرجعی وابسته به قوه قضاییه بوده و در تعیین میزان جراحات وارده یا تشخیص اینکه جنایتی به صورت عمدی یا غیرعمدی واقع شده گزارش صادر می­کند. زمانیکه ضرب و جرحی نسبت به یک فرد صورت می­گیرد مجنی­ علیه باید سریعا پس از طرح شکایت نامه ارجاع به پزشکی قانونی را از دادسرای مربوطه اخذ کرده و با ارائه به پزشکی قانونی سریعا مورد معاینه و آزمایش قرار گیرد. تاخیر در انجام معاینات و رجوع به پزشکی قانونی موجب از بین رفتن آثار جراحات ایجاد شده خواهد شد.

قابل گذشت بودن ضرب و جرح عمدی

انواع ضرب و جرح عمدی نسبت به تمامیت جسمانی افراد از جمله جرائم مربوط به قصاص کردن در قانون مجازات اسلامی محسوب می­شود و طبق مقررات موجود در قانون مذکور اجرای قصاص در صورتی امکانپذیر است که مجنی علیه آن را درخواست کرده باشد. بنابراین، جرم مذکور از جمله جرائم قابل گذشت محسوب شده و تا زمانی که مجنی علیه خود اقدام به شکایت کیفری علیه مرتکب جرم ننماید قاضی نمی­تواند خودش اقدام به اجرای قصاص علیه مرتکب جرم کند.

همچنین، پس از طرح شکایت علیه مرتکب جرم مجنی علیه می­تواند در هر مرحله از مراحل تعقیب، رسیدگی و حتی در زمان اجرای حکم از شکایت خود گذشت کرده و اجرای مجازات قصاص متوقف شود. اما باید به این نکته توجه داشت که مطابق مقررات موجود در بخش تعزیرات از قانون مجازات اسلامی چنانچه مجازات قصاص کردن به هر دلیلی اجرا نشود و بیم تجری و بر هم خوردن نظم جامعه باشد مرتکب جرم حسب مورد به مجازات­های پیش­بینی شده در قانون محکوم خواهد شد.

شرایط قصاص کردن

برای اینکه جرح موجب قصاص شود، باید «شرایط عمومی قصاص کردن » و «شرایط اختصاصی قصاص عضو» وجود داشته باشد. شرایط عمومی قصاص در مواد ۳۰۱ به بعد قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ بیان شده است. البته در صورتی حکم به قصاص داده می‌شود که مرتکب جرح، پدر یا از اجداد پدری قربانی جرم نباشد و مجنیٌ‌علیه هم عاقل و در دین با مرتکب مساوی باشد. علاوه بر این، برای محکوم شدن به مجازات قصاص، مرتکب باید عمد داشته باشد. شرایط جنایت عمدی در ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی بیان شده است.

 

شرایط اختصاصی قصاص عضو نیز چنین‌اند:

– محل عضو مورد قصاص با مورد جنایت یکی باشد؛

 

– قصاص با مقدار جنایت مساوی باشد؛

 

– خوف تلف مرتکب یا صدمه بر عضو دیگر نباشد؛

 

– قصاص عضو سالم در مقابل عضو ناسالم نباشد؛

 

– قصاص عضو اصلی در مقابل عضو غیراصلی نباشد؛

 

– قصاص کردن عضو کامل در مقابل عضو ناقص نباشد.

 

در صورتی که هر یک از شرایط عمومی و اختصاصی قصاص کردن وجود نداشته باشد، مرتکب جرم به پرداخت دیه محکوم خواهد شد. بنابراین، در جنایت غیرعمدی بر اعضا و جنایت عمدی که قصاص ندارد یا قصاص در آن ممکن نیست یا بر دیه مصالحه شده است، دیه پرداخت می‌شود. مواد ۵۵۸ به بعد قانون مجازات اسلامی قواعد عمومی دیه اعضا را بیان کرده است.

انواع ضرب و جرح عمدی

۱. ضرب و جرح عمدی همسر:

ممکن است در اختلافاتی که بین زوجین در زندگی مشترک ایجاد می­شود وضعیت به گونه­ای شود که جدال و بحث بین آن­ها به ضرب و جرح کشیده شود. در این صورت چنانچه اختلاف مذکور منجر به انواع ضرب و جرح عمدی گردد حسب اینکه عمدی یا غیرعمدی باشد مجازات قصاص یا دیه را در پی خواهد داشت. در چنین حالتی، فردی که مورد ضرب و جرح واقع شده است باید سریعا به پزشکی قانونی مراجعه نموده و پس از انجام معاینات مورد نیاز و اخذ استعلام از مرجع مذکور آن را به مرجع قضایی مربوطه ارائه دهد تا بتواند برای اخذ دیه اقدام کند.

