متهمین در تمام مراحل رسیدگی به پرونده از ابتدا تا انتها می‌توانند از یک وکیل خبره و رسمی دادگستری برای دفاع اصولی تر و بهتر کمک بگیرند.
این حق و الباقی حقوق متهم باید قبل از شروع تحقیقات بازپرس، به وی تفهیم شود تا متهم با علم به حق و حقوقش در راه صحیح از آنها استفاده کند. لازم به ذکر است که تمامی اظهارات وکیل در صورت مجلس نوشته خواهد شد.
در صورتی که حق داشتن وکیل از متهم سلب شود و یا به طور کامل این حق به وی تفهیم نشود؛ مطابق با قانون این امر به مجازات انتظامی برای مقام قضایی منتهی خواهد شد.
از نظر قانون متهم حق دارد که سکوت اختیار کند؛ اما توجه داشته باشید که مراتب امتناع از پاسخ و امضای اظهارات وی در صورتجلسه قید میشود.
به طور کلی توصیه می‌کنیم که حتما در حضور وکیل تان صحبت کنید و اگر استطاعت مالی برای گرفتن وکیل ندارید، می‌توانید از مقامات قضایی تقاضا کنید که یک وکیل تسخیری برای شما تعیین نمایند.
زمانی که جرم اثبات نشده باشد مجرمی هم در کار نیست و بدیهی است که متهم، مجرم تلقی نمی‌شود؛ مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. با تمام این تفاسیر متهم مانند هر انسان عادی دیگر یک‌سری حقوق اولیه و انسانی در دادگاه خواهد داشت تا بتواند به بهترین نحو ممکن از خود دفاع کند.
نسبت دادن جرم یا گناهی به شخص دیگر با این تفاوت که در این نوع اتهام شاکی با دستکاری، جاسازی و به نوعی تغییر شواهد و مدارک با نیت اتهام به دیگری وارد عرصه میشود.
بیشتر در مجامع عمومی به شخص نسبت داده میشود؛ این بدین معناست که اتهامات قولی بیشتر به شکل گفتاری، در فضاهایی همچون رسانه های اجتماعی و یا حتی در اسناد چاپ شده به فرد منتسب شده است. این نوع از اتهامات قاعدتا توسط دادگاه نیست و از جانب افراد یا فرد دیگری صورت می‌گیرد.
عفو خصوصی، برخلاف عفو عمومی، باعث از بین رفتن آثار محکومیت از سجل کیفری مرتکب نمی شود.
به موجب مادۀ 6 آیین نامه عفو، برخی محکومیت ها از قبیل، جاسوسی، محاربه، قاچاق سلاح و مهمات، اختلاس و ارتشاء و آدم ربایی، تجاوز به عنف، زنای محسنه و لواط در فرض اثبات با شهادت شهود عادل، مشمول عفو نمی باشند.
در خصوص محکومان به حبس ابد باید خاطرنشان نمود که این قبیل محکومان پس از تحمل ده سال حبس درخواست عفوشان پذیرفته می شود و پس از آنکه حبس آنان به پانزده سال تقلیل یافت. با گذشت پنج سال از تاریخ عفو قبلی می توانند درخواست عفو کنند.
از آنجائیکه عفو خصوصی (برخلاف عفو عمومی) کاملا جنبه شخصی دارد و به بعضی از محکومان مستقلاً و منفرداً اعطاء می گردد، لذا باید از استحقاق استفاده و برخورداری از این عفو را داشته باشند.
عفو خصوصی تمام مجازات ها اعم از اصلی و تکمیلی را که از دادگاه های عمومی و انقلاب و دادگاه های اختصاصی (دادگاه ویژه روحانیت، دادگاه، نظامی) صادر شده است، شامل می شود.
مطابق با مادۀ 23 آیین نامه مزبور 13مناسبت به عنوان مناسبت های عفو، تخفیف و تبدیل مجازات از قبیل: ولادت حضرت رسول اکرم(ص)، مبعث رسول اکرم(ص)، ولادت حضرت امیرالمومنین(ع)، عید سعید قربان،عید سعید فطر، سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، 22 بهمن و…بعنوان مناسبت های اعلام تعیین شده است.
البته مناسبت ها، منحصر به موارد یاد شده نیستند و مطابق بند 14 مادۀ یاد شده در سایر مناسبت هایی که مقام رهبری موافقت فرمایند، امکان اعطای عفو وجود دارد.
مطابق با مادۀ 6 آیین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین، اشخاص ذیل می توانند درخواست عفو را مطرح کنند:
1- رئیس دادگستری مربوط
2- دادستان مربوط
3- قاضی ناظر زندان مربوط
4- رئیس زندان مربوط
5- محکوم علیه
6- پدر و مادر و همسر و فرزندان محکوم علیه.
