مهریه بخشیده شده قابل برگشت است؟

تنها در حالتی زن می‌تواند مهریه‌اش را مجددا بگیرد که بخشش به نحو هبه صورت گرفته باشد و در برخی از حالات این کار امکان ندارد.

بخشیدن مهریه در چه شرایطی رخ می دهد؟

بخشش مهریه گاه در ازای گرفتن حق طلاق، گاه در ازای گرفتن حضانت فرزند و گاهی نیز به صورت رایگان و صرفا به دلایل عاطفی میان زوجین رخ می‌دهد. البته بهتر است که در صورت بخشش مهریه، این کار توسط سند رسمی و در دفاتر ثبت اسناد صورت بگیرد؛ اما می‌توان این کار را به صورت دست‌نوشته و در کاغذهای عادی نیز انجام داد. مشخص است که اسناد عادی قابل انکار و جعل بوده و نیاز به اثبات در دادگاه دارند، ولی اسناد رسمی بی‌نیاز از این امر هستند.

در چه صورت زن حق رجوع به مهریه را ندارد؟

مواردی که زن حق رجوع به مهریه خود را ندارد، به طور خلاصه عبارتند از :

 

1=اقرار زن مبنی بر دریافت مهریه از جانب شوهر؛

2-ابراء مهریه توسط زن؛

3-هبه مهریه‌ای که به نحو دین بر گردن مرد است؛

4-هبه مهریه‌ای که هبه به نحو معوض باشد و عوض نیز به زن داده شده است؛

5-در صورتی‌که مهریه هبه شده عین معین بوده و از مالکیت شوهر خارج شده باشد؛

6-در صورت فوت شوهر؛

7-در صورت صلح مهریه چه به صورت معوض چه رایگان؛

8-رجوع به مهریه بذل شده پس از پایان عده در طلاق خلع و مبارات.

شرایط پس گرفتن مهریه بخشیده شده

حال که با اقسام نحوه بخشیدن مهریه آشنا شدیم، به طور خلاصه مواردی که زن حق رجوع به مهریه پس از بخشیدن آن را دارد، بیان خواهیم کرد:‌

 

1=اثبات صوری و غیرواقعی بودن اقرار زن مبنی بر دریافت مهریه در دادگاه و مطالبه مهریه؛

2=هبه مهریه به نحو رایگان به مرد در جایی که مهریه عین معین باشد؛

3=بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات و رجوع به مهریه در زمان عده زن.

اقرار به وصول مهریه

در این نوع از بخشش، زن با حضور در دفترخانه اسناد رسمی و یا در نزد دادگاه و قاضی اقرار می‌کند که تمام یا مقداری از مهریه مشخص شده در عقدنامه را گرفته است و نسبت به آن ادعایی نخواهد داشت. این اقرار گاه واقعی و گاه صوری است. بر اساس ماده ۷۰ قانون ثبت، اگر زن بتواند ثابت کند که اقرارش فاسد بوده و در واقع چیزی از مرد نگرفته است، این دعوا مسموع بوده و زن می‌تواند با اثبات آن مهریه‌اش را مجددا مطالبه کند. البته باید دانست اثبات صوری بودن اقرار، امری بسیار دشوار خواهد بود.

رجوع از بخشش مهریه چیست؟

مهریه حق زن است و بر اساس قانون، زن مالک مهریه است. بنابراین زن می‌تواند هر رفتاری که تمایل داشته باشد را با مهریه انجام دهد. از جمله این که آن را به شوهر خود ببخشد. در طول زندگی و خصوصا با به میان آمدن بحث طلاق، معمولا زنان تمایل دارند که مهریه بخشیده‌شده خود را مجددا مطالبه کنند. به این کار یعنی مطالبه مجدد مهریه‌ بخشیده شده توسط زن در اصطلاح رجوع به مهریه پس از بخشش گفته می‌شود.

مهریه و نفقه زوجه دوم

با توجه به این موضوع که کلیه دیون و بدهی متوفی از ماترک باید پرداخت شود، مهریه و نفقه زوجه دوم نیز جزو دیون متوفی بوده و در صورت عدم پرداخت و مطالبه از سوی زن قابل توقیف می باشد.

تعیین نسبت و میراث

یکی از موضوعات مهمی که در دادگاه خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرد، موضوع تعیین نسبت و تغییر جنسیت است. همچنین اگر فردی در مورد اهدای جنین یا سرپرستی کودک بی سرپرست، قصد شکایت یا دعوا داشته باشد، می‌بایست به این دادگاه مراجعه کند.

