دادگاه صالح رسیدگی به جرائم حمل اسپری فلفل و شوکر

بسیاری در این خصوص براین باور بودند که رسیدگی به این قبیل جرائم می بایست در دادگاه انقلاب رسیدگی شود. منتهی دیوان عالی کشور در رای صادره خود به تمام این شائبه ها و اختلافات پایان داد و اعلام نمود که رسیدگی به این جرائم ولو حمل اسلحه گرم در صلاحیت دادگاه کیفری 2 (عمومی) می باشد.

مجازات نگهداری، حمل، توزیع و فروش اسپری فلفل و شوکر

طبق ماده 12 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیر مجاز، اگر فردی اسپری فلفل را به طور غیر مجاز نگهداری کند یا حمل کند یا توزیع کند یا بفروشد، به ۶ ماه تا ۲ سال حبس محکوم می‌شود و در صورت محرز بودن این موضوع باید این مجازات را طی کند.

ماده 12ـ هر کس به طور غیرمجاز اقلام یا مواد تحت کنترل را خریداری، نگهداری یا حمل نماید و یا به توزیع یا فروش آنها اقدام کند و یا هر گونه معامله دیگری با آنها انجام دهد به ترتیب زیر به مجازات تعزیری محکوم می‌شود:

الف ـ مواد رادیواکتیو یا میکروبی، به حبس از پانزده تا بیست و پنج سال
ب ـ مواد منفجره نظامی یا شیمیایی، به حبس از دو تا پنج سال
پ ـ مواد ناریه یا منفجره غیرنظامی، به حبس از شش ماه تا دو سال و جزای نقدی یک تا دو برابر ارزش مواد کشف‌شده و در صورتی که هدف از ارتکاب جرم مقاصد غیرامنیتی از قبیل بهره‌برداری غیرمجاز از معادن باشد، به حبس از نود و یک روز تا شش ماه
ت ـ گازهای بی‌حس‌کننده، بیهوش‌کننده و اشک‌آور، به حبس از شش ماه تا دو سال
ث ـ مواد محترقه و شوک‌دهنده‌ها (شوکرها)، به حبس از نود و یک روز تا شش ماه
تبصره ـ خـرید و حمل مواد محترقه غیرمجـاز که برای جشنـها و مراسم استفاده می‌شود مستوجب جزای نقدی از پانصد هزار ریال تا ده میلیون ریال است. مواد محترقه‌ای که به تشخیص وزارت دفاع خطرساز نیست از شمول این ماده و تبصره آن خارج است.

مجازات قاچاق، ساخت و مونتاژ اسپری فلفل و شوکر

طبق ماده 11 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز؛ هر کس مرتکب قاچاق اقلام یا مواد تحت کنترل شود یا به ساخت و مونتاژ هر یک از آنها اقدام کند به ترتیب زیر به مجازات تعزیری محکوم می‌شود:

الف ـ مواد رادیواکتیو یا میکروبی، به حبس از بیست و پنج تا سی سال
ب ـ مواد منفجره نظامی یا شیمیایی، به حبس از پنج تا ده سال
پ ـ مواد ناریه یا منـفجره غیرنظامی، به حبس از دو تا پنج سال و جزای نقدی یک تا دو برابر ارزش مواد کشـف شده و در صـورتی که هدف از ارتکاب جرم مقاصد غـیر امنیتی از قبیل بهره‌برداری غیرمجاز از معادن باشد، به حبس از شش ماه تا دو سال
ت ـ گازهای بی‌حس‌کننده، بیهوش‌کننده و اشک‌آور به حبس از دو تا پنج سال
ث ـ مواد محترقه و شوک‌دهنده‌ها (شوکرها)، به حبس از شش ماه تا دو سال

اسپری فلفل و شوکر

اسپری فلفل و شوکر از جمله تجهیزات دفاع شخصی است که حمل آن توسط افراد بر طبق قانون جرم می باشد اگرچه در مواردی خاص افراد می توانند با درخواست از پلیس درخواست حمل این وسایل را دریافت کنند.