 

۲. اثبات ضرب و جرح همسر بدون شاهد:

مهمترین ادله اثباتی که قانونگذار برای اثبات جرائم در قانون مجازات اسلامی پیش­بینی نموده است عبارتند از:

اقرار مرتکب جرم

شهادت شهود

قسامه و سوگند

علم قاضی

مهمترین دلیلی که می­تواند مورد استناد قرار گرفته و قاضی دادگاه از طریق آن مبادرت به صدور رای نماید اقرار مرتکب جرم به ارتکاب آن از سوی خود می­باشد. بنابراین، چنانچه زوجه برای اثبات ادعای خود شاهدی نداشته باشد می­تواند در صورت اقرار متهم به انواع ضرب و جرح عمدی وی آن را به دادگاه ارائه دهد.

۳. ضرب و جرح عمدی با چاقو:

انواع ضرب و جرح عمدی با چاقو اغلب در منازعات و دعواهایی که بین دو نفر صورت می­گیرد رخ می­دهد. در چنین حالتی فردی که به وسیله چاقو جراحتی را به طرف مقابل وارد می ­آورد حسب شرایط پیش­ بینی شده در قانون ممکن است به قصاص یا پرداخت دیه به طرف مقابل محکوم شود. ضرب و جرحی که از طریق چاقو نسبت به طرف مقابل صورت می­گیرد طبق بند ۲ ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی عمدی محسوب می­شود.

 

ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی:

 

« هرگاه مرتکب، عمداً کاری انجام دهد که نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، می­گردد، هرچند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می شود.»

 

۴. ضرب و جرح با سلاح گرم:

ضرب و جرح با سلاح گرم یکی دیگر از صورت جنایاتی است که ممکن است نسبت به افراد ایجاد شود. در چنین مواردی حسب شدت جراحتی که از طریق سلاح گرم ایجاد می­شود ممکن است جراحت مذکور، منجر به قتل یا آسیب غیرقابل جبرانی شود که در این گونه موارد مطابق تعاریف پیش­بینی شده در قانون مجازات اسلامی جنایت مذکور می­تواند عمدی یا غیرعمدی باشد. باید به این نکته توجه داشت که ضرب و جرح با سلاح گرم می­تواند منجر به دو جرم شود که حمل و استفاده از سلاح غیرمجاز بخش دیگری از جرم مذکور است که مطابق بند پ ماده ۶ قانون حمل اسلحه به صورت ذیل قابل مجازات است. سلاح گرم سبک خودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، به حبس از دو تا پنج سال.

۵. ضرب و جرح کودک توسط پدر:

ممکن است والدین طفل در چارچوب اقداماتی که برای تربیت آن انجام می­دهند یا حتی خارج از چنین اقداماتی دست به رفتارهایی بزنند که موجب ایراد صدمه و آسیب نسبت به طفل شود. چنین آسیب­هایی ممکن است به عمد یا غیرعمد ایجاد شود. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که اگر ایراد ضرب و جرح عمدی توسط پدر صورت گیرد و آسیب­هایی نسبت به جسم طفل ایجاد شود در چنین صورتی پدر در برابر فرزند خود قصاص نمی­شود و در صورت وجود سایر شرایط مطابق مقررات موجود در قانون مجازات اسلامی به پرداخت دیه و تعزیر مقرر در قانون محکوم خواهد شد.

 

ماده ۳۰۱ قانون مجازات اسلامی:

 

قصاص در صورتی ثابت می شود که مرتکب، پدر یا از اجداد پدری مجنیٌ علیه نباشد و مجنیٌ علیه، عاقل و در دین با مرتکب مساوی باشد.

ضرب و جرح چیست؟

«ضرب» به صدماتی گفته می‌شود که بدون شکستگی یا خونریزی بر اعضای بدن وارد می‌شود و آثاری مانند کوفتگی، سرخی، کبودی، سیاه شدن و پیچ خوردن ایجاد می‌کند.

«جرح» نیز به صدماتی گفته می‌شود که به از‌هم‌گسیختگی بافت‌های بدن منتهی شود. جرح اغلب با خونریزی همراه است، مانند خراشیدگی یا پارگی پوست یا شکستن استخوان و نقص یا قطع عضو.

