قواعد در زمان انعقاد قرارداد عمومی

-اصل کتبی بودن قرارداد عمومی

-صلاحیت اداره یا سازمان دولتی

-صلاحیت مقام اداری در قرارداد عمومی

-امضای تمام مدارک و اسناد قرارداد عمومی

-دریافت ضمانت مناسب از پیمانکار در قرارداد عمومی

-قید شرایط اجباری در قرارداد عمومی

 

اصول حاکم بر قراردادهای عمومی

قراردادهای عمومی که یک طرف آن ادارات و سازمان‌های دولتی و طرف دیگر اشخاص هستند، از قواعد و اصول خاصی تبعیت می‌کنند. مهمترین قواعد و اصول حاکم بر قراردادهای عمومی شامل قواعد شکلی انعقاد قرارداد و قواعد ماهوی انعقاد قرارداد است. قواعد شکلی انعقاد قرارداد عمومی شامل محدودیت‌ها، ممنوعیت‌ها، اعتبار تصویب‌‌شده و مشاوره‌های اجباری قبل از انعقاد قرارداد عمومی است.

ویژگی اصلی قراردادهای عمومی

در تنظیم قراردادهای عمومی باید قوانین و مقررات مربوط به اینگونه قراردادها رعایت شود. مهمترین ویژگی قراردادهای عمومی به شرح ذیل است:

-محدودیت در اصل آزادی قراردادها: مقامات دولتی در انتخاب شکل قرارداد عمومی آزادی ندارند و از محدودیت‌هایی برخوردار است.

-تشریفات خاص در تنظیم قرارداد عمومی: در تنظیم قراردادهای عمومی باید از تشریفات خاص استفاده کرد. مانند تشریفات مزایده و مناقصه

-اهلیت داشتن در قراردادهای عمومی: در قراردادهای عمومی طرفین عقد قرارداد باید اختیار و صلاحیت قانونی مانند صلاحیت محلی، ذاتی و شخصی برای انعقاد قرارداد عمومی را داشته‌باشند.

-اعتبار اصول مهم حقوقی در قراردادهای عمومی: اصل نسبی بودن قراردادها و اصل آزادی قراردادها در قراردادهای عمومی و مدنی تفاوت دارد. اصل آزادی قراردادها در قراردادهای عمومی پیمان کاربرد زیادی ندارد.

قرارداد عاملیت

قرارداد عاملیت، نوعی قرارداد عمومی است که براساس آن شخص در قبال دریافت مبلغ حق العمل کاری، اداره و اجرای عملیات مشخصی را از طرف سازمان دولتی و عمومی بر عهده می‌گیرد.

قرارداد پیمان استخدامی

قرارداد پیمان استخدامی، یکی از انواع قراردادهای عمومی است که براساس آن افراد به صورت کارمند پیمانی یا غیررسمی در سازمان‌های عمومی و دولتی استخدام می‌شوند. براساس ماده ۶ قانون استخدام کشور، مستخدم پیمانی، شخصی است که براساس قرارداد برای مدت مشخص به صورت موقت در سازمان‌های دولتی و عمومی مشغول به کار است.

قرارداد امتیاز کار عمومی

قرارداد امتیاز کار عمومی، نوعی قرارداد عمومی است که در این نوع قرارداد، دولت، انجام امری یا بهره‌برداری از ثروت عمومی را در مدت مشخصی به اشخاصی واگذار می‌کند. شخص در قبال این قرارداد، تولید و عرضه حقوق قراردادی را با پرداخت سهم دولت یا موسسه عمومی دارد.

قرارداد قرضه عمومی

قرارداد قرضه عمومی، نوعی قرارداد عمومی است که به وسیله آن دولت، مبلغی را به عنوان وام از شخصی دریافت و در سررسید مشخص شده، باید اصل پول وام و هزینه‌های مربوط را به شخص وام دهنده کارسازی کند.

قرارداد مقاطعه‌کاری

در قرارداد مقاطعه‌کاری، اداره دولتی یا موسسه عمومی، فروش کالا یا خدماتی را با قیمت، مدت و شرایط مشخص، به اشخاص با عنوان مقاطعه‌کار، واگذار می‌کند. قرارداد مقاطعه‌کاری ترکیبی از عقود بیع و اجاره است. انواع قرارداد مقاطعه‌کاری شامل قرارداد مقاطعه‌ ساختمان سازی، قرارداد مقاطعه‌کاری ملزومات و قرارداد مقاطعه‌کاری حمل و نقل است.