مجازات زورگیری

مجازات‌های پیش‌بینی شده برای زورگیران نشان می‌دهد طیف وسیعی از مجازات‌ها از اعدام تا حبس برای این دسته از مجرمان درنظر گرفته شده است.

دلیل گوناگونی مجازات‌ها این است که عنوان مجرمانه‌ای به نام زورگیری وجود ندارد، بلکه قاضی در هر مورد با بررسی فعل ارتکابی، عنوان مجرمانه‌ای را که با عمل مجرم انطباق دارد، تشخیص می‌دهد و مجازات قانونی آن جرم را برای وی درنظر می‌گیرد.

در قانون مجازات اسلامی، جرمی تحت عنوان زورگیری و همچنین اخاذی وجود ندارد و به همین دلیل است که باید آن را مشمول موارد 669، 652 و همچنین 617 دانست.

طبق ماده 669 قانون مجازات اسلامی هر گاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید،‌اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (74) ضربه یا زندان از دو‌ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

مطابق ماده 652 قانون مجازات اسلامی هر گاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا (74) ضربه محکوم می‌شود و اگر‌جرحی نیز واقع شده باشد علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می‌گردد.

براساس ماده 617 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 «هر کس به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت‌نمایی کند، یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود در صورتی که از مصادیق محارب نباشد به حبس از 6 ماه تا 2 سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد و چنان چه محارب شناخته شود محکوم به حد خواهد شد.»

به طور کلی، از آنجایی که وسایلی نظیر چاقو، کارد آشپزخانه، ساطور، چاقوی ضامن دار و وسایلی نظیر آن که در امور عادی زندگی کاربرد دارد، قابل ممنوع کردن نیست، حمل و نگهداری آن هم از سوی قانوگذار جرم دانسته نشده و مجازاتی ندارد.

اگرچه حمل اینگونه وسایل با کاربرد دوگانه جرم انگاری نشده است، اما استفاده غیرمجاز از این وسایل جرم بوده و مجازات دارد، و هرگونه تظاهر و قدرت‌نمایی با سلاح سرد جرم است.

همانگونه که بیان شد براساس ماده 617 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 «هر کس به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت‌نمایی کند، یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود در صورتی که از مصادیق محارب نباشد به حبس از 6 ماه تا 2 سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد و چنان چه محارب شناخته شود محکوم به حد خواهد شد.»

قانونگذار تظاهر با سلاح سرد را در صورتیکه که منجر به «اخافه الناس» شود را مستوجب عنوان محاربه و مجازات‌های سنگین مربوط به آن دانسته است.

شرایط جرم زورگیری

زورگیری عملی است که به موجب آن شخص زورگیر، دیگری را وادار به دادن پول یا مال خود می کند.

به طور کلی جرم زورگیری دارای شرایط زیر است:

1- ایجاد فشار و اعمال خشونت و تهدید بر دیگری برای دادن مال خود

شرط اول زورگیری این است که شخص زورگیر با ایجاد فشار بر دیگری بخواهد مال او را بگیرد.

به بیان دیگر، شخص می بایست مال خود را بدون رضایت و با اجبار مال خود را به زورگیر بدهد و نه با میل و رضای درونی.

مثلا شخص زورگیر اسلحه ای روی سر کسی بگذارد و بگوید اگر اسکناس های داخل جیبت را به من ندهی تو را خواهم کشت.

البته ممکن است در صورتی که زورگیری با سلاح سرد یا گرم انجام شود در صورت جمع شرایط از مصادیق محاربه خواهد بود و مجازات آن اعدام است و نه صرفا مجازات زورگیری.

2- درخواست پول یا مال یا انجام دادن کاری از دیگری

شرط دیگر تحقق جرم زورگیری این است که شخص زورگیر هدفش از توسل به خشونت و اجبار گرفتن پول یا مالی یا انجام دادن کاری باشد.

