مثال حق عینی چیست؟

حقی که شخص نسبت به یک‌ مال معین در خارج دارد را حق عینی می گویند. مثل حق مالکیت فرد بر ماشینش.

تفاوت حق عینی و دینی

• در حق عینی ما با دو عنصر سر و کار داریم یکی خود عین و دیگری فرد صاحب حق است در حالی که در حق دینی ما با سه عنصر مواجه هستیم. طلبکار، مدیون و خود دین.
• موضوع حق عینی یک شیء مادی، خارجی و معین است مثل فلان ماشین و فلان خانه اما موضوع حق دینی ممکن است حسب مورد انتقال مال، انجام فعل یا ترک فعل باشد.
• اسباب ایجاد حق عینی در قانون محدود و محصور هستند برای مثال برای داشتن حق عینی و حق بر یک عین معین راه های کمی وجود دارد که برای مثال می توان به برخی اشاره کرد مثل عقد، ارث و چند مورد دیگر.
• با این توضیح که حق عینی مثل حق شما بر ماشینی که دارید، حال ایجاد شدن این حق یعنی دارا شدن این حق برای شما یا از طریق عقد مثل خریدن ماشین یا از طریق ارث است مثل اینکه از متوفی ماشینی به وی ارث رسیده است.
  اما حق دینی و اسباب ایجاد آن نامحدود است و قابل شمارش نیست. اما قرارداد و عقد راهم می توان از منابع ایجاد حق دینی دانست.
• حق عینی در مقابل همه قابل استناد است اما حق دینی فقط در برابر مدیون قابل استناد است. برای مثال شما نسبت به ماشین خود حق عینی دارید حال اگر این ماشین در دست هر کسی باشد شما می توانید به حق مالکیت خود استناد کنید و از فرد متصرف پس بگیرید اما حق دینی را فقط از طریق مدیون می توان مطالبه کرد. برای مثال شما چند میلیون از فرد الف طلبکار هستید حال فقط و فقط می توانید از فرد الف آن را مطالبه کنید نه باقی مردم و نه پدر یا برادر او.
• حق عینی متضمن حق تعقیب است اما حق دینی اینگونه نیست.

حق عینی و حق دینی چیست؟

• تعریف عین: در علم حقوق عین را مالی می دانند که وجود مادی و محسوس داشته و به طور مستقل مورد معامله قرار می گیرد.
• تعریف دین: حق مالی است که شخصی بر گردن و ذمه شخصی دیگر دارد.

برای مثال فردی متعهد شده که خانه شما را نقاشی کند حق شما نسبت به وی حق دینی است. یا اینکه شما مبلغی پول به کسی قرض داده اید حق مالی شما بر ذمه او پس دادن قرض است.

این تقسیم بندی از حق مالی مربوط به حقوق غرب است با توجه به این که حق رابطه بین دو شخص است.

حق عینی، سلطه بر مال معین موجود در خارج است مثل حق مالکیت بر فلان زمین. به عبارت مختصر تر حق عینی سلطه به عین معین است.

حق دینی، در اینجا حقی برای صاحب حق نسبت به مال معین ایجاد نشده بلکه نسبت به یک شخص سلطه دارد که با الزام وی می تواند به آن حق برسد و به عبارت کوتاه تر می توان گفت حق دینی سلطه بر شخص معین است.

این تقسیم بندی از حقوق روم وارد ادبیات حقوقی می شود. در قدیم به این شکل بوده که شخص یا سلطه با مال معین دارد با سلطه بر جان و جسم شخصی دارد.

اما بعدها این امر تعدیل شد به این معنا که طلبکار بر جسم و جان متعهد سلطه ندارد بلکه وی بر دارایی و اموال وی سلطه دارد.

به همین منوال هم قانون مدنی دارای دو بخش است و دو جلد دارد:

• جلد اول: اشخاص یعنی همان امور غیر مالی.
• جلد دوم: اموال.

البته جلد سوم که به ادله اثبات می پردازد از نظر تئوری جایی در قانون مدنی ندارد. حال که متوجه شدیم حق تقسیم می شود به حق مالی و غیر مالی باید گفت که حق مالی خود در تقسیم بندی دیگری تقسیم می شود به حق عینی و حق دینی.