همچنین چنانچه یکی از وراث، نسبت به تقسیم ارث اعتراضی داشته باشد، می‌تواند شکایت خود را از طریق دادگاه خانواده پیگیری کند. به این نکته توجه کنید که در چنین دعواهایی، ممکن است نام یکی از وارث‌ در لیست وراث وجود نداشته باشد. در این صورت فرد می‌تواند با اثبات نسبت خود با مرحوم یا مرحومه، نسبت به تقسیم اموال اعتراض کند. 

بررسی سرپرستی فرزندان در دادگاه خانواده

به این نکته توجه کنید در صورتی که پدر و مادر از یکدیگر جدا شده‌ باشند، حضانت فرزند در ۷ سال اول زندگی، با مادر خواهد بود. اما بعد از ۷ سال، پدر می‌تواند برای اخذ حضانت فرزند خود اقدام نماید. اما تبصره‌هایی در قانون وجود دارد که با توجه به آن می‌توان اقدام به تغییر صاحب حضانت کرد. به عنوان مثال، چنانچه یکی از والدین نسبت به نحوه مراقبت از فرزند طرف دیگر اعتراض داشته باشد، می‌تواند شکایت خود را در دادگاه خانواده مطرح کند.

حل اختلاف مربوط به مسکن خانوادگی در دادگاه خانواده

در واقع یکی از موضوعاتی که رسیدگی به آن در دادگاه خانواده انجام می‌شود، اختلافات مربوط به مسکن خانواده است. به این نکته توجه کنید که مرد وظیفه دارد برای همسر خود منزل مناسب تهیه کند. چنانچه زوج به این وظیفه خود عمل نکند یا زوجه، از منزل تهیه شده توسط زوج رضایت نداشته باشد، می‌تواند شکایت خود را در دادگاه خانواده مطرح کند. این دادگاه با بررسی دقیق شکایت و بررسی دلایل طرف مقابل، اقدام به تصمیم گیری خواهد کرد. در بسیاری از اختلافات خانوادگی که در دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد، ممکن است قاضی به طرفین، پیشنهاد توافق دهد. اگر زن یا شوهر راضی به توافق نباشند، رای نهایی توسط قاضی صادر خواهد شد.

مطالبه مهریه

یکی از حقوق اصلی که زوجه در زندگی مشترک از آن برخوردار است، مهریه می‌باشد. در واقع مهریه به دو نوع عندالاستطاعه و عندالمطالبه تقسیم می‌شود. چنانچه مهریه زوجه به صورت عندالمطالبه باشد، در هر زمانی می‌تواند اقدام به مطالبه یا بخشش آن کند. مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده به این صورت انجام می‌شود که در ابتدا زوجه می‌بایست به دفتر قضایی مراجعه کند. در این مرحله است که باید هزینه دادرسی پرداخت شود. همچنین زوجه می‌تواند در قبال مهریه، اقدام به توقیف اموال همسر خود نماید. مطالبه مهریه، از طریق مراجعه به اجرای ثبت اسناد نیز امکان پذیر است. 

ازدواج و طلاق در دادگاه خانواده

یکی از اصلی‌ترین وظایفی که دادگاه خانواده بر عهده دارد، رسیدگی به مسائل مربوط به طلاق است. این دادگاه در ابتدا اقدام به ارسال احضاریه، برای طرفین دعوی (زن و شوهر) خواهد کرد. در حقیقت امور مربوط به نفقه، مهریه، اجرت المثل، حضانت و ولایت بر فرزندان، در این دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. قابل ذکر است که چنانچه افراد در مورد اموری مانند: شروط ضمن عقد، جهیزیه، نامزدی و خسارت مربوط به آن، دچار اختلاف شدند، به دادگاه خانواده ارجاع داده می‌شوند.

در واقع جهیزیه شامل تمام وسایلی است که زوجه( زن) وارد خانه زوج ( مرد) می‌کند. چنانچه زن و شوهر هنگام طلاق، در مورد جهیزیه و تعداد آن دچار اختلاف شدند، می‌بایست به دادگاه مربوط به خانواده مراجعه کنند.

