آیا مطالبه اجرت المثل از جانب زوجه مستلزم درخواست طلاق از سوی زوج است؟

*قانون حمایت خانواده در ماده ۴ بیان می‌کند: رسیدگی به امور و دعاوی در ۱۸ مورد در صلاحیت دادگاه خانواده است.                    
                                           
*آیا مطالبه اجرت المثل از جانب زوجه مستلزم درخواست طلاق از جانب زوج است؟به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی خبرگزاری میزان، قانون حمایت خانواده بخش دادگاه خانواده در ماده ۴ بیان می‌کند: رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است:

۱ـ نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن

۲ـ نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح

۳ـ شروط ضمن عقد نکاح

۴ـ ازدواج مجدد

۵ ـ جهیزیه

۶ ـ مهریه

۷ـ نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت

۸ ـ تمکین و نشوز

۹ـ طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن

۱۰ـ حضانت و ملاقات طفل

۱۱ـ نسب

۱۲ـ رشد، حجر و رفع آن

۱۳ـ ولایت قهری، قیمومت، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت در امور مربوط به آنان

۱۴ـ نفقه اقارب

۱۵ـ امور راجع به غایب مفقود الاثر

۱۶ـ سرپرستی کودکان بی سرپرست

۱۷ـ اهدای جنین

۱۸ـ تغییر جنسیت

این ماده دارای تبصره ذیل می‌باشد:

تبصره ـ به دعاوی اشخاص موضوع اصول دوازدهم (۱۲) و سیزدهم (۱۳) قانون اساسی حسب مورد طبق قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه در محاکم مصوب ۱۳۱۲/۴/۳۱ و قانون رسیدگی به دعاوی مطروحه راجع به احوال شخصیه و تعلیمات دینی ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی مصوب ۱۳۷۲/۴/۳ مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیدگی می‌شود.

*تصمیمات مراجع عالی اقلیت‌های دینی مذکور درامور حسبی و احوال شخصیه آنان از جمله نکاح و طلاق، معتبر و توسط محاکم قضائی بدون رعایت تشریفات، تنفیذ و اجراء می‌گردد.

*طبق نظریه مشورتی شماره ۷/۹۳/۲۳۷۳ – ۱۳۹۳/۹/۲۹ اداره کل حقوقی قوه قضاییه سوال پیش می‌آید آیا مطالبه اجرت المثل از جانب زوجه مستلزم درخواست طلاق از جانب زوج است؟

*در پاسخ به سوال مطرح شده می‌توان گفت: زوجه می‌تواند مستقلا و بدون اینکه زوج تقاضای طلاق کرده باشد، مستندا به تبصره الحاقی در سال ۱۳۸۵ به ماده ۳۳۶ قانون مدنی و بند ۷ ماده ۴ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱، با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، اجرت المثل ایام زوجیت خود را مطالبه کند.

با نحوه پایان یافتن عقد ازدواج موقت آشنا شوید

*همانطور‌که می‌‍‍‍‍‍‌دانیم در حقوق ما، علاوه بر عقد ازدواج دائم، عقد ازدواج موقت هم که به صیغه معروف است، به رسمیت شناخته شده است و قانون از ازدواج موقت به عنوان نکاح منقطع نام برده است.
بعضی از مقررات عقد ازدواج موقت با عقد ازدواج دائم فرق دارد؛ برای مثال، در عقد ازدواج موقت امکان طلاق وجود ندارد بلکه رابطه‌ی ‌زن و مرد که با عقد به‌وجود‌آمده با دو عامل دیگر از بین می‌رود:
۱. یکی از تفاوت‌های عقد ازدواج موقت (صیغه) با عقد ازدواج دائم در این است که عقد ازدواج موقت همان‌طور که از نامش پیداست، موقت است و در زمان خوانده شدن عقد، یک مدت مشخص (مثلا ۳ ماه) برای آن تعیین می‌شود؛ (طبق ماده ۱۰۷۶ قانون مدنی، مدت نکاح موقت باید کاملا معین شود.) با گذشتن این زمان، مدت عقد تمام می‌شود. بنابراین اگر زن و مردی بعد از عقد موقت می‌خواهند به این رابطه پایان بدهند، یک راهش این است که منتظر بمانند تا مدت عقد، خود‌به‌خود تمام شود. ۲. اما اگر مدت عقد موقت طولانی‌تر (مثلا چند ساله) است، منتظر‌ماندن برای تمام شدن مدت عقد شاید مطلوب زوجین نباشد، همان‌طور که گفتیم امکان این هم که مرد، زن را طلاق بدهد وجود ندارد. در این صورت چه می‌توان کرد؟
پاسخ اینست که شوهر می‌تواند در هر زمان در طول مدت عقد موقت، برای پایان دادن این رابطه زوجیت، از بذل مدت استفاده کند؛ یعنی مدت باقی مانده را به زن ببخشد و رابطه‌ای را که بین آن‌ها وجود دارد قطع کند.
اما زن چگونه می‌تواند این رابطه را پایان دهد؟
درصورتی‌که در عقد موقت، شرط شده باشد که زن از جانب مرد وکالت در بذل مدت دارد یا این‌که بعد از عقد، یک وکالتنامه تنظیم شود که به زن حق بذل مدت بدهد، در این صورت زن هم می‌تواند به این رابطه پایان دهد.
اما اگر چنین شرطی نشده باشد و وکالت شوهر به زن منتفی باشد، اگر ادامه زندگی مشترک برای زوجه عقد موقت با دشواری و مشقت فراوان همراه باشد، زن می تواند به استناد وضعیت عسر و حرج و با ملاک ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی به دادگاه خانواده مراجعه نماید و دادگاه خانواده در صورت احراز عسر و حرج زن در ادامه زندگی زناشویی ازدواج موقت، حکم به الزام زوج به بذل باقی مانده مدت صادر خواهد کرد و اگر زوج به اراده از اجرای حکم امتناع کند، نماینده دادگاه نسبت به اجرای حکم صادره اقدام خواهد کرد./پایگاه آموزشى قوه قضاییه(مهداد)

طلاق به درخواست زن

طلاق حقی نیست که به مرد عطا شده باشد و از زن بازداشته شده باشد بلکه طلاق آخرین راه چاره ایست که برای پایان دادن به زندگیهای بدون عاطفه و مشقت بار در نظر گرفته شده است و می تواند هم از سوی زن و هم از سوی مرد و یا با توافق طرفین از دادگاه درخواست شود.

لیکن مسولیت فردی که اختیار بیشتری در این موضوع دارد بیشتر است لذا باید توجه داشت افرادی که از روی هوا و هوس به این امر اقدام میکنند و با بروز کمترین اختلافات آنرا چاره کار خود میدانند روزی باید در مقابل خداوند متعال پاسخگو باشند که آیا واقعا امکان ادامه زندگی به هیچ وجه وجود نداشته و آیا آنها همه سعی خود را برای ادامه زندگی کرده اند؟ و باید پاسخ دهند چرا چیزی را که خداوند امر به محکم و استوار کردن آن کرده به راحتی از هم گسسته اند.

در موارد زیر طلاق به تقاضای زن و به موجب حکم دادگاه واقع می شود، اعم از اینکه مرد راضی باشد یا راضی نباشد:
• در مواردی که قانون به زن حق تقاضای طلاق داده است. (چه مواردی؟؟؟)
• در مواردی که زن به صورت شرط ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر وکالت بلاعزل برای اجرای صیغه طلاق گرفته باشد. (چه مواردی؟؟؟)

 

مواردی که قانون به زن حق تقاضای طلاق داده است:

اول – خودداری شوهر از دادن نفقه
دوم – عسر و حرج زن

 

درخواست طلاق از سوی زن درصورت خودداری شوهر از دادن نفقه

برطبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی در صورت خودداری شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم دادگاه و الزام او به دادن نفقه ، زن می تواند برای طلاق به دادگاه رجوع کند و دادگاه شوهر را اجبار به طلاق می نماید.همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.