انواع حق مالی و غیر مالی

روابطی که اشخاص در حقوق خصوصی دارند به حصر عقلی یا مالی است یا غیر مالی. حق مالی، حقی است که قابل تقویم به پول باشد و مصداق معروف آن حق مالکیت است.

برای مثال شما مالکیت خانه خود را به دیگری منتقل می کنید و در عوض آن‌ مبلغ مورد نظر خود را دریافت می کنید.

حق غیر مالی، حقی است که قابل تقویم به پول نیست مثل حقوق معنوی که فلسفه آن رفع نیاز های معنوی است در حقوق اشخاص مثل حق حضانت و حق زوجیت.

مفهوم حق

حق در حقیقت یک رابطه است و در این رابطه شخص در برابر دیگری امتیاز یا سلطه ای به دست می آورد و چون وی را می تواند الزام کند به آن حق می گویند مثل حق مالکیت.

حق به عبارتی امتیازی است که قانون به اشخاص داده که می توانند اعمال کنند و از مزایای آن برخوردار شوند. طرف مقابل تکلیف را حق می نامند.

خود حق امری اعتباری و ذهنی است اگر چه ممکن است متعلق آن شیء موجود در خارج باشد. برای مثال در حق مالکیت خود حق اعتباری است اما مالکیت نسبت به خانه یا زمین متعلق آن ممکن است موجود خارجی باشد.

واژه حق را گاهی در مقابل حکم به کار می برند. حکم را امتیاز هایی می توان گفت که قابل سلب نیست و قابل اسقاط نیست.

برای مثال ابوت حکم است و قابل اسقاط نیست.

سرنوشت اموال تملیکی پس از جمع آوری

کالاهایی که به سازمان سپرده می شود بر طبق مقررات، یا نباید فروخته شوند و یا در چارچوب ضوابط و قانون معدوم شوند.. اگر کالاهای مربوطه کالاهایی مانند اسلحه و تسلیحات و مهمات باشد، تحویل نهادهای ذیربط مانند وزارت دفاع داده می‌شود. چنانچه مواد دارویی و غذایی باشد تحت نظر وزارت بهداشت تعیین تکلیف می‌شود. کالاهایی که مربوط به وزارت کشاورزی است مثل بذر توسط وزارت جهاد کشاورزی در خصوص اش تصمیم گیری می شود. کالاهای فرهنگی هم تسلیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌شود.
روند فروش یا از طریق مزایده صورت می گیرد و یا مناقصه. به این صورت که ابتدا فراخوان جهت فروش از طریق مزایده داده می شود ولی چنانچه کالاهایی به فروش نروند و در انبار بماند از طریق مناقصه به فروش می رسند.

نحوه کار سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی

مطابق مواد ۸، ۹، ۱۰ قانون گفته شده، سازمان باید حداکثر ظرف یک سال از تاریخ تحویل یا ضبط اموال تملیکی، نسبت به فروش آن ها اقدام نماید. البته این مدت می تواند با تصویب‌مجمع عمومی تا یک سال دیگر تمدید شود.
البته در خصوص اموال و اجناسی که از نفائس ملی ‌باشد و یا دارای ارزشهای ویژه بوده و یا نشان‌دهنده هنر ملی در زمانهای مختلف باشد و همچنین آثار هنری دیگری که جزء نفائس باشد با ذکر‌مشخصات کامل در هر مورد برای حفظ و نگهداری به دستگاه اجرایی ذیربط تحویل می‌گردد.
مبلغ حاصل فروش این اموال را سازمان مکلف است پس از احتساب ۱۰% در مورد اموال منقول و ۵% در مورد ‌اموال غیر منقول بابت کارمزد فروش، حسب مورد به حسابهای درآمد عمومی کشور واریز نماید، ۱۰% و ۵% مذکور نیز به حساب تمرکز درآمد سازمان در‌خزانه واریز خواهد شد.