تنها مقام اعطاء کننده عفو خصوصی، مقام رهبری بوده که البته به موجب پیشنهاد رئیس قوه قضائیه صورت می گیرد.
برخی مراجع قضایی می‌توانند درخواست احاله پرونده را داشته باشند اما مرجعی که امکان رسیدگی به درخواست احاله را دارد باید از حیث درجه از دادگاه درخواست دهنده بالاتر باشد.
اگر درخواست احاله پرونده از حوزه ای به حوزه دیگر یک استان باشد شعبه اول دادگاه تجدید نظر همان استان باید به درخواست رسیدگی کند اما اگر درخواست احاله از حوزه یک استان به حوزه دیگری باشد دیوان عالی کشور به آن رسیدگی خواهد کرد.
در مواردیکه سند مالکیت اصلی نزد شخص ثالث است و وی به هر دلیل حاضر نیست سند را به مالک اصلی برگرداند، در اینجا باید دادخواست استرداد سند مالکیت را بطرفیت شخص ثالث تنظیم و تسلیم مرجع قضایی نماییم.
دادگاه در موعد مقرر به موضوع رسیدگی نموده و در صورت احراز و اثبات موضوع ، حکم مقتضی مبنی بر مسترد نمودن سند مالکیت صادر خواهد نمود.
برای املاکی که سند آنها در بازداشت و رهن می باشند امکان صدور سند المثنی وجود دارد. بعد از صدور سند المثنی ، در سند قید میشود که ملک در رهن یا بازداشت میباشد.
بعد از آنکه استعلام کد ملی صورت گرفت و معلوم شد علت مسدودی کد ملی چیست حال نوبت میرسد به اقداماتی که باید منجر به رفع مسدودی شود.
در این رابطه متهم یا محکوم میتواند مدارک مثبت رفع مانع و رفع سبب مسدود شدن کد ملی و ممنوع الخدماتی را تهیه و سپس، آن را به همراه درخواست رفع مسدودی، به مرجع صالح، ارائه دهد یا با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، آن را به مرجع صالح، ارسال نماید.
مرجع صالح، پس از بررسی و احراز شرایط رفع توقیف و رفع مسدودی کد ملی، اقدامات لازم را در این خصوص انجام داده و دستورات مورد نیاز را صادر و به مراجع صلاحیت دار، ابلاغ خواهد کرد.
وقتی کد ملی یک فرد مسدود میشود و در استعلام کد ملی ، این امر آشکار و روشن خواهد شد ، پرسش بعدی آن است که تا چه زمان کد ملی مسدود می ماند؟
به نظر میرسد مادامی که عامل مسدودی مرتفع نشود(به عنوان مثال بدهی فرد پرداخت نشده باشد) محکومیت باقی میماند و کد ملی مسدود و ارائه خدمات اداری برای شخص محکوم ، میسر نخواهد بود.
بعد از آنکه مشخص شد فرد محکوم قصد ندارد بدهی خود را به طلبکار بپردازد ، در این صورت پس از طی تشریفات قضایی ، حساب بانکی و کد ملی محکوم ، مسدود میشود. هدف از مسدود کردن کد ملی فشار بر متهم برای پرداخت بدهی ، جلوگیری از فرار وی ، کنترل رفتارهای مالی و ممانعت از دریافت خدمات اجتماعی است.
رایج ترین مسیر و علت مسدود شدن کد ملی افراد بدین صورت است که فرض کنید یک دعوی مالی اعم از حقوقی یا کیفری میان طرفین یک پرونده مطرح و منجر به صدور حکم و اجراییه شده است. حال باز هم فرض را بر این بگذارید فرد محکوم پس از صدور اجراییه یا گذشت مهلت قانونی ، از اجرای مفاد رای و اجراییه خودداری نماید.
در چنین مواردی ، ذینفع یا شاکی یا طلبکار می تواند با مراجعه به اجرای احکام شعبه صادر کننده رای یا از طریق ثبت درخواست از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، «مسدود کردن کد ملی و ممنوع الخدمات شدن محکوم علیه» را درخواست کند.
چنانچه با درخواست مراجعه کننده موافقت شود ، دستور مسدود کردن کد ملی به اداره ثبت و مسدود کردن حسابهای بانکی صادر و نامه آنها به شاکی یا طلبکار داده میشود. در مواردی نیز از طریق سیستم این دستورات صادر میشد.
در اجرای احکام کیفری عمدتاً این دستور به صورت سیستماتیک صادر میشود. این امر بیشتر تابع نظر مقام قضایی خواهد بود.