زنی که می خواهد به دلیل عدم پرداخت نفقه از همسرش طلاق بگیرد، نمی تواند به طور مستقیم از دادگاه تقاضای طلاق کند بلکه باید در مرحله نخست برای مطالبه نفقه دادخواست ارائه بدهد و دادگاه حکم صادر نماید و از مرد بخواهد نفقه را پرداخت کند. اگر امکان اجرای این حکم نبود و مرد از دادن نفقه سرباز زد و یا حتی قادر به پرداخت نفقه نبود، آن وقت است که زن می تواند بر طبق ماده ۱۱۲۹ درخواست طلاق دهد.

 

دفترچه‌ ازدواج دارای بند‌هایی است که در صورت امضا از سوی شوهر، زن این اختیار را خواهد داشت که پس از حصول این شرایط راسا در دادگاه‌های خانواده حاضر شده و تقاضای طلاق نماید.

شروط ضمن عقد نکاح که در صورت تحقق هر یک زن می تواند از دادگاه تقاضای طلاق نماید:

 زن می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور طلاق کند، در صورت خودداری شوهر از دادن خرجی زن و انجام سایر حقوق واجب زن به مدت ۶ ماه.

دومین شرط ذکر شده در عقدنامه که به زن اجازه طلاق می‌دهد، بدرفتاری زوج است به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل کند.

سومین شرطی که با وجود آن زن اختیار طلاق دارد، بیماری خطرناک غیر قابل درمان مرد است در حدی که سلامت زن را به خطر اندازد.

شرط چهارم دیوانه بودن مرد است در زمانی که امکان فسخ وجود ندارد.

پنجمین شرط مندرج در عقدنامه، اشتغال مرد به کاری است که به حیثیت و آبروی زن و مصالح خانوادگی او لطمه بزند در این صورت زن می‌تواند تقاضای طلاق کند.

محکومیت شوهر به مجازات ۵ سال حبس یا بیشتر، یا به جزای نقدی که بر اثر ناتوانی از پرداخت، منجر به ۵ سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعاً منتهی به ۵ سال بازداشت یا بیشتر شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد نیز یکی دیگر از شروط ضمن عقد نکاح است که به زن امکان مطلقه شدن را می‌دهد.

ابتلاء زوج به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خللی وارد آورد و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار کند مانند اعتیادی که منجر به بیکاری مرد، فروش اثاثیه منزل و وارد نمودن ضرر به سلامت جسمی و روحی زن و فرزند شود.

هشتمین شرطی است که به استناد آن زن حق طلاق می‌یابد. چنانچه زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند یا اینکه ۶ ماه متوالی بدون عذر موجه غیبت کند، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه و بدون حضور شوهر طلاق خود را ثبت کند.

 از جمله مواردی که دادگاه تقاضای زن را برای طلاق می‌پذیرد و در عقدنامه نیز ذکر شده، محکومیت قطعی زوج بر اثر ارتکاب به جرم و اجرای هر گونه مجازات اعم از حد و تعزیر است که مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی زن باشد تشخیص این امر نیز با توجه به وضع و موقیعت زن و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.

 دهمین شرط از شروط دوازده گانه عقد نکاح، بچه‌دار نشدن مرد پس از گذشت ۵ سال از زندگی مشترک به جهت عقیم بودن یا عوارض جسمی دیگر است که در این صورت زن می‌تواند تقاضای طلاق کند.

 همچنین چنانچه زوج مفقودالاثر شود و ظرف ۶ ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود نیز دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند.

 آخرین شرطی که زوج در عقدنامه آن را امضا می کند و اختیار طلاق را به همسرش می‌دهد، ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر است که در صورت وقوع این مورد، زن حق طلاق را از مرد می‌گیرد.

استرداد جهیزیه در طلاق توافقی

چنانچه زوجه دارای جهیزیه باشد زوجین مکلف به توافق بر استرداد جهیزیه در طلاق توافقی به زوجه و یا عدم استرداد آن هستند و طبق توافقاتی زمانی از طرف زوجین مشخص می شود که این زمان بعد از اجرای صیغه طلاق می باشد که زوجه به محل زندگی مشترک مراجعه نماید و جهیزیه به هر مکان که بخواهد انتقال بدهد.


*بنابراین زوجین در مورد استرداد جهیزیه در طلاق توافقی مثل سایر موارد دیگر با هم توافق می کنند اما اگر بر سر جهیزیه توافقی نکردند ، زن می تواند پس از طلاق با استناد به سیاهه برای استرداد جهاز خود اقدام کند.


*منظور از سیاهه ، اموالی که بر طبق رسوم قدیم زوجه به خانه شوهر می‌آورد، تحت عنوان جهیزیه شناخته می‌شود. اصولا زن نیز مانند مرد می‌تواند در اموال خود هر تصرفی انجام دهد و در واقع در مسایل مالی خود استقلال تام دارد.

*در خصوص دعوای استرداد جهیزیه و پیشگیری از اختلاف در میزان جهیزیه، زوجه می‌تواند جزییات اموال مربوط به جهیزیه خود را در سیاهه‌ای یادداشت کند. سیاهه جهیزیه تهیه‌شده توسط زوجه باید به امضای زوج برسد. امضای زوج به سیاهه جهیزیه اعتبار می‌دهد، اما در صورتی که اثر انگشت شوهر نیز در ذیل سیاهه اموال زن درج شود، این موضوع اعتبار این سند عادی را بیشتر خواهد کرد. در سیاهه اموال زوجه ذکر می‌شود که به عنوان مثال یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق گاز و نظایر آن به عنوان جهیزیه تهیه شده است.


*برای تعیین دادگاه صالح نیز باید گفت اگر جهیزیه مذکور زیر 20میلیون تومان باشد دادخواست باید به شورای حل اختلاف ارائه گردد. در غیر اینصورت دادخواست در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد. اما معمولا در بحث بازگرداندن و استرداد جهیزیه در طلاق توافقی مثل سایر موارد دیگر زوجین باید با هم توافق کرده و توافق خود را در توافقنامه ذکر کنند.

فرایند و مراحل طلاق توافقی چگونه است؟

در مرحله اول برای طلاق توافقی می‌بایست زن و مرد توافق کامل داشته باشند.

توافقات در طلاق توافقی

1. توافق سر مهریه
2. توافق سر حضانت فرزندان مشترک و نحوه ملاقات فرزندان
3. توافق سر نفقه زن و فرزندان
4. توافق سر اجرت المثل
5. توافق سر استرداد جهیزیه

تکمیل مدارک برای طلاق توافقی

1. اصل و کپی شناسنامه
2. اصل و کپی عقدنامه
3. اصل و کپی کارت ملی

مدارک لازم برای طلاق توافقی

• اصل و کپی عقدنامه
• اصل و کپی شناسنامه
• اصل و کپی کارت ملی

چه زمانی برای اقدام به طلاق توافقی مناسب است؟

زمانی که زن و مرد، با توافق بر سر مهریه، نفقه، حضانت فرزندان تصمیم به جدایی از همدیگر می گیرند.

چه کسی برای انجام فرایند طلاق توافقی مناسب تر است؟

قطعا کسی که تجربه و تخصص لازم جهت انجام این کار را داشته باشد. درخواست شما جهت اعلام رزومه کاری و پرونده های موفق می تواند شما را نسبت به متخصص بودن فرد مجری آگاه سازد.

طلاق توافقی توسط وکیل خانم یا آقا؟

این کاملا به نظر شما بستگی دارد، می توانید قبل از انتخاب وکیل تصمیم به گرفتن وکیل خانم یا آقا بکنید.

آیا در طلاق توافقی نیاز به حضور زن یا مرد می‌باشد؟

خیر، فقط در جلسه اول جهت مراجعه به وکیل نیازمند حضور است. اگر به هیچ عنوان نمی توانید به دفتر وکیل طلاق توافقی هم مراجعه کنید، این امکان وجود دارد که با هماهنگی قبلی با وکیل پروسه طلاق توافقی خود را بدون حضور کامل انجام دهید.