انواع قراردادهای عمومی

مهمترین قراردادهای عمومی شامل قرارداد مقاطعه‌کاری، قرارداد قرضه عمومی، قرارداد امتیاز امر عمومی، قرارداد پیمان استخدامی،قرارداد پیمانکاری عمومی و قرارداد عاملیت است.

اصول حاکم در قراردادهای عمومی

قراردادهای عمومی یکی از مهمترین  مباحث در حقوق قراردادها است. قراردادهای عمومی، قراردادهایی هستند که یکی از طرفین عقد قرارداد، دولت و طرف دیگر شخص حقیقی یا حقوقی غیردولتی است. قرارداد عمومی، جزء حقوق عمومی و از قواعد عمومی قراردادها تبعیت می‌کند. قراردادهای عمومی شامل قرارداد مقاطعات، قراردادهای امتیاز نفتی، قراردادهای بیمه، قراردادهای بانکی، قراردادهای پیمانکاری و قرارداد کار است. قانون حاکم بر قراردادهای عمومی، حقوق قراردادها، مانند حقوق تجارت، حقوق بانکی،‌حقوق نفت، حقوق اداره کار و حقوق بیمه است.

مسئولیت پرداخت دیون متوفی

مسئولیت پرداخت دیون متوفی بر عهده ورثه است. ورثه باید تمام دیون متوفی را به نسبت سهم‌الارث خود پرداخت کنند. اگر یکی از ورثه از پرداخت دیون متوفی خودداری کند، سایر ورثه می‌توانند از او مطالبه کنند. اگر متوفی دارای وصیت‌نامه باشد، باید دیون متوفی برطبق وصیت‌نامه به طلبکاران پرداخت شود. در صورتیکه متوفی دارای اموال قابل تقسیم است، باید دیون متوفی قبل از تقسیم اموال پرداخت شود. اگر متوفی دارای اموال غیرقابل تقسیم باشد، باید دیون متوفی به نسبت ارزش اموال غیرقابل تقسیم بین طلبکاران تقسیم شود. در صورتیکه برای پرداخت دیون متوفی، اموال شخص متوفی کافی نباشد، ورثه می‌توانند برای تأمین دیون متوفی از اموال خود استفاده کنند. اگر ورثه از پرداخت دیون متوفی خودداری کنند، طلبکاران متوفی می‌توانند از دادگاه برای تأمین خواسته خود اقدام کنند. 

نحوه پرداخت دیون متوفی

دیون متوفی باید قبل از تقسیم ارث از ماترک متوفی پرداخت شود. اگر اموال متوفی برای پرداخت دیون کافی نباشد، ورثه باید به نسبت سهم‌الارث خود، دیون را پرداخت کنند. ورثه می‌توانند دیون متوفی را به صورت نقدی یا غیرنقدی پرداخت کنند. اگر دیون متوفی به صورت نقدی باشد، ورثه باید آن را به طلبکاران متوفی بپردازند. در صورتیکه دیون متوفی غیر نقدی باشد، وارثین باید آن را به صورت عین یا مثل یا قیمت به طلبکاران متوفی پرداخت کنند.

دیون متوفی

دیون متوفی، تعهداتی هستند که متوفی در زمان حیات خود داشته است. این تعهدات می‌توانند مالی یا غیرمالی باشند. دیون متوفی باید قبل از تقسیم ارث پرداخت شود. اگر اموال متوفی برای پرداخت دیون کافی نباشد، ورثه باید به نسبت سهم‌الارث خود، دیون را پرداخت کنند.دیون متوفی شامل دیون واجب الادا و دیون غیر واجب الادا است. دیون واجب الادا، دیون هستند که پرداخت آن‌ها بر اساس قانون یا شرع ضروری است. این دیون شامل مهریه، نفقه، واجبات مالی مانند زکات و خمس، و دیون ناشی از جرم یا جنایت می‌شوند. دیون غیرواجب الادا، دیونی هستند که پرداخت آنها‌ برطبق قانون یا شرع ضروری ندارد، مانند دیون معاملات، دیون تعهدات قراردادی، و دیون ضمانت می‌شوند. 

آثار موانع ارث

• قطع رابطه توارث: رابطه توارث بین وارث و متوفی با موانع ارث قطع می شود.

• عدم تعلق ارث: وارثینی که موانع ارث را دارند، از شخص متوفی ارث نمی برند.

