ازدواج و طلاق در دادگاه خانواده

یکی از اصلی‌ترین وظایفی که دادگاه خانواده بر عهده دارد، رسیدگی به مسائل مربوط به طلاق است. این دادگاه در ابتدا اقدام به ارسال احضاریه، برای طرفین دعوی (زن و شوهر) خواهد کرد. در حقیقت امور مربوط به نفقه، مهریه، اجرت المثل، حضانت و ولایت بر فرزندان، در این دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. قابل ذکر است که چنانچه افراد در مورد اموری مانند: شروط ضمن عقد، جهیزیه، نامزدی و خسارت مربوط به آن، دچار اختلاف شدند، به دادگاه خانواده ارجاع داده می‌شوند.

در واقع جهیزیه شامل تمام وسایلی است که زوجه( زن) وارد خانه زوج ( مرد) می‌کند. چنانچه زن و شوهر هنگام طلاق، در مورد جهیزیه و تعداد آن دچار اختلاف شدند، می‌بایست به دادگاه مربوط به خانواده مراجعه کنند.

حقوق زن در انتخاب محل سکونت

از مهم ترین حقوق زن در قوانین اساسی و مدنی ایران، انتخاب محل سکونت است. این بدان معناست که زن می تواند حق سکونت را به شروط ضمن عقد ضمیمه نماید. ترک منزل زوج با ترس از آسیب های جسمی و مالی بدون اجازه مرد ممکن نیست. با این حال ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی اشاره داشته است که در مواردی زن این حق را دارد که بدون اذن زوج منزل وی را ترک کند. به عنوان مثال مسئله مهمی مانند خروج از کشور در هر شرایطی نیازمند اذن زوج است، مگر زنی که مستطیع شده و قصد رفتن به حج تمتع را دارد. در این شرایط زوجه می تواند بدون کسب اجازه از زوج، اقدام به ترک منزل نماید.

حقوق زن در طلاق رجعی

در شرایطی که طلاق رجعی صورت گرفته است، زوجین می بایست ۳ ماه در یک خانه ساکن شوند و زوج موظف به پرداخت نفقه خواهد بود. در چنین حالتی اگر مرد فوت کند، زن مستحق دریافت ارث می باشد. هم چنین در صورتی که مرد تصمیم به ازدواج داشته باشد، این کار باید با اجازه دادگاه و یا همسر اول وی صورت گیرد. در ایام عده مرد امکان ازدواج با خواهر زن خود را ندارد و این زنا، زنای محصنه نام می گیرد. علاوه بر این زوجه می تواند کلیه وظایف زناشویی را که در تضاد با ماهیت طلاق نیست، تمام و کمال انجام دهد.

حقوق زن در استفاده از حق حبس

هرگاه مردی از پرداخت مهریه همسر خود امتناع ورزد، برابر با ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می تواند از انجام وظایف زناشویی خود اجتناب کند. حتی در این شرایط نیز مرد موظف به پرداخت نفقه است.

حقوق زن در مسئله فسخ نکاح

اگرچه طلاق در اختیار مرد است، اما فسخ نکاح از جمله حقوق مشترک میان زوجین می باشد. با فراهم شدن شرایط فسخ، حق فسخ نیز محقق می شود. برابر با ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی، هرگاه زن یا مردی خود را واجد صفاتی معرفی کنند که بعد از عقد، فقدان آن مشخص گردد، این امر تدلیس بوده و از موجبات فسخ عقد می باشد. در ارتباط با ناتوانی جنسی زوج، زوجه می تواند همانند دیگر شرایط فسخ نکاح، قضیه را با جنبه اعلامی آن بیان دارد. بعد از این که ۱ سال به پزشکی قانونی یا دادگاه مراجعه کرد و ناتوانی زوج قابل درمان نبود، دادگاه اقدام به فسخ نکاح می نماید.

حق زن در تعریف دارایی خود

به موجب ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی، زن از استقلال مالی برخوردار است و می تواند از هر روشی که بخواهد، دارایی های خود را تصرف نماید و این دارایی ها، هیچ منافاتی با دریافت نفقه ندارد.

حق زن در مسئله نفقه

نفقه از جمله حقوقی است که متعلق به زن می باشد و اعم است از خوراک و پوشاک و سایر اقلام مورد نیاز زن

حق نفقه با جاری شدن عقد نکاح، تحقق می یابد.