مشارکت در جرم آدم ربایی

مشارکت در جرم طبق ماده ۱۲۵: «هر کس با شخص یا اشخاص دیگر درعملیات اجرایی جرمی مشارکت کند و جرم، مستند به رفتار همه آنها باشد خواه رفتار هر یک به تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد خواه نباشد و خواه اثر کار آنان مساوی باشد خواه متفاوت، شریک در جرم محسوب و مجازات او مجازات فاعل مستقل آن جرم است. مجازات شریک جرم آدم ربایی، که به هر صورت از طریق تهیه شرایط و وسایل مورد نیاز به کمک مجرم آمده باشد، طبق ماده ۷۲۶ قانون مجازات اسلامی، به حداقل جزای در نظر گرفته شده برای اصل جرم آدم ربایی در قانون، که ۵ سال برای آدم ربایی و ۶ ماه برای نوزاد ربایی است محکوم می شود.

معاونت در جرم آدم ربایی

هرگاه کسی با علم و عمده وسایل ارتکاب جرم آدم‌ربایی و نوزاد ربایی را تهیه کند و یا افراد را به ارتکاب جرم فوق تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع نماید و یا به هر طریق دیگر وقوع جرم را تسهیل کند به استناد ماده ۴۳ قانون مجازات اسلامی معاون در جرم شناخته شده و مجازات معاون طبق ماده ۷۲۶ قانون مجازات اسلامی حداقل مجازات مقرر در قانون برای همان جرم می‌باشد که در مورد جرم آدم ربایی در قانون پنج سال و نوزادربایی شش ماه حبس پیش‌بینی شده است.

شروع به جرم آدم ربایی

قانونگذار شروع به آدم ربایی را جرم دانسته است و در تبصره ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: « مجازات شروع به ربودن ۳ تا ۵ سال حبس است.» مهمترین مسئله در مورد شروع به جرم ( ربودن ) وجود دارد، تشخیص عملیات شروع به جرم از عملیات مقدماتی است. بنابراین برای تشخیص لحظه شروع به جرم بین موارد مختلف، تفاوت گذاشت.

 

مثلا هرگاه دیگری را به زور سوار اتومبیل نماید و قصد ربودن وی را داشته باشد شروع به ربودن نموده است. اما اگر کسی به عنوان مسافر سوار اتومبیل نماید و تا مدتی در مسیر مورد نظر مسافر حرکت نماید و ناگهان از مسیر مورد نظر، منحرف شود شروع به جرم از لحظه ی سوار کردن مسافر نخواهد بود، بلکه از لحظه خارج شدن از مسیر طبیعی، شروع به جرم آدم ربایی در قانون محقق است.

بدیهی است اگر مجنی علیه به طور کامل و بدون هیچ گونه مانعی تحت اراده و سلطه کامل ربا قرار گیرد، جرم آدم ربایی در قانون به نحو تام صورت گرفته است. پس اگر شخصی به صد ربودن فرد دیگر او را به عنف داخل ماشین کند و در حالی که می خواهد حرکت کند، بر اثر داد و فریاد فرد رباینده دستگیر شود، عمل وی شروع به آدم ربایی است.

آیا جرم افترا قولی و فعلی قابل گذشت است؟

بله در هر دو حالت افترا یعنی هم قولی هم فعلی قابل گذشت خواهد بود و با شکایت شخص شاکی مجرم (افترا زننده )قابل تعقیب می باشد و هر گاه شخص شاکی قصد داشته باشد رضایت بدهد و از شکایت خود بگذرد تعقیب و مجازات مجرم متوقف خواهد شد.

از آنجا که جرم افترا درجه ششم محسوب می شود محکومیت ان دارای سابقه کیفری نخواهد بود.

مجازات جرم افترا

بر اساس ماده ۶۹۷قانون مجازات اسلامی که توسط قانون کاهش مجازات حبس تعزیری اصلاح شده است، مجازات افترا شامل جریمه نقدی به مبلغ بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال می باشداما اگر افترا نسب داده شده شامل زنا و لواط باشد شخص به هشتاد ضربه شلاق نیز محکوم خواهد شد.

بر اساس ماده ۶۹۹قانون مجازات اسلامی شخص افترا زننده به ۳ماه تا ۵/۱سال حبس محکوم خواهد شد.

شرایط تحقق جرم افترا

برای تحقق این جرم باید شرایطی وجود داشته باشد که در این قسمت قصد داریم آنها را به طور کامل شرح دهیم.

