مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان

بر اساس قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، اطفال و نوجوانان با توجه به مسئولیت کیفری به سه دسته ذیل تقسیم می‌شوند:

• کودکان تا سن 9 سال: کودکان تا سن 9 سال به دلیل عدم بلوغ و نداشتن قوه تشخیص و تمیز، مسئولیت کیفری ندارند. ملاک تعیین سن در مسئولیت کیفری، سال شمسی است.
• کودکان 9 تا 15 سال: در صورتی که کودکان 9 تا 15 سال مرتکب جرم تعزیری شوند، مجازات بزرگسالان برای آنها تعیین نشده است و براساس ماده 88 قانون مجازات اسلامی عمل شده و در صورت ارتکاب شدیدترین جرم، به مجازات یک سال حبس و نگهداری در کانون اصلاح و تربیت محکوم می‌شوند.
• کودکان و نوجوانان در زمان جرم سن 15 تا 18 سال: در صورتیکه کودکان و نوجوانان در زمان ارتکاب جرم 15 تا 18 سال سن داشته باشند، مجازات بزرگسالان در مورد آنها اعمال نمی‌شود و براساس ماده 89 قانون مجازات اسلامی، در ارتکاب شدیدترین جرم به مجازات حبس 5 سال در کانون اصلاح و تربیت محکوم می‌شوند.

کودکان و نوجوانان در حقوق کیفری

طفل شخصی است که در محیط خانواده رشد کرده و تربیت می‌شود. در صورت عدم تربیت صحیح، کودکان و نوجوانان مرتکب اعمال مجرمانه‌ای می‌شوند که برای آنها در قانون مجازات تعیین شده است؛ بنابراین مسائل مربوط به حقوق کیفری کودکان و نوجوانان اهمیت زیادی دارد و باید کودکان و نوجوانان را از ارتکاب به جرایم اطفال و نوجوانان دورنگه داشت و از طرفی اقدامات مؤثر برای اصلاح، تربیت و پیشگیری از وقوع جرم توسط آنها انجام شود. مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از وقوع جرم توسط کودکان و نوجوانان، تحقیق و بررسی شخصیت اطفال و نوجوانان و دلایل ارتکاب جرم است.

قیمومیت کودکان

قانون‌گذار شرایط تعیین قیم برای محجور را در قانون مدنی بیان کرده است. در بعضی موارد قیمومیت و حضانت بعد از سن قانونی ادامه دارد و بعد از اثبات بهبودی و افاقه، مرجع قضایی حکم اتمام حجر و پایان قیمومیت طفل را صادر می‌کند. موارد قیمومیت طفل بعد از سن قانونی بلوغ به شرح ذیل است:

-درصورتی‌که شخص محجور صغیر و ولی خاص ندارد.

-درصورتی‌که شخص محجور بالغ شود، ولی سفیه و مجنون بودن از کودکی در وی وجود داشته و ادامه دارد و ولی خاص یعنی پدر و جد پدری ندارد.

-درصورتی‌که شخص بعد از سن بلوغ، سفیه یا مجنون شود.

 

حق حضانت کودکان

مهم‌ترین حق کودکان و نوجوانان در محیط خانواده، حق حضانت و نگهداری توسط والدین است. بر اساس ماده 1168 قانون مدنی، حق حضانت و نگهداری از اطفال به عهده پدر و مادر است. همچنین با توجه به  ماده 1173 قانون مدنی، در صورتیکه به دلیل انحطاط اخلاقی و عدم نگهداری کودک توسط والدین باعث ایجاد صدمات جسمی و روانی به کودک شود، مرجع قضایی با درخواست نزدیکان طفل، قیم طفل یا  تقاضای رئیس حوزه قضایی، برای حضانت طفل تصمیم مقتضی خواهد گرفت.