ممنوعیت نکاح در رابطه رضاعی یا شیری

در صورتی که ارتباط از نظر شیرخوراگی ایجاد شود، باز هم امکان ازدواج وجود ندارد. در واقع اگر زنی با شرایط خاصی به یک کودک شیر بدهد، حق مادر و فرزندی میان آن دو شکل می گیرد. بنابراین، فرزندان آن نیز برای آن فرد خواهر و برادر رضاعی خواهند شد. از این رو عقد میان آن ها از نظر قانون امکان پذیر نمی باشد. حال این مانع نکاح به غیر از خواهر و برادر رضاعی، خویشاوندن سببی و نسبی را پوشش می دهد و باید به آن توجه داشت.

موانع نکاح پس از طلاق

در مواردی که مردی ۳ بار متوالی همسر خود را طلاق بدهد، پس از طلاق سوم همسر او بر وی حرام می شود و دیگر امکان نکاح نیست. البته در شرایطی که زن با مرد دیگری نکاح دائم کند و با آن رابطه زناشویی نیز داشته باشد، ولی طلاق بگیرد می تواند دوباره با شوهر اول خود ازدواج کند.

ممنوعیت نکاح با خویشاوند

نکاح با خویشاوند نسبی مانند فرزندان، پدر و مادر، عمه و خاله، دایی و عمو و برادر و خواهر امکان پذیر نیست.

چه زمانی زوجه نیاز به رعایت عده ندارد؟

طلاق‌هایی که قبل از ایجاد رابطه زناشویی ایجاد می‌شود. به طور مثال خانم‌هایی که باکره هستند و درخواست طلاق می‌دهند. زنان یائسه، منظور از یائسگی پایان سن بارداری می‌باشد. خانم‌هایی که فاقد رحم هستند نیز نیازی به نگه داشتن زمان عده ندارند.

تفاوت میان فسخ نکاح و طلاق چیست؟

یکی از تفاوت‌های اصلی طلاق و فسخ نکاح، مطرح کردن آن می‌باشد. در فسخ نکاح نیازی به رعایت تشریفات طلاق نیست. به طور مثال شرایطی که برای طلاق الزامی می‌باشد حضور دو مرد عادل و خواندن صیغه طلاق است. در صورتی که برای فسخ نکاح این مورد الزامی نیست.

اگر والدین بر مکان و زمان ملاقات با فرزند توافق نداشته باشند؟

اگر والدین درباره نحوه ملاقات با فرزند به توافق نرسند، دادگاه به موضوع رسیدگی می‌کند.

آیا می توان والدین را از ملاقات با فرزند محروم کرد؟

خیر؛ والدین حق ملاقات با فرزند خود را دارند و نمی‌توان آن‌ها را از ملاقات با فرزند محروم کرد.

مدارک لازم برای دادخواست ملاقات فرزند:

1=کارت ملی

2=شناسنامه،

3=سند ازدواج یا طلاق نامه

ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده:

هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی ‌حق شود، می‌تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.

 

تبصره: قوه قضائیه مکلف است برای نحوه ملاقات والدین با طفل ساز و کار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم نماید.

آیین‌نامه اجرائی این ماده ظرف شش‌ماه توسط وزارت دادگستری تهیه می‌شود و به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد.

ممانعت از ملاقات با فرزند

اگر والدی که حضانت با ایشان است از ملاقات فرزند با والد دیگر جلوگیری کند مرتکب جرم شده و باید مجازات شود چون تحت هیچ شرایطی امکان منع ملاقات والد با فرزندش وجود ندارد.

ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده:

هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می‌شود.

حق ملاقات با فرزند بعد از طلاق

طبق قانون حضانت فرزند در سال 1400 چه انتقال حضانت فرزند به مادر و چه به پدر بر اساس ماده 1174 قانون مدنی در این زمینه به حق ملاقات فرزند بعد از طلاق پرداخته است. مطابق این ماده اگر زن و مرد طلاق گرفته باشند یا به هر علتی در یک خانه زندگی نکنند هریک از آنها که طفل تحت حضانت آنها نباشد حق ملاقات طفل خود را دارد. زمان و مکان ملاقات را طرفین می توانند توافقی تعین نمایند و اگر طرفین در رابطه با حق ملاقات با فرزند بعد از طلاق اختلاف داشته باشند جزئیات زمان و مکان ملاقات را دادگاه بنا به شرایط و وضعیت طرفین تعیین می کند.

انتقال حضانت فرزند به مادر

در صورتی که حضانت فرزند با پدر باشد مادر خواهد توانست طبق توافق با پدر حضانت را بر عهده گرفته و انتقال حضانت فرزند به مادر صورت گیرد اما چنانچه پدر دارای اعتیاد به مواد مخدر، ارتکاب جرم، انحطاط اخلاقی، ابتلا به بیماری های مسری، محکومیت به حبس و … گردد مادر می تواند با اثبات این موارد به دادگاه حضانت فرزند را بر عهده گیرد.