من ایران نیستم و قصد طلاق توافقی دارم چه کنم؟

شما می توانید با مراجعه به سفارت یا حافظ منافع ایران در کشور مربوطه به وکیل مورد نظر خود در ایران وکالت در طلاق توافقی را تنظیم و ارسال کنید. که بهتر است جهت هماهنگی متن وکالتنامه با یاسا هماهنگی های لازم را صورت دهید.

من ایران نیستم، چگونه می توانم هزینه‌های طلاق توافقی را پرداخت کنم؟

ما امکان دریافت پول از طریق حساب های دلاری و یورویی بین المللی را داریم. شما می توانید از طریق بیتکوین، پرفکت مانی، وبمانی، حواله دلاری (سوئفت)، حواله یورویی مبلغ مورد نظر را به حساب ما انتقال دهید.

ایا زوجه مکلف است در ایام عده در منزل شوهر یا منزلی که شوهر برای او انتخاب می کند سکونت کند یا خیر؟

 به موجب تبصره ۴ قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب ۱۳۷۱ که مقرر می دارد : (( در طلاق رجعی گواهی کتبی اسکان زوجه مطلقه در منزل مشترک ، تا پایان عده الزامی است و در صورت تحقق رجوع صورتجلسه طلاق ابطال و در صورت عدم رجوع در مهلت مقرر صورتجلسه طلاق ، تکمیل و ثبت می گردد . صورتجلسه تکمیلی طلاق با امضا زوجین و حکمین و عدلین و سر دفتر دفترخانه معتبر است )) .

با این جال اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد با توجه به صراحت ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی ، زن می تواند مسکن علیحده انتخاب کند .

آیا داوری در همه انواع طلاق الزامی است و داوران می توانند حکم به طلاق نمایند ؟

داوری در تمام موارد درخواست طلاق ضروری است و دارای اطلاق عام است و وظیفه داوران ضرفا اظهارنظر به امکان ساش و عدم آن است و حق صدور حکم طلاق منحصر به محاکم است و نه اشخاص عادی .

آیا مراحل قضایی طلاق خلع را میدانید

مهرم حلال، جانم آزاد

گام اول: تشخیص دادگاه صالح

گام دوم: انجام تشریفات قانونی

گام سوم: آماده کردن دلایل برای اثبات دعوا

گام چهارم: رسیدگی در دادگاه

گام پنجم: اعتراض به حکم دادگاه

گام ششم: اجرای حکم طلاق

 

---

 عید نیست که سرنوشت یک زندگی مشترک به جایی برسد که زن چنان از زندگی خود ناراضی باشد که حتی یک‌ لحظه حاضر به ادامه رابطه ازدواج نشود؛ ولی برعکس زن، شوهر حاضر به طلاق دادن همسر نباشد. در این وضعیت زن می‌تواند در خواست طلاق کند و طلاق او در این حالت «خلع» نام خواهد داشت.

 

گر تمایل دارید با رویه دادگاه‌ها برای رسیدگی به این موضوع آشنا شوید با ما همراه باشید.

 

گام اول: تشخیص دادگاه صالح

قدم اول برای درخواست طلاق خلع تشخیص دادگاه صالح است. طبق ماده 4 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391 دادگاه صالح در رسیدگی به دعاوی طلاق دادگاه خانواده است. پس اگر خواهان این نوع طلاق هستید باید به دادگاه خانواده محل خود مراجعه و دادخواست طلاق را تقدیم دادگاه کنید. اما چرا دادگاه محل اقامت خود؟ می‌دانیم که دادخواست باید در محل اقامت خوانده یعنی طرف دعوا اقامه شود؛ اما در قانون جدید حمایت خانواده این امتیاز برای بانوان به وجود آمده است که در محل اقامت خودشان دادخواست به دادگاه خانواده بدهند. 

 

گام دوم: انجام تشریفات قانونی

دومین مرحله‌ای که برای طلاق خلع باید انجام گیرد، تشریفاتی است که قانون برای این کار مشخص کرده است. مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست از اصلی‌ترین این تشریفات به شمار می‌رود. دعاوی حقوقی طبق قوانین ایران با دادخواست آغاز می شوند. اگر تا به حال با اصطلاح دعوای حقوقی آشنا نبوده‌اید بدانید که دعاوی ناشی از روابط شخصی افراد از جمله دعاوی بازرگانی و دعاوی خانوادگی را دعاوی حقوقی می‌گویند. حال که با اصطلاح دعوای حقوقی آشنا شدید بدانید که برای مطرح کردن این دعاوی در دادگاه نیاز به تقدیم دادخواست وجود دارد. دادخواست فرمی چاپی است که قوه‌قضاییه آن را مطابق قانون تهیه و در اختیار مراجع قضایی قرار می‌دهد. دادخواست را می‌توانید از محل فروش تمبر و اوراق قضایی در مراجع قضایی تهیه کنید. در دادخواست نام و مشخصات خواهان یا زن، خوانده یا شوهر و خواسته نوشته می‌شود. خواسته نیز از آن اصطلاحاتی است که هر چند ممکن است به گوشتان خورده باشد ولی احتمال دارد با معنای آن خیلی خوب آشنا نباشید. خواسته در دعوا، مال یا هدفی است که خواهان یا آغاز‌کننده دعوا به دنبال آن است. پر واضح است که خواسته این دعوا طلاق است. یکی دیگر از مواردی که در دادخواست با آن روبه‌رو می شوید بهای خواسته است.

در موضوع طلاق خلع چون موضوع غیرمالی است، خواه ناخواه بحث بهای خواسته منتفی می‌شود. نکته دیگری که باید بدانید این است که برای رسیدگی به دادخواست، پرداخت هزینه دادرسی از سوی خواهان الزامی است. به این کار یعنی پرداخت هزینه دادرسی، ابطال تمبر هم می‌گویند. میزان هزینه دادرسی در دعاوی مختلف با توجه به وصف مالی یا غیرمالی بودن آن دعاوی تعیین خواهد شد. منظور از دعاوی مالی، دعاویی است که در آنها به طور مستقیم مال مطالبه می‌شود؛ مانند دعوای جبران خسارت. منظور از دعاوی غیرمالی نیز دعاویی است که در آنها به طور مستقیم مالی مورد مطالبه نیست، بلکه هدف دعوا خواسته‌ای غیرمالی است که ممکن است نفع مالی یا معنوی هم از آن حاصل شود؛ مانند دعوای اثبات زوجیت. در موضوع مورد بحث ما یعنی طلاق خلع به این دلیل که دعوایی غیرمالی است، هزینه دادرسی طبق قوانین 5 هزار و پانصد تومان است.

 

گام سوم: آماده کردن دلایل برای اثبات دعوا

در هر دعوایی طرفین برای اینکه بتوانند از خود دفاع کنندو حرفشان را به کرسی بنشانند. نیاز دارند تا برای صحت سخنان خود دلیل بیاورند یا اسناد و مدارکی رو کنند. قانونگذار در قانون مدنی دلایلی را که طرفین می‌توانند در دادرسی از آنها استفاده کنند تحت عنوان ادله اثبات دعوا نام برده است. باید بدانید در دعوای طلاق خلع نیازی به استفاده از هیچ دلیل یا مدرکی نیست و زوجه می‌تواند بدون اثبات چیزی بر خواسته خود که طلاق است، اصرار کند و تنها کافی است که بگوید از همسرش متنفر است یا میلی به او ندارد.

 

گام چهارم: رسیدگی در دادگاه

پس از تقدیم دادخواست، دادگاه خانواده برای رسیدگی به آن نوبت تعیین می‌کند. تعیین نوبت به این معناست که به دستور دادگاه تاریخی برای رسیدگی به دعوا تعیین می‌شود. این تاریخ علاوه بر اینکه در دفتر دادگاه نوشته می‌شود به دستور قاضی به طرفین دعوا، یعنی زن و شوهر، نیز ابلاغ می‌شود. 