سازمان موظف است برای اموال هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب این قانون در اختیار می‌گیرد حساب معین جداگانه‌ای ‌نگهداری کرده و پس از تعیین تکلیف و قطعیت حکم به نفع دولت، سود خالص یا زیان حاصل از اداره و بهره‌برداری هر مورد را در دفاتر سازمان در‌حسابی تحت عنوان «‌ذخیره اداره و بهره‌برداری اموال» ثبت نموده و در پایان هر سال مالی، مانده بستانکار حساب مذکور را به حساب درآمد عمومی کشور‌ واریز کند.

ارکان سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی

‌ماده ۱۱ – ارکان سازمان به شرح زیر است:

• مجمع عمومی
• مدیر عامل
•  هیأت مدیره
• حسابرس
• هیأت عالی نظارت
• مجمع عمومی

اموال تملیکی شامل چه مواردی است؟

به موجب ماده (۱) قانون تأسیس سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی و اساسنامه آن، موارد زیر در زمره اموال تملیکی بوده و نگهداری و اداره و فروش آن ها بر عهده سازمان مزبور می باشد:

• کالاهای دولتی و غیردولتی متروکه و قاچاق قطعی شده.

نکته: مقصود از کالاهای متروکه کالاهایی میباشد که شرکت‌های تجاری تولیدی و یا بازرگانان، وارد کشور ‌می کنند ولی به دلایلی نتوانند آن کالا را ترخیص کنند. این کالا در انبار گمرک باقی می‌ماند و بعد از گذشت حدود ۴ماه به کالای متروکه تبدیل می‌شود.

•  کالاهای قاچاق‌ بلاصاحب و صاحب متواری
• اموال و حقوق مالی که بر اثر احکام مراجع قضایی و یا اداری و صنفی به طرق مختلف از قبیل ضبط، مصادره، استرداد، تملیک، جریمه و تعزیر مالی، صلح، هبه به تملک دولت درآمده
•  اموالی که در راستای اجرای اصل چهل و نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سایر قوانین به تملک یا تصرف دولت در آمده.
• کلیه اموال و حقوق مالی که تحت سرپرستی، توقیف و یا مدیریت دولتی درآمده و یا به هر نحو به تصرف دولت درمی‌آید.

طرح مسئولیت مدنی

به موجب قانون مدنی و قواعد عام مسئولیت شخص به غیر از مجازات مقرر در قوانین باید از عهده جبران خسارت پیش‌آمده نیز برآید چرا که ؛ اتلاف و تسبیب از زمره موجبات ضمان و مسئولیت قهری هستند.

و هم چنین هر کس مال غیر را تلف کند، ضامن آن است و باید مثل یا قیمت آن را بدهد، اعم از اینکه از روی عمد تلف کرده باشد یا بدون عمد و اعم از اینکه عین باشد یا منفعت و اگر آن را ناقص یا معیوب کرده باشد، ضامن نقص قیمت آن مال است.

صدور شناسنامه المثنی فوری

با واگذاری خدمات ثبت احوال به دفاتر پیشخوان دولت، فرآیند زمانی صدور شناسنامه المثنی به شدت کاهش یافته است. به این منظور میتوانید به نزدیکترین دفتر پیشخوان محل سکونتتان مراجعه کنید.
افراد زیر میتوانندبرای صدور شناسنامه المثنی فوری اقدام نمایند:
افراد زیر ۱۸سال به طور مستقل
پدر یا جد پدری یا مادری برای افراد زیر۱۸ سال
نماینده قانونی با همراه داشتن اصل و کپی مدارک دال بر نمایندگی