موانع ارث سببی

موانع ارث سببی مانع از ارث بردن خویشاوندان سببی متوفی می‌شود. موانع ارث سببی به شرح ذیل است:

• طلاق: زن مطلقه از شوهر مطلقه خود ارث نمی‌برد.
• فسخ نکاح: در فسخ نکاح، زن از مرد ارث نمی برد.
• ظهار: مردی که همیر خود را ظهار کند، ارث به وی تعلق نمی گیرد.
• لعان: مردی که همسر خود را لعن کند، از وی ارث نمی‌برد. 

موانع ارث نسبی

موانع ارث نسبی مانع از ارث بردن خویشاوندان نسبی متوفی می‌شود. موانع ارث نسبی به شرح ذیل است:

• کفر: کافر از مسلم ارث نمی‌برد، اگر چه از لحاظ درجه و طبقه مقدم بر وارث مسلمان باشد.
• قتل: وارثی که مورث خود را عمدا به قتل برساند از وی ارث نمی برد، اعم از این که قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفردا باشد یا به شرکت دیگری.
• زنازادگی: کسی که از زنا متولد شده باشد از ارث پدر و مادر و اجداد و برادران و خواهران مادری خود ممنوع می‌شود.
• رق: برده از آزاد ارث نمی‌برد.

شرایط تحقق ارث

شرایط تحقق ارث برطبق قانون مدنی به شرح ذیل است:

• فوت متوفی: فوت متوفی شرط لازم برای تحقق ارث است. ارث زمانی به وجود می‌آید که متوفی فوت کند. فوت متوفی باید از نظر پزشکی محرز شود.
• وجود ترکه: ترکه به معنای اموال و دارایی‌های متوفی است. ارث زمانی به وجود می‌آید که متوفی اموال و دارایی داشته باشد. ترکه متوفی می‌تواند شامل اموال منقول، غیرمنقول، حقوق و تعهدات باشد.
• وجود ورثه: ورثه به افرادی گفته می‌شود که از متوفی ارث می‌برند. ارث زمانی به وجود می‌آید که متوفی وارث داشته باشد. ورثه متوفی می‌توانند نسبی، سببی یا قانونی باشند. اگر متوفی هیچ وارثی نداشته باشد، ارث به دولت می‌رسد.

ارث قانونی چگونه تعیین می‌شود؟

ارث قانونی بر اساس قانون تعیین می‌شود و در صورت عدم وجود وراث شرعی، ورثه قانونی ارث می‌برند. ورثه قانونی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• ابوین: ابوین یعنی پدر و مادر. اگر هر دو زنده باشند، هر کدام یک‌سوم می‌برند و اگر یکی زنده باشد، تمام ارث به او می‌رسد.
• کفالت: کفالت یعنی سرپرستی. اگر کسی فرزند خوانده داشته باشد، فرزند خوانده به عنوان وارث قانونی محسوب می‌شود و در صورت فوت سرپرست، یک‌سوم ارث را می‌برد.
• دولت: اگر هیچ وارث دیگری وجود نداشته باشد، تمام ارث به دولت می‌رسد.

ارث شرعی

ارث شرعی بر اساس سهم‌الارث تعیین می‌شود و نمی‌توان آن را تغییر داد. سهم‌الارث هر یک از وراث در قرآن کریم و احادیث مشخص شده است. ورثه شرعی به شرح ذیل است:

• وارثان نسبی: ورثه نسبی کسانی هستند که با متوفی از یک نسب هستند. این گروه شامل پدر، مادر، فرزندان، نوه‌ها، پدربزرگ و مادربزرگ، عمو، عمه، خاله و دایی می‌شوند.
• وارثان سببی: ورثه سببی کسانی هستند که با متوفی از طریق ازدواج به هم مرتبط می‌شوند. این گروه شامل زوج، زوجه، پدر و مادر زوج یا زوجه، فرزندان زوج یا زوجه، و اجداد و برادران و خواهران زوج یا زوجه می‌شوند.
• وارثان عصبه: ورثه عصبه کسانی هستند که با متوفی از یک نسل هستند و هیچ وارث نسبی دیگری ندارند. این گروه شامل برادران، خواهران، عمو، عمه، خاله و دایی می‌شوند. 

ارث چه انواعی دارد؟

برطبق قانون مدنی که برمبنای فقه شیعه است، ارث شامل ارث شرعی و قانونی است. ارث شرعی بر اساس سهم‌الارث تعیین می‌شود و نمی‌توان آن را تغییر داد. اما قانونگذار ارث قانونی را مشخص کرده و در صورت عدم وجود وراث شرعی، ورثه قانونی ارث می‌برند.