باید توجه داشت که در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند. دادگاه در این موارد باید با توجه به نظر داوران رأی صادر و چنانچه آن را نپذیرد، نظریه داوران را با ذکر دلیل رد کند.

در جلسه رسیدگی توجه داشته باشید که اول حق صحبت به خوانده که همان مرد باشد داده خواهد شد؛ چراکه زن پیش از او در دادخواستی که ارائه کرده حرف‌های خود را زده است. در طول جلسه دادگاه، قاضی همه سخنان دو طرف را به دقت مورد توجه قرار می‌دهد.

در آخر، دادگاه دوباره از زن سوال می‌کند که آیا بر‌خواسته خود که طلاق است پابرجاست یا خیر؟ در این‌صورت اگر زن از خواسته خود کوتاه نیاید و قاضی نیز نیازی به تشکیل جلسه دیگر نبیند، ختم دادرسی اعلام می‌شود. این یعنی اینکه دیگر نیازی به تشکیل جلسه و رسیدگی بیشتر نیست و دادگاه می‌تواند با توجه به همان جلسه یا جلسات برگزار شده رای خود را صادر کند. قاضی پس از اعلام ختم دادرسی اگر بتواند در همان جلسه رای خود را صادر می‌کند و در غیر این‌صورت از آن زمان تا حداکثر یک هفته مهلت دارد تا رای مناسب را صادر کند.

 

گام پنجم: اعتراض به حکم دادگاه

در صورتی که دادگاه حکم به طلاق زن دهد شوهر می‌تواند از تاریخ صدور حکم تا مدت 20 روز در دادگاه تجدیدنظر به حکم صادر شده اعتراض و درخواست کند که مجددا به دعوای طلاق آنها رسیدگی شود. در صورتی‌که دادگاه تجدیدنظر پس از بررسی، بار دیگر حکم به طلاق زن بدهد یا اینکه شوهر از مدت 20 روزه خود برای اعتراض به حکم استفاده نکند، حکم طلاق قطعی می شود. یعنی اینکه زن می‌تواند اجرای صیغه طلاق را درخواست کند و رسما جدا شود.

حکم دادگاه بر طلاق زن قابل فرجام‌خواهی هم است. یعنی شوهر می‌تواند پس از صدور حکم طلاق از سوی دادگاه تجدیدنظر به دیوان‌عالی کشور مراجعه و درخواست کند که برای مرحله سوم به دعوای طلاق آنها رسیدگی شود. 

حکم دیوان‌عالی کشور نهایی است و در صورتی که دیوان، حکم طلاق دادگاه تجدیدنظر را تایید کند، شوهر نمی‌تواند برای بار دیگر رسیدگی به دعوای طلاق را بخواهد. 

 

گام ششم: اجرای حکم طلاق

در طلاق خلع برای اینکه زن و شوهر بتوانند رسما از یکدیگر جدا شوند دادگاه به زن اعلام می‌کند که مالی به نام «فدیه» به شوهر پرداخت کند. افراد زیادی هستند که با این اصطلاح برخورد نداشته‌اند؛ منظور از فدیه یا عوض؛ مالی است که در طلاق خلع از طرف زن به شوهر پرداخت می‌شود. زن و شوهر می‌توانند توافق کنند که فدیه؛ عین مهریه، معادل، کمتر یا حتی بیشتر از میزان مهریه باشد. 

پس توجه داشته باشید که نکته مهم برای اجرای صیغه طلاق این است که مرد به مبلغی که زن می‌خواهد به او بدهد، رضایت داشته باشد. با پرداخت این مبلغ، صیغه طلاق جاری و جدایی صورت می‌گیرد.

پس از جاری شدن صیغه طلاق زن عده نگه می‌دارد؛ یعنی اینکه زن از تاریخ جاری شدن صیغه طلاق تا مدت سه ماه و 10 روز نمی‌تواند با مرد دیگری غیر از شوهر سابق خود ازدواج کند. در طول مدت عده، مرد حق ندارد تا به زن رجوع کند و به این ترتیب مجددا زندگی زناشویی را آغاز کند. این رویه بر خلاف طلاق‌های عادی است که در آنها مرد می‌تواند در مدت سه ماه و 10 روز به همسر سابق خود رجوع و زندگی زناشویی را دوباره آغاز کند.

نکته آخر اینکه در طلاق خلع اگر زن به عوضی که به شوهر داده است، رجوع کند و مالش را پس بگیرد مرد هم این اختیار را پیدا خواهد کرد تا از طلاق رجوع کند و زندگی را از سر بگیرد.

در پایان بار دیگر مراحل طلاق خلع را مرور می‌کنیم:‌ بعد از طرح دادخواست،پرونده به شعبه رسیدگی‌کننده ارجاع خواهد شد.

البته باید توجه داشت که در قانون جدید حمایت خانواده نقش داور و داوری در پرونده‌های طلاق پررنگ‌تر شده است. پس از صدور رای تازه مرحله اجرای رای که یکی از مراحل مهم دادرسی است، آغاز می‌شود.

 

اعسار چیست و معسر کیست

---

**معسر کیست؟

**اعسار چیست؟ 

**چه کسی می تواند دادخواست اعسار بدهد؟ 

**اعسار مطلق و نسبی چیست؟ 

**مزایای ثبوت اعسار 

** تکلیف ورثه معسر 

**چگونگی رسیدگی به دعوی اعسار 

**اعتراض به حکم اعسار از محکوم به  

**مقررات جزایی اعسار 

**نحوه اجرای محکومیت های مالی 

---

**معسر کیست؟

معسر کسی است که به واسطه نداشتن دارایی یا دسترسی نداشتن به مالش توانایی هزینه محاکمه یا دیون خود را ندارد.

**اعسار چیست؟ 

اعسار به معنی رنج، سختی و نداشتن است و در اصطلاح حقوقی، زمانی که یک فرد به نوعی تمکن مالی ندارد یا دارای اموال و سرمایه ای است اما در وضعیتی قرار دارد که امکان دسترسی به آن ها را ندارد، این فرد دچار اعسار شده و قادر به پرداخت بدهی هایش نیست. 

طبق ماده یک قانون اعسار «معسر کسی است که به واسطه نداشتن دارایی یا دسترسی نداشتن به مالش توانایی پرداخت هزینه محاکمه (هزینه دادرسی) یا دیون خود را ندارد». 

با توجه به این قانون ممکن است این فرد برای احقاق حقش قادر به پرداخت هزینه دادرسی نباشد و حتی نتواند وکیلی برای انجام کارهایش انتخاب کند که می تواند با مراجعه به مراجع قضایی، تقاضای وکیل معاضدتی کند. 

نخستین قانون مربوط به اعسار در ایران در سال 1313 تصویب شد که براساس شرایط زمانی این قانون دچار اصلاحاتی شده است؛ در این میان می توان به ماده 652 قانون مدنی اشاره کرد که در آن آمده است: «در زمان مطالبه (طلب) حاکم مطابق اوضاع و احوال شخص بدهکار مهلت یا اقساطی قرار می دهد». این آخرین قانون، ملاک عمل در خصوص این افراد است. 

ماده 2 قانون «نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 77» می گوید: «هر کس محکوم به پرداخت مالی به دیگری شود چه به صورت استرداد عین یا قیمت یا مثل آن یا ضرر و زیان ناشی از جرم و یا دیه و آن را پرداخت نکند، دادگاه او را الزام به پرداخت می کند و ...». 

هم چنین در ماده 3 این قانون آمده است که «هر گاه محکوم علیه، مدعی اعسار ضمن اجرای محکومیت حبس شود به ادعای وی خارج از نوبت رسیدگی و در صورت اثبات اعسار از حبس آزاد خواهد شد و چنان چه قادر به پرداخت آن به طور اقساط هم شود، دادگاه متناسب با وضعیت مالی او حکم به تقسیط محکوم به، را صادر می کند». 