مصادیق انحطاط اخلاقی والدین و عدم نگهداری طفل

مصادیق عدم نگهداری کودک توسط والدین به دلیل انحطاط اخلاقی شامل موارد ذیل است:

• اعتیاد به مواد مخدر، الکل، روان‌گردان‌ها و قمار
• داشتن فساد اخلاقی و فحشا
• بیماری روانی والدین با تشخیص پزشکی قانونی
• سوءاستفاده از کودک، اجبار وی به انجام شغل‌های ضداخلاقی مانند تکدی‌گری، فحشا، قاچاق و فساد
• ضرب‌وجرح کودک بیشتر از حد متعارف

منافع و حقوق کودکان

بر اساس ماده 2 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، هرگونه آزار و اذیت کودکان و نوجوانان که باعث ایجاد صدمه بدنی، روانی و اخلاقی شود و سلامتی جسمی و روانی کودک را به خطر اندازد، از نظر قانون ممنوع است. مهمترین منافع و حقوق کودکان شامل موارد ذیل است:

• حیات و هویت کودک و نوجوان شامل جنس، سن و نژاد
• نگهداری و مراقبت از کودک
• تأمین رفاه کودک
• آزادی بیان کودک و نوجوان
• حق تأمین سلامتی و آموزش و تحصیل کودک و نوجوان

حقوق کودکان و نوجوانان به چه معناست؟

 در حقوق کودکان و نوجوانان در مورد حق حیات، بقا، رشد، حق عدم تبعیض، نیازهای اساسی کودکان، حمایت‌های قانون مدنی و قوانین کیفری اطفال و نوجوانان پرداخته شده است. مهم‌ترین منابع حقوق کودکان و نوجوانان شامل قانون مدنی، قانون مجازات اسلامی و قانون خانواده است.

 

حقوق محیط‌زیست شامل چه مواردی است؟

حقوق محیط‌زیست در مورد قوانین و مقررات حاکم در روابط انسان و عوامل محیط‌زیست بحث می‌کند؛ بنابراین حقوق محیط‌زیست رفتار و افعال انسان را به‌عنوان عامل تخریب و آلودگی محیط‌زیست و منابع طبیعی تحت نظارت و کنترل قرار می‌دهد.

مرجع صالح رسیدگی به دعاوی مربوط حقوق مالی

دعاوی مربوط به حقوق مالی، باید با تنظیم دادخواست حقوقی در دادگاه عمومی حقوقی مطرح شود. بنابراین مرجع صالح رسیدگی به دعاوی مالی، دادگاه حقوقی است. همچنین بعضی از دعاوی مالی مانند دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم، باید همزمان با طرح شکایت کیفری در دادگاه کیفری مطرح شود.

حقوق مالی در قراردادها و معاملات

دعاوی مالی که در قراردادها و معاملات در مرجع قضایی مطرح می‌شود، شامل موارد ذیل است:

-دعوای الزام به تنظیم سند ماشین، منزل و زمین

-دعوای ابطال تعهد و معامله مالی

-دعوای الزام به تحویل مبیع

-مطالبه ثمن مبیع

-دعوای استرداد ثمن و مبیع

-دعوای مطالبه وجه التزام در قرارداد

 

مصادیق دعاوی مالی

مهمترین مصادیق دعاوی مالی، مطالبه اوراق تجاری مانند سفته،‌چک و برات است. مصادیق دعاوی مالی به شرح ذیل است:

-مطالبه مبلغ چک

-مبلغ دیه

-مبلغ خسارت

-مطالبه ما به التفاوت اجاره

-مطالبه حق الوکاله

 

مهمترین دعاوی مالی در قانون

مهمترین دعاوی مالی شامل موارد ذیل است:

-مطالبه ثمن مبیع یا استرداد ثمن معامله

-مطالبه سهم الارث

-اثبات مالکیت

-مطالبه مهریه و نفقه

– خلع ید

-ابطال سند مالکیت اموال غیرمنقول

-مطالبه مورد صلح

-الزام به تحویل مبیع در معامله

 

دعاوی مالی کیفری

دعاوی مالی کیفری، زمانیکه شخص، عملی که براساس قانون، انجام یا ترک آن ممنوع است، را مرتکب شود.، قابل طرح در مرجع قضایی است.

دعاوی مالی حقوقی

دعاوی مالی شامل دعاوی مالی حقوقی و کیفری است. دعاوی مالی حقوقی، مربوط به دعاوی اشخاص و اموال است. مثال دعوای تقاضای طلاق، دعوای غیرمالی است،‌ اما مطالبه مهریه، دعوای مالی است.

