اگر محکوم به مجازات تکمیلی ، مفاد حکم را برای بار اول رعایت نکند ، دادگاه صادرکننده حکم ، مدت مجازات تکمیلی تا یک سوم افزایش میدهد .
اگر محکوم به مجازاتهای تکمیلی ، مفاد حکم را برای بار دوم رعایت نکند ، قاضی صادرکننده حکم به پیشنهاد قاضی اجرای احکام ، بقیه مدت محکومیت تکمیلی تبدیل به حبس یا جزای نقدی میشود.
اصل بر این است که مجازات تکمیلی تا 2 سال است اما استثناء نیز وجود دارد و ممکن است در مواردی قانونگذار محترم ، بیش از 2 سال را نیز مقرر کرده باشد.
قانونگذار محترم ، مجازاتهای تکمیلی را یک به یک بیان کرده است که از جمله :
این نوع مجازات میتواند در کنار مجازات های حدود ، قصاص و تعزیرات قرار بگیرد و هیچ محدودیتی از این جهت برای این مجازات وجود ندارد.
در یک دسته بندی ، مجازات ها به سه دسته کلی تقسیم بندی میشوند که عبارتند از :
مجازاتهای تکمیلی برای کامل کردن مجازات اصلی از سوی دادگاه ها ضمن حکم اصلی صادر میشود و رعایت آن توسط محکوم امری بسیار مهم است.
شلاق حدی محکوم مرد به نحو ایستاده از شانه تا مچ پا به صورت مساوی و غیرمتمرکز در تمام نقاط مذکور اجرا میشود.
در حد زنا ، لواط ، تفخیذ و شرب خمر مرد باید در حالی باشد که پوشاکی غیر از ساتر عورت نداشته باشد و در حد قوادی و قذف ، از روی لباس متعارف اجرا میشود.
شلاق مجازاتی است که هم جزو دسته مجازات حدود قرار میگیرد و هم جزو دسته مجازات تعزیری قرار میگیرد.
تعداد شلاق در حدود مقطوع است و قاضی نمیتواند تعداد آن را تغییر دهد اما تعداد شلاق در تعزیرات حاوی حداقل و حداکثر است و میزان آن بستگی به قاضی رسیدگی کننده دارد. اما شلاق بسته به هر دسته ای که قرار بگیرد ، نحوه اجرای آن متفاوت است.
هر گاه کسی ، دیگری را تهدید به قتل یا ضررهای شرفی یا مالی کند ، اعم از اینکه تقاضای مال یا انجام کاری را کرده باشد یا نکرده باشد ، مجرم شناخته میشود و تا 2 سال زندان دارد . این جرم فقط با شکایت شخص تهدید شده قابل پیگیری می باشد .
بنابراین با توجه به ماده 64 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 ،فقط با شکایت شاکی خصوصی ، شروع به تعقیب میشود و سایر جهات قانونی موضوعیتی ندارند.
کلیه کسانی که به مناسبت شغل خود ، محرم اسرار میشوند و در غیر موارد قانونی ، اسرار مردم را فاش کنند ، مجرم شناخته میشوند.
بطور مثال اگر وکیل ، اسرار موکل خود را فاش کند ، علاوه براینکه تخلف انتظامی کرده است ، مجرم نیز است.
البته این جرم نیز از جرایم قابل گذشت میباشد.
اگر هر یک از زوجین ، طرف خود را با امور واهی مثل ثروتمند بودن بفریبد و عقد بر مبنای آن واقع شود ، مرتکب جرم شده است و تا 2 سال زندان محکوم میشود.
البته این جرم ، با شکایت زوج یا زوجه قابل پیگیری میباشد و حتی اگر دادستان هم به انحای مختلف ، متوجه جرم بشود ، نمیتواند پیگیری کند.