در حال حاضر براساس سیاست های قضایی، افراد می توانند قبل از اجرای محکومیت حبس، تقاضای اعسار را مطرح کنند که آن هم مورد پذیرش و رسیدگی قرار می گیرد. 

 

**چه کسی می تواند دادخواست اعسار بدهد؟ 

هر فردی نمی تواند به ادعای این که دچار اعسار می شود به دادگاه دادخواست اعسار دهد. کسی می تواند ادعای اعسار کند که بدهکار باشد، اقامه دعوی از طرف مدعی و طلبکار علیه او شود، ادعای (اعسار) وی ثابت و حکم به نفع طلبکار صادر شود، رأی قطعی بر محکومیت بدهکار و اجرائیه از طرف دادگاه صادر شود. 

بعد از تحقیق شرایط یاد شده، مدعی اعسار می تواند با ارائه دادخواست در پی اثبات آن باشد. 

معسر کسی است که جهت پرداخت هزینه دادرسی و دیون خود یا مالی ندارد یا اگر مالی دارد ، موقتاً به آن دسترسی ندارد. 

اعسار از دو جنبه اعسار پرداخت هزینه دادرسی و اعسار در پرداخت دیون (محکوم به) قابل بررسی است. 

طرح دعوی در دادگستری مستلزم پرداخت هزینه هایی است که در قانون مشخص شده است، از جمله هزینه تمبر، دستمزد کارشناس، هزینه اجرای قرار معاینه، تحقیقات محلی و… . 

هرچند هزینه دادرسی یکی از راه های جلوگیری از طرح دعاوی واهی و نیز مانع از ازدحام بی مورد در محاکم (دادگستری ) است، اما از طرف دیگر نمی توان آن را منع و سدی در مقابل احقاق حق مردم قرار داد. 

به همین دلیل قانونگذار با تصویب قوانین مختلف از جمله ” قانون اعسار ” در این خصوص، راه دسترسی همگان به قانون و عدالت را هموار کرده است؛ به این نحو که افرادی که خود را صاحب حق می دانند اما توان و تمکن مالی طرح دعوی در دادگستری را ندارند، می توانند با استفاده از این قانون به حق خود برسند . 

اعسار در محکومیت های مالی و جزایی یا همان اعسار در پرداخت دیون عبارت از آن است که به موجب حکم دادگاه حقوقی یا حکم دادگاه کیفری در امر جزایی، شخص به پرداخت وجه، مال یا جزای نقدی در حق دیگری محکوم شود اما توانایی و تمکن پرداخت آن را نداشته باشد . 

به این دعوی ( اعسار ) خارج از نوبت رسیدگی می شود و مرجع رسیدگی به آن نیز دادگاهی است که به دعوی اصلی رسیدگی می کند. در مورد محکومیت اوراق اجرایی نیز دادگاه محل اقامت مدعی اعسار صلاحیت رسیدگی دارد. 

 

**اعسار مطلق و نسبی چیست؟ 

اعساربه دوصورت مطلق و نسبی محقق می شود؛ اعسارمطلق وقتی است که شخص به طورکامل ازپرداخت محکوم به یا هزینه دادرسی عاجز و ناتوان بوده و یا درحال حاضر هیچگونه دسترسی به اموال و دارایی خود ندارد.خواه یکجا باشد و خواه به صورت اقساط. 

چنانچه فرد به طور یکجا و یک باره تمکن پرداخت محکوم به و یا هزینه دادرسی را نداشته باشد ولی قادر به پرداخت قسطی آن باشد گفته می شود که معسرنسبی است. 

برای اثبات ادعای اعسار، مدعی باید حداقل چهار شاهد به دادگاه معرفی کند و شهود می بایست از وضع معیشتی و زندگی او مطلع باشند. 

 

**مزایای ثبوت اعسار 

اگر شخص بتواند اعسار خود را در دادگاه ثابت کند ، می تواند از مزایای معافیت از تمامیت یا قسمتی از هزینه دادرسی و استفاده از وکیل مجانی استفاده کند. 

ضمنا اگر معسر در دعوی مطروحه خود محکوم له واقع شود ( حکم به نفع او صادر گردد.)، مکلف به پرداخت هزینه دادرسی می شود. 

 

** تکلیف ورثه معسر 

چنانچه مدعی اعسار حین دعوی فوت کند، ورثه وی نمی توانند از حکم اعسار مورث خود استفاده نمایند زیرا وضعیت اعسار قائم به شخصی است و چه بسا ورثه، خود توانایی پرداخت هزینه دادرسی را داشته باشند؛ بنابراین مکلف هستند در صورت داشتن تمکن مالی، هزینه دادرسی را در مرحله ای از رسیدگی بپردازند. 

ورثه زمانی می توانند هزینه را نپردازند که خودشان نیز معسر باشند و بتوانند این مساله را در دادگاه ثابت کنند که در این صورت، از معافیت پرداخت هزینه دادرسی استفاده خواهند کرد. 

 

**چگونگی رسیدگی به دعوی اعسار 

دعوی اعسار به دو طریق طرح دعوی اعسار از طریق دادخواست جداگانه مطرح می شود. 

به محض وصول دادخواست اعسار، مدیر دفتر ظرف دو روز پرونده را به نظر قاضی می رساند تا چنانچه قاضی شهادت شهود را در دادگاه ضروری بداند، طرفین دعوا همراه با شهود در دادگاه حاضر شوند. 

در هر صورت، شهود باید از وضعیت مالی و زندگانی مدعی اعسار و نیز مشخصات، شغل و وسیله امرار معاش وی آگاه باشند و در حضور قاضی با سوگند شهادت دهند . 

معافیت از هزینه دادرسی ، برای هر دعوی به طور همزمان علیه یک نفر مطرح شود که در این صورت قبولی اعسار در یک دعوی در دعاوی دیگر نیز قابل استفاده است. 

حکم اعسار در تمام مراحل رسیدگی به یک پرونده قابل استفاده است مگر آنکه مدعی اعسار در جریان رسیدگی متمکن (دارا ) شود که در این صورت موظف به پرداخت هزینه دادرسی است. 

 

**اعتراض به حکم اعسار از محکوم به 

نتیجه اعسار از دو حالت خارج نیست؛ یا دادگاه دلایل اعسار را کافی ندانسته، حکم بر قبول اعسار می دهد و یا اینکه دادگاه دلایل اعسار را کافی ندانسته حکم به رد اعسار می دهد. 

در هر دو صورت طبق مقررات آیین دادرسی مدنی که اخیراً تصویب شده است، حکم رد یا قبولی اعسار قابل رسیدگی در مرحله تجدید نظر بوده و به هیچ وجه قابل رسیدگی در دیوان عالی کشور نیست. 

 

**مقررات جزایی اعسار 

چنانچه ادعای اعسار در مورد محکوم به باشد و مدعی اعسار نتواند ادعای خود را ثابت کند، دادگاه ضمن رسیدگی رد تقاضای اعسار، وی را به پرداخت وجوه مخارج رسیدگی به دعوی اعسار معادل دو برابر مخارج معمولی و حق الوکاله وکیل محکوم می کند. 

این محکومیت در مورد اعسار اوراق اجراییه ثبت اسناد نیز قابل اجراست. 

در صورت مشاهده تخلف های زیر، مدعی اعسار به مجازات حبس محکوم خواهد شد: 

- پس از صدور حکم اعسار معلوم شود که مدعی اعسار به دروغ خود را معسر اعلام کرده است. 

- پس از قبولی اعسار معلوم شود که شهود به دروغ شهادت داده اند؛ در این حالت شهود نیز به حبس محکوم می گردند. 

- پس از صدور حکم اعسار معسر دارای مالی شده ولی همچنان خود را معسر قلمداد می کند . 

- شخصی با مدعی اعسار تبانی نموده و خود را برخلاف واقع طلبکار او معرفی نماید. در این حالت طلبکار قلابی نیز به حبس محکوم خواهد شد. 

 

**نحوه اجرای محکومیت های مالی 

تا قبل از سال 1352 هجری شمسی، اشخاص به لحاظ محکومیت های مالی بازداشت و به ازای هر 50 ریال، یک روز زندانی می شدند. 