دعاوی مطرح‌شده در خصوص حقوق مالی

دعاوی مطرح‌شده در مراجع قضایی شامل دعاوی مالی و غیرمالی است که در هزینه دادرسی و تجدیدنظرخواهی موثر است. دعاوی مالی،‌ دعوایی است که خواهان برای محکومیت طرف مقابل و الزام وی به پرداخت مالی، در دادگاه حقوقی مطرح می‌کند. بنابراین دعاوی که خواسته دعوا مال یا خواسته قابل تبدیل به پول است،‌ دعاوی مالی محسوب می‌شوند.

ویژگی‌های حقوق مالی در قانون مدنی

 مهمترین ویژگی‌های حقوق مالی به شرح ذیل است:

-حقوق مالی، برای فرد سود و منفعت مالی دارد. یعنی این سود را می‌تواند به پول تبدیل کند که ارزش اقتصادی دارد. اما حق غیرمالی را نمی‌توان مستقیم به پول تبدیل کرد.

-حقوق مالی، قابل انتقال به افراد دیگر است. مثال، شخصی که مالک خانه‌ای است، ‌حق مالکیت نسبت به خانه دارد. بنابراین با فروش خانه به شخص دیگر، حق مالی خود را به فرد دیگر انتقال میدهد. اما حق غیر مالی مانند حق زوجیت و بنوت قابل انتقال به شخص دیگر نیست.

-حقوق مالی قابل اسقاط است و شخص با اراده خود می‌تواند از این حق بگذرد. مثال، شخص نسبت به ارث، مالک ارثیه است، اما می‌‌تواند از حق مالی ارثیه بگذرد. اما حقوق غیر مالی قابل اسقاط نیست. مثال، پدر نمی‌تواند از فرزند خود بگذارد و بگوید آن را نمی‌خواهم.

-حقوق مالی قابل توقیف هستند. مثال اگر شخصی بدهی داشته باشد، طلبکاران آن شخص می‌توانند از دادگاه، توقیف حقوق مالی شخص را تقاضا کند.

حق عینی تبعی در حقوق مالی

یکی از مصادیق حق عینی، حق عینی تبعی است که دارای سه منشا قراردادی، قضایی و قانونی است.

-منشا قراردادی: در این حالت شخص براساس قرارداد، نسبت به مالی، حق عینی تبعی به دست می آورد. مانند قرارداد رهن

-منشا قضایی: در این حالت،شخص بر اساس تصمیم و رای دادگاه، نسبت به مالی، حق عینی تبعی به دست می آورد، مانند صدور قرار توقیف اموال بدهکار

-منشأ قانونی: در این حالت شخص براساس قانون، نسبت به مالی، حق عینی تبعی به دست می آورد. مثال بعد از فوت شوهر، اموال غیرمنقول به زن تعلق نمی گیرد و زن فقط از قیمت مال غیرمنقول ارث می برد. در صورتی که مال غیرمنقول شوهر فروخته شود و سهم زن پرداخت نشود، زن می تواند براساس قانون، مال غیرمنقول را توقیف، تا سهم وی از فروش مال غیرمنقول به وی پرداخت شود.

حق دینی در حقوق مالی

حق دینی، یکی از مهمترین حقوق مالی است که متداول ترین نوع حق دینی، رابطه بدهکارو طلبکار است. در این نوع حق، رابطه مستقیم بین دو شخص و همچنین رابطه غیرمستقیم شخص با یک مال به وجود می آید. مثال، شخص الف به شخص ب مبلغی بدهکار است. در این حالت، شخص ب رابطه غیرمستقیم با مبلغ مورد نظر دارد.

انواع حقوق مالی

حقوق مالی، حق مالکیتی است که افراد نسبت به اموال خود براساس قانون پیدا می‌کنند. حقوق مالی براساس موضوع حق به حق عینی و دینی تقسیم می‌شود.

-حق عینی: حقی که به شکل مستقیم به یک عین تعلق دارد.

-حق دینی: حقی است که شخص نسبت به دیگری دارد و در واقع همان حق شخص است. مانند پرداخت دین و بدهی شخص، انجام فعل یا ترک فعل

 

حقوق مالی در قانون مدنی

براساس ماده ۲۹ قانون مدنی، افراد نسبت به اموال و دارایی‌های خود، حقوق ذیل را دارند:

-حق مالکیت

-حق ارتفاق

-حق انتفاع