 

‌.جرم تهمت دزدی از جمله جرم های افترا می باشد که تنها مختص افراد حقیقی می باشد و افراد حقوقی مانند شرکت ها را شامل نمی شود.

.در قانون جرم افترا عمل انتسابی باید شناخته شود در غیر اینصورت جرم افترا تحقق نمی یابد.

.در جرم افترا به حیثیت و آبروی شخص آسیب وارد می شود همچنین در این جرم شخص باید به صورت عمد و با هدف ضرر رساندن به دیگری جرم را نسبت دهد.

.باید جرم افترا را که به شخص نسبت می دهند غیر واقع و برخلاف حقیقت باشد. به طور مثال اگر شخص سارق است باید حتما عمل سرقت را انجام نداده باشد و در صورت انجام آن عمل افترا به او نسبت داده نخواهد شد. اثبات آن نیز برعهده شخص افترا زننده می باشد.

البته شخص شاکی باید عمل افترا و تهمت برخود را ثابت کند و اقدام به اثبات پاپوش خود نماید.

اجزا و ارکان قانونی جرم افترا

.شخص به صورت واضح و به طور عیان و صریح جرمی را به شخص دیگر نسبت بدهد.

.جرم ساخته تخیلات و ذهن شخص شاکی باشد و امری پوچ و واهی می باشد.

شخص با انگیزه لطمه به آبرو حیثیت و ضرر رساندن دیگری جرم را به او نسبت دهد.

.شاکی قادر به اثبات جرم نسبت دهنده در مرجع قضایی صلاحیت دار نباشد.

انتشار از شرایط تحقق افترا

انتشار جرم افترا از جمله مسائل مورد توجه در این جرم است. اگر شخصی متن و محتوایی حاوی افترا دیگری را در دست داشته باشد یا آن را تهیه کند اما آن را نگه دارد و مانع انتشار آن شود می توان گفت که مرتکب جرم افترا نشده است.

 

جرم افترا شامل عمل مورد انتساب قصاص، دیانت و تعزیرات می شود و از دیگر نکات مهم در جرم افترا این می باشد که شخص باید به طور صریح به دیگری جرمی را انتساب دهد که در این حالت جرم افترا حادث می شود.

 

البته نسب دادن اعمالی که در قانون مجازات اسلامی جرم شناخته نشده اند افترا تلقی نخواهند شد مانند بی نظمی، بی حیایی و… اینها مصادیق جرم افترا نیستند. اگر شخص مفتری نتواند جرمی را که نسبت داده است را به اثبات برساند، مطابق قانون شخص مفتری مجازات کیفری خواهد شد.

انواع جرم افترا

جرم افترا در قانون به دو دسته تقسیم میشود. در ادامه به معرفی این دو نوع میپردازیم:

 

افترا قولی :

از طریق لفظ، رسانه، اوراق چاپی یا نطق جرمی را به شخص دیگر در مجامع نسبت می دهند که به آن افترا قولی میگویند.

 

افترا فعلی:

هنگامی که شخص آلات و ادوات جرم را در محل زندگی، کار شخص دیگر قرار بدهد و قصد آن افترا به شخص باشد تا موجب تعقیب جزایی او شود را افترا فعلی میگویند.

تعریف جرم افترا بر اساس ۶۹۹قانون مجازات اسلامی

هر کس عالماً یا عمدابه قصد متهم کردن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می شود، بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است، بگدازد یا مخفی کند یا به هر نحوی متعلق به او قلمداد کند و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب شود، پس از صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از ۶ماه تا سه سال یا تا ۷۴ضربه شلاق محکوم می شود.

تعریف جرم افترا بر اساس ماده ۶۹۷قانون مجازات اسلامی

این ماده جرم افترا را اینگونه معرفی میکند: هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض با گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی اظهار کندیا با همان مقاصد اعمالی برخلاف حقیقت راساًیا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحا یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی انحاء ضرر معنوی یا مادی به غیر وارد شود یا خیر، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دوماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ضربه محکوم می شود.

جرم افترا چیست؟

در قانون مجازات اسلامی جرم افترا زمانی محقق میشود که شخصی عملی مجرمانه را به شخص دیگری نسبت بدهد در حالی که واقعیت ندارد و آن شخص چنین عملی را انجام نداده است. جرم افترا به دلیل اینکه به حیثیت و آبروی اشخاص لطمه وارد میکند و اعتبار آنها را زیر سوال میبرد حساس است و به همین جهت امکان شکایت برای افراد مهیا شده است.