در سال 1352 هجری شمسی قانون ” منع بازداشت بدهکاران ” تصویب شد؛ به موجب این قانون هیچکس به دلیل عدم تمکن و نداشتن مال، برای پرداخت دیون زندانی نمی شد و درواقع ( المفلس فی امان الله ) بود تا آنکه قانون مجازات اسلامی ( تعزیرات ) و پس از آن قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی تصویب شد. 

به موجب این قوانین ، با توجه به عرف قضایی ” یوم الادا ” چنانچه بدهکار معسر نباشد، بابت بدهکاری و ادای دین خود به ازای هر 50 هزار ریال یک روز بازداشت می شود. 

به موجب رای وحدت رویه دیوان عالی کشور که اخیراً صادر شده و در حکم قانون می باشد، ادعای اعسار از محکوم علیه، قبل از شروع به اجرای حکم و توقیف شدن وی قابل استماع بوده و برای پذیرش و قابل رسیدگی بودن آن لازم نیست که محکوم علیه با شروع به اجرای حکم قبلاً توقیف شده باشد. 

با تصویب این رای، به نظر می رسد که تا حدودی از تراکم جمعیت و ازدحام زندان ها کاسته شود.

آیا میدانید درموردمهریه

مهریه ممکن است ( موجّل) باشد، یعنی برای پرداخت آن زمانی مشخص شده باشد، در این صورت قبل از این زمان زوجه نمی تواند آن را مطالبه نماید. مثلا ضمن عقد نکاح شرط شود زن تا سه سال حق مطالبه مهریه خود را نداشته باشد.

میخواستم از حضور شما بپرسم٬ حق وحقوق زنی که طلاق غیابی گرفته چیه؟

شما میتوانید ضمن طلاق غیابی برای مطالبه حقوق خود مانند مهریه نفقه و ... اقدام نمائید لذا در صورتیکه اموالی از ایشان میشناشید میتوانید برای توقیف آن اقدام کنید، چنانچه اموالی نداشته باشند بعد از طلاق غیابی به محض رویت شدن برای گرفتن مهریه و احیاناََ نفقه خود حکم جلب ایشان را بگیرید.

آیا در صورت رد دعوی اعسار مهریه میتونم دوباره آن دعوی را مطرح کنم؟

بله، با توجه به اینکه معسر بودن و عدم تمکن مالی می تواند هر زمان به وجود آید، رد دعوی اعسار قبلی مانع از طرح دادخواست اعسار جدید نخواهد شد.

ملاقات طفل پس از طلاق

ملاقات طفل پس از وقوع طلاق در زمان طلاق دادگاه در مورد این که حضانت طفل به عهده پدر قرار گیرد یا مادر عهده دار آن شود ، تصمیم لازم را اتخاذ می کند و در باره نحوه ملاقات فرزند و زمان و مکان آن نیز اظهار نظر و تعیین تکلیف می نماید . چنانچه این موارد در حکم دادگاه لحاظ نشده باشد . هر یک از پدر و مادر می تواند دادخواست به دادگاه تقدیم کند و تصمیم گیری در موارد فوق را خواستار شود . در قانون حمایت از خانواده پیش بینی شده که دادگاه ترتیب نگهداری اطفال را با توجه به وضع اخلاقی و مالی طرفین معین کند و اگر قرار باشد فرزندان نزد مادر یا شخص دیگری بمانند ترتیب نگهداری و میزان هزینه آنان را مشخص نماید و همچنین ترتیب ملاقات اطفال را برای طرفین معین کند.در هر حال هیچ یک از پدر و مادری که نگهداری طفل را به عهده دارد نمی تواند مانع از ملاقات طرف مقابل شود و قانونگذار برای چنین عملی که موجب نگرانی طرف مقابل و لطمات روحی به طفل می شود، محکومیتی پیش بینی کرده؛ علاوه بر آن به دادگاه اختیار داده است که در صورت لزوم حضانت طفل را به شخص دیگری واگذار کند.

مدت اعتبار حکم طلاق برای ثبت دردفترخانه ؟

مدت اعتبار حکم طلاق شش ماه از تاریخ قطعی شدن دادنامه است؛ هر چند در موارد طلاق توافقی، این مهلت، سه ماه است.

*در مواردی که یکی از زوجین، علیرغم ابلاغ دفترخانه در مواقعی که غایب، مرد باشد، برای ثبت طلاق حاضر نگردد، صیغه طلاق جاری و ثبت می شود و موضوع به طرف غایب ابلاغ می گردد.

+توضیحات فوق، به غیر از مواردی است که زن، از شوهر خود وکالت در اجرای صیغه طلاق دارد. در این موارد، عدم حضور شوهر، مانع از ثبت طلاق نیست.

 

مهریه و وراثت در نکاح موقت

 در ازدواج موقت یا صیغه به اصطلاح مردم، رعایت دو شرط ضروری است: یکی تعیین مدت و دیگری تعیین مهریه، اگر در ازدواج موقت مهریه ذکر نشود آن عقد باطل است.
نکاح در حقوق ایران بر دو قسم است: نکاح دائم و نکاح منقطع که آن را متعه و نکاح موقت نیز می گویند.
نکاح موقت در عمل کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و در طی زمان از اهمیت آن در جامعه ما کاسته شده است نکاح موقت از ویژگی های مذهب تشیع است و در فقه عامه آن را معتبر نمی شناسند. در کشورهای غربی نیز از این مقوله سخنی به میان نیامده است.

متعه مانع فحشاء و فساد است. در اجتماعی که متعه به رسمیت شناخته نشده است چون ازدواج دائم همیشه ممکن نیست، روابط آزاد در بین مردم گسترش می یابد و فحشاء و فساد توسعه پیدا می کند.
علاوه بر این روابط آزاد زن و مرد در جامعه دارای هیچ گونه نظم و انضباطی نیست و تعهدی برای اشخاص ایجاد نمی کند این روابط ناراحتی های روحی و جسمی بسیاری به بار می آورد اما عقد منقطع دارای نظم و قاعده است و تعهداتی برای طرفین ایجاد می کند که به مراتب بهتر از روابط آزاد است.
از جمله مزیت های عقد منقطع سرنوشت بچه ایست که گاها ممکن است حاصل این عقد باشد. فرزند یا فرزندان ناشی از عقد موقت دارای تمام حقوق فرزندان مشروع هستند و پدر و مادر مکلفند در نگهداری و تربیت آن ها بکوشند.

پرسش: آیا مهریه زوجه غیر دایم همانند زوجه دایم عند المطالبه است؟ برای مثال زنی که به مدت پنج سال با ۵۰ سکه به عقد موقت مردی در می آید آیا می تواند پس از جاری شدن عقد همه مهریه را از شوهر دریافت کند؟
پاسخ: بله می تواند و از این حیث فرقی با نکاح دایم ندارد.

پرسش: اگر در نکاح موقت زن از شوهر تمکین نکند آیا باز هم مستحق دریافت مهریه است؟
پاسخ: در نکاح موقت نفقه برقرار نمی شود اما اگر شوهر باقی مدت را بذل نکند و زن تمکین نکند به نسبت عدم تمکین زوجه از میزان مهریه کاسته می شود.
(بذل مدت که از سوی شوهر در نکاح موقت صورت می گیرد موجب می شود تا رابطه زوجیت استمرار پیدا نکند)

پرسش: بعد از جاری شدن عقد نکاح موقت آیا زن استحقاق دریافت همه مهریه را دارد؟
پاسخ: قبل از نزدیکی استحقاق نصف مهر و بعد از آن تمام مهر در حق او مستقر می شود و اگر زوج بقیه مدت را بذل کند هر چند مدت باقی مانده زیاد باشد مهریه حسب مورد قبل از نزدیکی نصف و بعد از آن تماما در حق زوجه استقرار پیدا خواهد کرد.