اگر فردی طفل یا هر شخصی که قادر به محافظت از خود نباشد را در محلی که خالی از سکنه است رها کند تا دو سال زندان دارد و اگر طفل را در محلی که دارای سکنه است ، رها کند ، مجازات آن نصف میشود . لازم به ذکر است ، جرم مذکور ، جرم قابل گذشت است که فقط با شکایت شاکی شروع میشود و با گذشت او پایان میگیرد.
فحاشی کردن و استعمال الفاظ رکیک نسبت به افراد ، جرم محسوب میشود و از جمله جرایم قابل گذشت میباشد که به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری ، مجازات آن ، جزای نقدی درجه شش خواهد بود.
هر کس در نوشته های غیر رسمی ، چیزی اضافه کند یا چیزی محو کند یا در در سند قلم ببرد ، مرتکب جرم جعل شده است که فقط جرم مذکور با شاکی خصوصی در مراجع قضایی مطرح میشود و قابل پیگیری می باشد.
اقدامات تامینی و تربیتی که جایگزین مجازات برای اطفال شده است ، به شرح ذیل میباشد:
هر گاه طفل ، مرتکب جرایم تعزیری شود ، صحیح است که مجازات نمیشود اما قانونگذار محترم ، برای طفل اقدامات تامینی و تربیتی فراهم آورده است.
زمانی که طفل مرتکب جنایتی بشود ، مرتکب خطای محض شده است . در این صورت قصاص منتفی خواهد شد و دیه ثابت میشود.
البته لازم به ذکر است که اگر طفل تا 12 سال داشته باشد و مرتکب جنایت شده باشد ، اقدام تامینی سپردن طفل به پدر و مادر یا اشخاص دیگر برای تربیت مناسب اتخاذ میشود. همچنین اگر سن طفل از 12 تا 15 سال باشد ، نگهداری در کانون اصلاح و تربیت انتظار او را میکشد.
مسوول پرداخت دیه بستگی به طریقه اثبات جرم دارد. اگر جنایت با شهادت یا قسامه یا علم قاضی ثابت شود ، پرداخت دیه بر عهده عاقله است.
اگر جنایت با اقرار مرتکب یا نکول او از سوگند و قسامه ثابت شود ، برعهده خود طفل خواهد بود و از اموال او برداشته میشود.
شرط اینکه فرد مشمول مجازات حد شود ، لازم است که بالغ باشد. به عبارت دیگر فردی که به بلوغ نرسیده باشد ، جرم محقق میشود اما مجازاتی در پی نخواهد داشت.
بعنوان مثال مطابق تبصره 2 ماده 221 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 ، هر گاه طرفین نابالغ باشند ، زنا محقق است لکن نابالغ مجازات نمیشود.
طفلی که مرتکب جرم حدی شده است ، اگر تا 12 سال باشد ، به والدین یا اشخاص دیگری جهت تربیت کردن مناسب او سپرده میشود.
اگر از 12 تا 15 سال سن داشته باشند ، تعهد کتبی با موضوع عدم تکرار جرم و یا نگهداری در کانون اصلاح و تربیت میشوند.
در قوانین جمهوری اسلامی ایران ، منظور از طفل ، فردی است که به بلوغ شرعی نرسیده است.
به عبارت دیگر پسر تا قبل از 15 سال تمام قمری ، طفل محسوب میشود و دختر تا قبل از 9 سال تمام قمری نیز طفل محسوب میشود.
طبق ماده 140 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 ، طفل مسوولیت کیفری نخواهد داشت و به عبارت دیگر صغیر بودن از موانع مسوولیت کیفری میباشد.
بنابراین زمانی که طفل مرتکب جرمی شود ، مجازات حد ، قصاص و تعزیرات انتظار او را نخواهد کشید و اقدامات تامینی و تربیتی جایگزین میشود.
هر گاه در مورد یک شخص به موجب حکم یا احکامی ، محکومیت های قطعی متعدد صادر شود ، شروع به اجرای هر یک از محکومیت ها ، نسبت به دیگر محکومیت ها ، قاطع مرور زمان است.
در مرور زمان اجرای مجازات نیز بسته به نوع درجه ، مواعد مختلفی تنظیم شده است :
