دو امر است: نسب و سبب.
نسب (خویشاوندان نسبی)
منظور از نسب خویشاوندی ناشی از تولد انسانی از انسان دیگر است. به خویشاوندان نسبی خویشاوندان خونی هم گفته میشود. خویشاوندان نسبی خود به دو دسته تقسیم میشوند :
خویشاوندان طولی یا عمودی.
خویشاوندان عرضی یا در خط اطراف.
خویشاوندی طولی یا عمودی
این خویشاوندی بین دو شخصی که یکی از دیگری بدون واسطه یا باواسطه متولد شده باشد وجود دارد. مانند خویشاوندی پدر و فرزند. این خویشاوندی خود به دو دسته تقسیم میشود:
خویشاوندی طولی صعودی و یا عمودی صعودی
خویشاوندی طولی نزولی و یاعمودی نزولی
خویشاوندی طولی صعودی یا عمودی صعودی
خویشاوندی است که پدر و مادر و اجداد نسبت به اولاد و اولاد اولاد خود دارند. مثلاً پدر و مادر خویشاوند طولی صعودی فرزند خود هستند.
خویشاوند طولی نزولی یا عمودی نزولی
خویشاوندی است که اولاد یا اولاد اولاد نسبت به پدر و مادر و اجداد خود دارند. مثلاً فرزند خویشاوند عمودی نزولی پدر و مادر خود است.
خویشاوندی عرضی یا درخط اطراف
این خویشاوندی بین دو شخصی که از شخص دیگر با واسطه یا بدون واسطه متولد شده باشد برقرار میشود. مانند خویشاوندی بین برادر و خواهر که هر دو از یک پدر ومادر یا یک پدر و یک مادر متولد شده‌اند.
سبب
سبب نوعی خویشاوندی است که در اثر عقد نکاح دائم بین زن و مرد به وجود می آید.
ماده ۹۴۶ قانون مدنی مقرر می دارد: «زوجین که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند.»
سبب در معنای اعم خود شامل نکاح دائم و ولاء است.
ولاء به معنای دوستی و نزدیکی دو شخص و نیز تسلط شخصی به شخص دیگر است. که در نتیجه فوت دیگری در صورتی که برای متوفی وارث نسبی و سببی نباشد از او ارث ببرد .
مقررات مربوط به ولاء امروزه متروک مانده چرا که مربوط به برده داری است ودر جامعه امروزی وجود ندارد.
امروز طبق ماده۸۶۶ قانون مدنی امر ترکه متوفی بلاوارث مربوط به حاکم است. و حاکم وظیفه اداره کردن اموال چنین شخصی را برعهده دارد.