پرسش: آیا در نکاح موقت زوجه از زوج ارث می برد؟
پاسخ: توارث بین زن و شوهر هنگامی است که رابطه زناشویی آنان ناشی از ازدواج دایم باشد در نکاح موقت هیچ یک از زوجین از یکدیگر ارث نمی برند.

پرسش: اگر ثمره ازدواج موقت فرزندی هم باشد و زوج فوت کند آیا این فرزند همانند فرزندان ناشی از عقد دایم از پدر ارث می برد؟
پاسخ: بله کلیه حقوق و تکالیفی که پدر در قبال فرزندان زن دایم دارد در برابر این فرزند نیز داراست بنابراین نفقه، حضانت، توارث و سایر حقوق این فرزند مانند فرزندان دیگر پدر برقرار است.

پرسش: آیا زن می تواند در عقد نکاح موقت شرط توارث یا نفقه کند؟
پاسخ: اگرچه در این خصوص اتفاق نظر وجود ندارد و عده ای معتقدند که در عقد نکاح موقت نیز می توان شرط کرد که زن از شوهر ارث ببرد و شوهر مکلف به پرداخت نفقه باشد ولی در عمل بر مبنای این عقیده رفتار نمی شود لکن برای حل این مشکل زن می تواند مبلغ مهریه را به دلخواه تعیین کند و محدوده ای برای آن وجود ندارد.

نکات حقوقی کاربردی

خواستگاری

خواستگاری مقدمه ازدواج است. یعنی تقاضای ازدواج یک مرد از یک زن، هرچند تقاضای ازدواج از جانب زن از مرد غیرقانونی نیست. ماده 1034 ق . م

از هر زنی که خالی از موانع نکاح باشد می‌توان خواستگاری نمود، بنابراین خواستگاری از زنی که دارای مانع نکاح می‌باشد مثل زن شوهردار یا محارم نسبی و سببی مجاز نمی‌باشد.

بنابراین به موجب ماده فوق از زنان بدون موانع نکاح می‌توان خواستگاری کرد.

الی 1040 قانون مدنی1035 موادخواستگاری و نامزدی ایجاد رابطه زوجیت نمی‌کند؛ و طرفین را نمی‌توان به صرف خواستگاری و نامزدی، اجبار به ازدواج نمود

اقسام ازدواج:

ازدواج یا نکاح به دو دسته دائم و موقت(متعه ) تقسیم می شود که از نظر آثار و نتایج با هم تفاوتهایی دارند

ازدواج دائم : در این نکاح می‌گوییم نکاح رابطه‌ای است زناشویی که مابین دو جنس مخالف منعقد می‌گردد و در این نکاح که به صورت دائمی و ابدی است هر دو نفر از یکدیگر ارث می‌برند و تمامی احکام ازدواج در این خصوص مانند نفقه، عده، ارث و مهریه جاری می‌گردد.

نکاح موقت: ماده 1075 ق . م می‌گوید نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معلوم معینی واقع شده‌باشد

ازدواج دائم برای مدت نامحدود انجام می شود

ازدواج موقت می تواند برای یک مدت بسیار محدود مثلا یک روز انجام شود یا برای مدتی طولانی

دختر در هر سنی برای هر نوع ازدواج نیاز به اجازه پدر یا جد پدری دارد

تمکین :

لفظ تمکین به معنای الزام است یکی از تکالیف زن در برابر شوهر به شمار می‌آید که به دو نوع تقسیم می‌شود:

1- تمکین خاص  2- تمکین عام

تمکین خاص

برآورده کردن درخواست‌های جنسی شوهر

تمکین عام

1- انجام وظایف خانوادگی

2- اطاعت از شوهر

3- پذیرفتن ریاست شوهر بر خانواده

درخواست عسر و حرج :

*یکی از دلایلی که زن میتواند «دادخواست طلاق» بدهد، «عُسر و حرج» است.

*وضعیتی که ادامه زندگی را برای زن مشکل کند، «عسر و حرج» نام دارد.

*بعضی از موارد عسر و حرج عبارتند از:

1- مرد، زندگی مشترک را شش ماه مداوم یا نُه ماه غیرمداوم «طی یک سال» ترک کند.

2- اعتیاد

3- ضرب و شتم

4- محکومیت قطعی به 5 سال حبس و بیشتر

موارد مربوط به دادگاه خانواده :

مواردی که دادگاه خانواده می‌تواند به آنها رسیدگی نماید:

1- نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن              2- نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح 1043 : اذن پدر یا جد پدری اولویت دارد.

3- شروط ضمن عقد نکاح                  4- ازدواج مجدد                    5- جهیزیه                            6- مهریه

7- نفقه زوجه و اجرت‌المثل ایام زوجیت                                     8- تمکین و نشوز

9- طلاق – رجوع – فسخ نکاح و انفساح نکاح – بذل مدت و انقضای آن                       10- حضانت و ملاقات طفل

11- نسب : (سببی- نسبی رضاعی)       12- رشد، حجر و رفع آن

13- ولایت قهری، قیومیت، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران، وصایت و امور مربوط به آن

14- نفقه اقارب           15- امور راجع به غائب مفقودالاثر              16- سرپرستی کودکان بی‌سرپرست                   17- اهدای جنین

18- تغییر جنسیت

ناشزه :

معنی و مفهوم ناشزه

نشوز : اصطلاحی در فقه و حقوق اسلامی به معنی تمکین نکردن، نافرمانی و عدم ایفای وظایف زناشویی از سوی یکی از زوجین است، اگر این وظیفه ناشناسی دو جانبه باشد آن را شقاق نیز می‌گویند

اگر زن منزل مشترک را ترک کند دیگر حقی برای دریافت نفقه ندارد.

زنی ناشزه است که از حالت تمکین خارج شود

شرایط مطالبه مهریه بالای ۱۱۰ سکه

ایا درست است که برابر قانون جدید خانواده مهریه بالای ۱۱۰ سکه به زوجه پرداخت نخواهد شد؟

پاسخ
خیر،مهریه های بالای ۱۱۰ سکه نیز قابلیت وصول دارند به شرطی که مرد توانایی پرداخت داشته باشد در واقع برای مطالبه بیشتر از ۱۱۰ سکه زوجه میبایست اموالی راجهت توقیف به دادگاه معرفی کند در غیر این صورت این میزان قابل مطالبه نخواهد بود ومطلقا کسی را به خاطر مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه زندان نمی کنند.در مهریه‌های بیش از ۱۱۰ سکه زوجه باید به دادگاه اثبات کند که زوج توانایی پرداخت این تعداد سکه را دارد.  زمانی که زوجه ثابت کند که مرد استطاعت پرداخت مهریه تعیین شده را دارد بنابراین زوج ملزم به پرداخت خواهد شد.

قانون حمایت از خانواده که در سال ۹۱ به تصویب نمایندگان مجلس رسید، حد حمایت قانونی از مطالبه مهریه را تا میزان ۱۱۰ سکه اعلام کرد و مطالبه میزان بیشتر از آن را منوط به ملائت زوج دانست.

در آموزه‌های دینی برای مهریه، مقدار معینی تعیین نشده ‌است، بلکه این موضوع به توافق زن و مرد بستگی دارد. همچنین در نوع مهریه نیز محدودیتی وجود ندارد و هر چیزی که ارزش اقتصادی و اجتماعی داشته باشد، می‌تواند مهریه قرار گیرد؛ همانند طلا، نقره، املاک، پول‌های رایج، لوازم زندگی و حتی آموزش قرآن یا آموزش مهارتی ویژه

عدم اطلاع از ازدواج قبلی زوجه

یکی از موارد بسیار شایع جرم فریب در ازدواج اعلام عدم سابقه ازدواج یکی از طرفین عقد هست. به عبارتی دیگر تجرد یکی از مواردی است که عقد بر مبنای آن واقع میشه.

*هرگاه شخصی به حکم قانون مرتکب فریب در ازدواج بشه ، موجب شش ماه تا دو سال حبس هست.

*یکی از راههای جلوگیری از فریب گرفتن گواهی تجرد قبل از عقد ازدواج است .