چند نکته برای حفظ شناسنامه

• شناسنامه سند هویتی شماست و بیان کننده خصوصیات هویتی شماست در حفظ و نگهداری آن دقت کنید.
• هرگونه تغییر و تحریف و ایجاد تغییرات در محتوی شناسنامه جرم و قابل مجازات است و در این امر دقت نمایید و خودتان هرگز در شناسنامه تان تغییری ندهید.
• مشخصات شناسنامه ای خود را به خاطر بسپارید تا اگر مفقود شد بتوانید راحت تر برای دریافت المثنی اقدام نمایید.
• ودیعه گرفتن و ودیعه گذاردن شناسنامه مجاز نیست و مراقب باشید تا شناسنامه خود را نزد کسی گرو یا ودیعه نگذارید.
• چه زمانی که برای فرزندتان شناسنامه می گیرید و چه زمانی که شناسنامه المثنی یا عکس دار برای خودتان دریافت می کنید بخاطر داشته باشید که صحت مندرجات را چک کنید.
• از آنجایی که صدور شناسنامه مجدد محدودیت قانونی دارد و پروسه آن ممکن است طولانی شود و علاوه بر این هزینه دارد، در حفظ و نگهداری شناسنامه خود و فرزندانتان بکوشید.
• تغییردرشناسنامه جرم و  زدن مهر ، نشانه ، نوشته یا ایجاد تغییر خودسرانه در شناسنامه توسط هر یک از ارگانها و نهادها و مؤسسات دولتی و بخش خصوصی باستثناء سازمان ثبت احوال کشور دفاتر اسناد رسمی ازدواج و طلاق ، نمایندگی های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور ، اداره تشخیص هویت و پلیس بین الملل و اداره کل انتخابات غیرمجاز و چنانچه این امر صورت گیرد قابل پیگرد و مجازات است.

طبق بند ۹ دستورالعمل

«دریافت کنندگان شناسنامه مجدد مکلفند در صورت پیدا شدن شناسنامه قبلی، ظرف ۱۰ روز نسبت به ارائه شناسنامه به اداره ثبت احوال اقدام نمایند. در صورتی‌که از صدور شناسنامه مجدد کمتر از یک‌سال گذشته باشد، پس از بررسی‌های لازم و دستور رئیس اداره، شناسنامه مجدد باطل و شناسنامه قبلی به متقاضی مسترد می‌گردد.»

آیا دریافت شناسنامه المثنی محدودیتی دارد؟

طبق دستورالعمل «صدور شناسنامه مجدد»، مصوب شورای عالی ثبت احوال کشور، صدور شناسنامه المثنی، برای اولین بار، یک ماه بعد از تقاضا و با دستور رئیس اداره ثبت احوال و برای بار دوم سه ماه بعد از تقاضا و با دستور رئیس اداره ثبت احوال و برای بار سوم، تنها با دستور مدیرکل ثبت احوال استان و پس از ۶ ماه امکان پذیر است.

اگر شناسنامه فرد در یکی از ادارات و نهادهای دولتی گم شده باشد، مطابق بند ۴ دستورالعمل، «حسب اعلام آن مرجع و دستور مدیر کل استان، شناسنامه صادر و اقدام قانونی در خصوص مفقود کننده شناسنامه انجام خواهدشد.»

دستورالعمل صدور شناسنامه المثنی در پایگاه اطلاع رسانی سازمان ثبت احوال کشور درج شده و باتوجه به دستورالعمل مذکور اشخاصی که به ۱۸ سالگی رسیده‌باشند، می‌توانند شخصاً برای صدور شناسنامه المثنی اقدام کنند. در مورد افرادی که کمتر از ۱۸ سال دارند یا محجور هستند، حسب مورد، پدر یا جد پدری، مادر یا سرپرست قانونی(قیم) برای صدور شناسنامه المثنی اقدام می‌کند.

درموردافرادی که کمتر از ۱۸ سال دارند، اما دارای حکم رشد از دادگاه هستند نیز باید گفت: می‌توانند شخصاً برای صدور شناسنامه المثنی اقدام کنند.

چنانچه شخصی برای بار سوم تقاضای صدور شناسنامه المثنی کند،علاوه بر مدارکی که برای دریافت شناسنامه المثنی ارائه کرده بود باید گواهی عدم سوء پیشینه خود را نیز به اداره ثبت احوال ارائه کند. و تنها در مواردی که علت گم شدن شناسنامه حوادث غیرمترقبه مثل سیل، زلزله و … باشد، تهیه استشهاد محلی ضروری نیست.

برای دریافت شناسنامه المثنی باید کجا برویم؟

برای اقدام اولیه و دادن مدارک مورد نیاز باید به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه نمایید و اگر به طور مثال متولد تهران هستید و درحال حاضر در شهرهای دیگر سکونت دارید ممانعتی ندارد که در همان شهر اقدام به دریافت شناسنامه نمایید. برای عکس دار کردن شناسنامه و تعویض آن نیز شما می توانید به هریک از شعبات اداره ثبت احوال و دفاتر پیشخوان خدمات دولت مراجعه نمایید.

