سومین شرط نیز تحصیل مال یا بردن مال توسط فرد کلاهبردار است. یعنی شخص کلاهبردار پس از فریب افراد مال آنها را در اختیار خود قرار دهد. این ۳ شرط برای اتهام کلاهبرداری حتماً باید موجود باشد و در دادگاه اثبات شود. البته تنها این شروط کافی نیستند و نیاز به بررسی بیشتر است. اثبات شرط سوم یعنی “تحصیل اموال توسط کلاهبردار” خود مستلزم وجود و اثبات دو مورد دیگر است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
۱- ضرر مالی قربانی مالباخته
۲- نفع بردن کلاهبردار از بردن مال دیگری
این دو شرط برای اثبات تحصیل مالِ غیر، ضروری است. در صورتی که به هر دلیلی این دو مورد در دادگاه اثبات نشود باز هم نمیتوان به کسی اتهام کلاهبرداری را وارد کرد. به همین دلیل نیز کلاهبرداری یک جرم مقید است.
شرایط تحقق کلاهبرداری
در ادامه بحث شروط لازم برای اثبات کلاهبرداری لازم به توضیح است که جرم کلاهبرداری نیز مانند سایر جرائم کیفری به شرایط مادی، معنوی و قانونی نیاز دارد. یعنی برای وقوع جرم کلاهبرداری باید هر سه این شروط در کنار هم فراهم شود.
شرط مادی
نکته ظریفی در این مورد وجود دارد که باید به آن دقت کنید. لازمه شرط مادی از شروط لازم برای اثبات کلاهبرداری انجام عملی از سوی شخص کلاهبردار است نه عدم انجام کار!
اجازه دهید با ذکر مثالی این مسئله را برای شما روشن کنیم. فرض کنید شخصی هنگام فروش خودرو معایب و ایرادات آن را به خریدار نمیگوید و خریدار پس از خرید خودرو و استفاده از آن متضرر میشود. در این صورت نمیتوان فروشنده را کلاهبردار نامید! زیرا نگفتن واقعیت دلیل بر دروغ گفتن نیست. حتی اگر سوءنیت فروشنده در پی آن باشد.
اما اگر همین فرد خودرو خراب خود را با فریب و دروغ و سوءاستفاده از ناآگاهی خریدار بفروشد و یا خود را فردی سرشناس معرفی کند و از موقعیت جعلی خود استفاده کند مرتکب جرم کلاهبرداری شده است. برای تحقق شرط مادی نیز نیاز به اثبات موارد زیر است:
۱- اسباب و وسایلی که کلاهبردار برای فریب مالباخته استفاده کرده تقلبی بوده باشد.
۲- مالباخته با وجود ناآگاهی از تقلبی بودن وسایل فریب کلاهبردار را خورده باشد.
۳- مال تصرف شده توسط کلاهبردار متعلق به دیگری باشد.