*به عبارتی دیگر گواهی است مبنی بر اینکه صاحب شناسنامه سابقه ازدواج نداشته و یا ازدواج واقع شده منجر به جدایی بر اثر طلاق ، فسخ نکاح ، بذل یا انقضاء مدت در ازدواج منقطع و فوت همسر شده باشه.

*به علاوه آنکه گواهی فوق الذکر یکی از مدارک لازم برای استخدام در برخی مشاغل خاص، سفر به خارج از کشور، ادامه تحصیل در بعضی از مقاطع و حتی ثبت عده ای از ازدواج ها است .

امکان افزایش مهریه – آیا بعد از عقد می‌توان مهریه را افزایش داد ؟

آیا بعد از عقد می‌توان مهریه را افزایش داد ؟
در قوانین آمده است که افزایش ثانوی مهریه قابل استناد نیست این به این معنی است که بعد از وقوع عقد و ثبت مهریه اگر طرفین تصمیم به افزایش مهریه بگیرند و حتی اقرار نامه‌ای تنظیم و توضیحاتی را اضافه کنند، شرایط جدید نمی‌تواند به عنوان مهریه اصلی تلقی شود در واقع افزایش بعدی یک تعهد است که عنوان و امتیازات مهریه را ندارد.

امکان افزایش مهریه

با عنایت به اینکه مهریه از فروعات عقد بوده و بر اساس قوانین شرع مقدس اسلام، هرگونه افزایش در میزان مهریه مستلزم فسخ نکاح و جاری شدن مجدد صیغه عقد دائم و تحقق ایجاب و قبول طرفین است، بخشنامه مذکور مغایر موازین شرعی است، لذا به‌علت این مغایرت تقاضای ابطال آن را دارد.

سرپرست دفتر حقوقی و امور بین‎الملل سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره ۱۲۹۷۰۳/۸۷ مورخ ۱۹ اسفند ماه سال ۸۷ ضمن ارسال تصویر نامه شماره ۱۱۶۳۰۱/۸۷ مورخ ۳۰ بهمن سال ۸۷ اداره کل امور اسناد و سردفتران اعلام کرده، با عنایت به مفاد نامه مذکور و همچنین قسمت (ب) از بند ۱۵۱ مجموع بخشنامه‎های ثبتی تا اول مهر ماه سال ۱۳۶۵ که اشعار می‎دارد: «چنانچه به‌علل مختلف زوج در مقام ازدیاد مهریه زوجه برآید این عمل باید به‌موجب اقرارنامه رسمی صورت گیرد که در دفترخانه اسناد رسمی به ثبت می‎رسد…» و مستنداً به ماده ۱۹۰ قانون مدنی قصد طرفین و رضایت آنها جهت کاهش و یا افزایش مهریه شرط اقدام کنند.

در نامه اداره کل امور اسناد و سردفتران سازمان ثبت نیز چنین آمده است، قسمت (ب) بند ۱۵۱ مجموعه بخشنامه‎های ثبتی، ماهیتاً براساس اصل آزادی اراده انسان‌ها و قاعده «الناس مسلطون علی اموالهم» با در نظر گرفتن اینکه مهریه در عقد دائم از ارکان عقد نیست و همچنین با رعایت شرایط ماده ۱۹۰ قانون مدنی تنظیم یافته است و نه درجهت حکم به افزایش مهریه پس از تنظیم عقد کما اینکه زوجین با استفاده از همین اصل و قاعده، بعضاً در جهت کاهش میزان مهریه مافی‌القباله فی‎مابین خود پس از عقد نیز اقدام می‌کنند و منع و جلوگیری از اعمال چنین حقوق مسلمی، مغایر با مبانی محرز و شناخته شده مذکور است. هرچند که این حقوق را می‎توان به‌نحو بیع یا صلح هم اعمال کرد. لذا قسمت (ب) بند ۱۵۱ مجموعه بخشنامه‎های ثبتی با قوانین و مقررات موضوعه مغایرت ندارد.

دبیر شورای نگهبان نیز در خصوص ادعای خلاف شرع بودن قسمت (ب) بند ۱۵۱ مجموعه بخشنامه‎های ثبتی، طی نامه شماره ۳۵۰۷۹/۳۰/۸۸ مورخ ۱۳۸۸٫۵٫۱۲ اعلام داشته‎، مهریه شرعی همان است که در ضمن عقد واقع شده است و ازدیاد مهر بعد از عقد شرعاً صحیح نیست و ترتیب آثار مهریه بر آن خلاف موازین شرع شناخته شد.

در نهایت، هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۵ شهریور ماه سال ۸۸ با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علی‎البدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بـررسی و انجام مشاوره با اکثریت آرا بـه‌شرح آتی مبادرت بـه صدور رأی کرد.

در رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری آمده است: طبق نظریه شماره ۳۵۰۷۹/۳۰/۸۸ مورخ ۱۲ مرداد سال ۸۸ فقهای شورای نگهبان مبنی بر اینکه «مهریه شرعی همان است که در ضمن عقد واقع شده است و ازدیاد مهر بعد از عقد شرعاً صحیح نیست و ترتیب آثار مهریه بر آن خلاف موازین شرع شناخته شد.» بنابراین جزء (ب) از قسمت ۱۵۱ بخشنامه‎های ثبتی که نتیجتاً مبین امکان افزایش مهریه به‌شرط تنظیم سند رسمی است، مستنداً به قسمت دوم اصل ۱۷۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده ۴۱ قانون دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۸۵ ابطال می‎شود.

اجرت المثل و اجرت المسمی

اگر کسی از مال دیگری منتفع شود و عین مال باقی باشد و برای مدتی که منتفع شده بین طرفین مال الاجاره ای معین نشده باشد آنچه که بابت اجرت منافع استیفاء شده باید به صاحب مال (برای مثال ملک) مزبور بدهد، اجرت المثل نامیده می شود خواه استیفا مزبور با اذن مالک باشد خواه بدون اذن او، در صورت اخیر، اجرت المثل جنبه خسارت را هم دارد .
اجرت المسمی چیست؟ اجرت ذکر شده در عقد اجاره را اجرت المسمی گویند .

---

مرسوم است هنگامی که مالک قصد واگذاری منافع مالش را به دیگری دارد؛ فی‌مابین موجر و مستأجر قرارداد اجاره منعقد می‌شود‌ و به طور معمول میزان اجاره بها در قرارداد قید می‌گردد. عوضی را که طرفین درباره‌ی اجاره‌ی اشیاء و املاک نسبت به آن توافق کرده اند در اصطلاح اجرت المسمی می‌نامند. حال اگر مستأجر از پرداخت اجاره در موعد مقرر سرباز زند و موجر برای احقاق حق خود و مطالبه‌ی اجور معوقه به مراجع قضایی مراجعه کند، مستأجر محکوم می‌شود به پرداخت همان مبلغی که در قرارداد منعکس شده است اما در موارد مختلفی ممکن است، فرد از اموال دیگری استیفاء منفعت نماید بدون اینکه قرارداد اجاره فی‌‌مابینشان منعقد شده باشد به طور مثال زمانی که فرد ملک دیگری را غصب می‌نماید یا به موجب عقد باطل متصرف ملکی می‌گردد یا پس از پایان دیگری را غصب مینماید یا به موجب عقد باطل متصرف ملکی می‌گردد یا پس از پایان مدت عقد اجاره همچنان، مورد اجاره را در تصرف دارد؛در همه‌ی موارد متصرف از منافع مال دیگری استفاده می‌کند بنابراین مالک می‌تواند بهای این استیفاء منافع را دریافت نماید ولی آنچه را که شخصی در برابر تفویت منافع مال دیگری باید به او بپردازد به اعتبار این که درباره‌ی میزان آن قراردادی وجود ندارد اجرت المثل می‌گویند؛ در واقع تعهد به پرداختن اجرت المثل ریشه‌ قراردادی ندارد و با توجه به نظر کارشناسی مشخص می‌گردد.