حقوق زن در انتخاب محل سکونت

از مهم ترین حقوق زن در قوانین اساسی و مدنی ایران، انتخاب محل سکونت است. این بدان معناست که زن می تواند حق سکونت را به شروط ضمن عقد ضمیمه نماید. ترک منزل زوج با ترس از آسیب های جسمی و مالی بدون اجازه مرد ممکن نیست. با این حال ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی اشاره داشته است که در مواردی زن این حق را دارد که بدون اذن زوج منزل وی را ترک کند. به عنوان مثال مسئله مهمی مانند خروج از کشور در هر شرایطی نیازمند اذن زوج است، مگر زنی که مستطیع شده و قصد رفتن به حج تمتع را دارد. در این شرایط زوجه می تواند بدون کسب اجازه از زوج، اقدام به ترک منزل نماید.

حقوق زن در طلاق رجعی

در شرایطی که طلاق رجعی صورت گرفته است، زوجین می بایست ۳ ماه در یک خانه ساکن شوند و زوج موظف به پرداخت نفقه خواهد بود. در چنین حالتی اگر مرد فوت کند، زن مستحق دریافت ارث می باشد. هم چنین در صورتی که مرد تصمیم به ازدواج داشته باشد، این کار باید با اجازه دادگاه و یا همسر اول وی صورت گیرد. در ایام عده مرد امکان ازدواج با خواهر زن خود را ندارد و این زنا، زنای محصنه نام می گیرد. علاوه بر این زوجه می تواند کلیه وظایف زناشویی را که در تضاد با ماهیت طلاق نیست، تمام و کمال انجام دهد.

حقوق زن در استفاده از حق حبس

هرگاه مردی از پرداخت مهریه همسر خود امتناع ورزد، برابر با ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می تواند از انجام وظایف زناشویی خود اجتناب کند. حتی در این شرایط نیز مرد موظف به پرداخت نفقه است.

حقوق زن در مسئله فسخ نکاح

اگرچه طلاق در اختیار مرد است، اما فسخ نکاح از جمله حقوق مشترک میان زوجین می باشد. با فراهم شدن شرایط فسخ، حق فسخ نیز محقق می شود. برابر با ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی، هرگاه زن یا مردی خود را واجد صفاتی معرفی کنند که بعد از عقد، فقدان آن مشخص گردد، این امر تدلیس بوده و از موجبات فسخ عقد می باشد. در ارتباط با ناتوانی جنسی زوج، زوجه می تواند همانند دیگر شرایط فسخ نکاح، قضیه را با جنبه اعلامی آن بیان دارد. بعد از این که ۱ سال به پزشکی قانونی یا دادگاه مراجعه کرد و ناتوانی زوج قابل درمان نبود، دادگاه اقدام به فسخ نکاح می نماید.

حق زن در تعریف دارایی خود

به موجب ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی، زن از استقلال مالی برخوردار است و می تواند از هر روشی که بخواهد، دارایی های خود را تصرف نماید و این دارایی ها، هیچ منافاتی با دریافت نفقه ندارد.

حق زن در مسئله نفقه

نفقه از جمله حقوقی است که متعلق به زن می باشد و اعم است از خوراک و پوشاک و سایر اقلام مورد نیاز زن

حق نفقه با جاری شدن عقد نکاح، تحقق می یابد.

ممنوعیت نکاح در رابطه رضاعی یا شیری

در صورتی که ارتباط از نظر شیرخوراگی ایجاد شود، باز هم امکان ازدواج وجود ندارد. در واقع اگر زنی با شرایط خاصی به یک کودک شیر بدهد، حق مادر و فرزندی میان آن دو شکل می گیرد. بنابراین، فرزندان آن نیز برای آن فرد خواهر و برادر رضاعی خواهند شد. از این رو عقد میان آن ها از نظر قانون امکان پذیر نمی باشد. حال این مانع نکاح به غیر از خواهر و برادر رضاعی، خویشاوندن سببی و نسبی را پوشش می دهد و باید به آن توجه داشت.

موانع نکاح پس از طلاق

در مواردی که مردی ۳ بار متوالی همسر خود را طلاق بدهد، پس از طلاق سوم همسر او بر وی حرام می شود و دیگر امکان نکاح نیست. البته در شرایطی که زن با مرد دیگری نکاح دائم کند و با آن رابطه زناشویی نیز داشته باشد، ولی طلاق بگیرد می تواند دوباره با شوهر اول خود ازدواج کند.