مدارک مورد نیاز برای شناسنامه المثنی

مدارک مورد نیاز برای درخواست صدور مجدد شناسنامه مفقود شده عبارتند از:

• اصل و تصویر مدرک معتبر عکس‌دار از قبیل کارت شناسائی ملی، گذرنامه، گواهینامه رانندگی، مدارک تحصیلی برای افراد بالای ۱۵ سال

• سه قطعه عکس سه در چهار جدید با زمینه سفید برای  افراد بالای ۱۵ سال

• تصاویر شناسنامه همسر و فرزندان به همراه شماره ملی

• اصل وتصویر سند ازدواج برای افراد متأهل

• تکمیل فرم درخواست شناسنامه

• تکمیل فرم گزارش مفقود شدن شناسنامه

• تکمیل پاکت پستی ویژه خدمات الکترونیک هویت ملی.

چطور شناسنامه المثنی بگیریم؟

همانگونه که قبلاً ذکر شده شناسنامه ورقه هویتی شماست که زمان تولد نام و نام خانوادگی و اطلاعات شخصی شما اعم از تاریخ تولد و غیره در آن مندرج است و اگر شما شناسنامه خود را گم کنید مثل این است که وجود ندارید واهمیت این امر درحدی است که شما با شناسنامه خود شناخته می شوید و بدون شناسنامه موجودیتی ندارید. علاوه براین برای بسیاری امور اداری و اعمال حقوقی و شخصی خود شما به شناسنامه خود نیاز دارید بنابراین اگر شما شناسنامه خود را نداشته باشید و مفقود شده باشد می توانید برای دریافت شناسنامه المثنی اقدام نمایید.

اگر شناسنامه خود را گم کرده اید می توانید درصورتی که سن شما ۱۸ سال تمام باشد خودتان یا پدر یا جد پدری یا مادری با در دست داشتن شناسنامه خود صرفاً برای افراد زیر ۱۸ سال و نماینده قانونی با ارائه اصل و تصویر قیم نامه یا وکالت نامه و شناسنامه خود، می‌توانید برای صدور مجدد شناسنامه مفقود شده درخواست دهید.

مدارک لازم برای صدور اولین کارت شناسائی ملی

• شناسنامه عکسدار
• تصویر مدرک مثبت سمت متقاضی درصورتیکه درخواست کننده غیر از صاحب سند باشد
• آدرس وکدپستی ۱۰ رقمی محل سکونت فعلی
• یک قطعه ۴×۳ عکس جدید با زمینه سفید بدون خدشه
• رسید پرداخت هزینه.

مدارک لازم برای تعویض شناسنامه های مستعمل

• اگر شناسنامه شما مستعمل و کهنه باشد و نیاز به تعویض داشته باشد برای تعویض آن شما نیاز به مدارک زیر خواهید داشت:
•  اصل شناسنامه
• رسید پرداخت هزینه متعلقه(رسید بانکی یا قبض رسید وجوه دریافتی طبق تعرفه قانونی )
• ۳ قطعه عکس۴×۶ رنگی یکسان با زمینه روشن برای افراد بالای ۱۵ سال
•  در صورتیکه شناسنامه عکسدار نباشد( عکس شناسنامه به هر دلیل جدا شده باشد) اصل وتصویر مدرک معتبر عکسدار از قبیل کارت شناسایی ملی ، گذرنامه ، گواهی نامه رانندگی ، گواهی تحصیلی ضروی است و در صورت عدم ارائه مدارک یاد شده نسبت به تایید عکس از مراجع قانونی اقدام گردد
• چنانچه شناسنامه عکسدار باشد و مهر آن محو شده باشد تنظیم درخواست مطابق بند فوق انجام خواهد شد.
• تصاویر شناسنامه همسر، فرزندان، و سند ازدواج برای افراد متاهل
•  تصویر مدرک مثبت سمت متقاضی در صورتی که درخواست کننده غیر از صاحب شناسنامه باشد.