برای مثال عمل شخصی که در خیابان به دیگری حمله می کند و از طریق ایراد ضرب و جرح پول های داخل جیبش را از وی می گیرد یک نوع زورگیری است.

البته ممکن است گفته شود این عمل را می توان از مصادیق سرقت مقرون به آزار نیز دانست و مجازات این جرم را بر او تحمیل کرد، اما تفاوت ظریفی که زورگیری با سرقت همراه با اذیت آزار دارد این می باشد که در عمل سرقت اساسا سارق خودش اقدام به برداشتن مال دیگری می کند ولی در زورگیری شخص زورگیر با اعمال خشونت، دیگری را وادار می کند که به دست خودش مالش را تقدیم سارق کند ولی بدون رضایت درونی.

زورگیری چیست؟

زورگیری به معنای به دست آوردن پول، مال یا هرچیز دیگری با توسل به اجبار و خشونت می باشد. به عبارت دیگر زورگیری عبارت است از ایجاد فشار و اجبار بر شخصی برای وادار کردن وی به دادن پول یا مال خود.

زورگیری یا اخاذی یکی از جرائم رایج در ایران است. اخاذی ترجمه یک کلمه فرانسوی است که به معنای باج گیری و یا گرفتن یک مال به زور و تهدید است. هدف از این جرم این است که فرد بتواند مالی را به صورت غیرقانونی و با زور و تهدید به دست آورد و در واقع می توان گفت که جرم اخاذی یکی از جرایمی است که زیر مجموعه ای از جرم تهدید به شمار می آید.

به بیان دیگر زورگیری به معنای به دست آوردن پول، مال یا هرچیز دیگری با توسل به اجبار و خشونت می باشد. به عبارت دیگر زورگیری عبارت است از ایجاد فشار و اجبار بر شخصی برای وادار کردن وی به دادن پول یا مال خود.

پیشگیری از تقلب در تهیه آثار علمی

مطابق تبصره 7 قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی، وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلفند جهت پیشگیری از جرائم موضوع این قانون اقدامات زیر را انجام دهند:

۱ـ ترویج فرهنگ احترام به حقوق مالکیت فکری از طریق گنجاندن دروس ذی‌ربط و اصلاح سرفصل برنامه‌های درسی و برگزاری کارگاههای آموزشی

۲ـ الزام دانشگاهها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی به اعمال نظارت دقیق بر رعایت حقوق مالکیت فکری در آثار علمی و پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی

۳ـ اعمال مجازات انتظامی اخراج دانشجو یا ابطال پایان‌نامه و رساله یا مدرک تحصیلی در صورت احراز جرم موضوع این قانون با توجه به میزان تخلف

۴ـ اعمال مجازات انتظامی تنزل رتبه یا پایه عضو هیأت علمی، اخراج، لغو قرارداد در صورت احراز جرم موضوع این قانون در آثار علمی با توجه به میزان تخلف

مجازات استفاده از آثار متقلبانه توسط اعضای هیأت علمی، دانشجویان، کارکنان اداری و طلاب

مطابق تبصره 6 قانون مذکور در صورت استفاده از آثار متقلبانه موضوع این قانون توسط اعضای هیأت علمی، دانشجویان، کارکنان اداری و طلاب، ضمن سلب هرگونه امتیاز مادی و یا معنوی مترتب بر آن و ملغی‌الاثر بودن هرگونه مدرک تحصیلی، پایه، مرتبه علمی، رتبه و یا عناوین مشابه علمی، به تخلفات نامبردگان حسب مورد توسط هیأتهای انتظامی اعضای هیأت علمی، هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری، کمیته‌های انضباطی دانشجویان و یا دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت رسیدگی شده و به مجازات‌های زیر محکوم می‌شوند:

الف ـ هیأت علمی به یکی از مجازات‌های ردیف(۷) تا (۱۱) ماده(۸) قانون مقررات انتظامی هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی کشور مصوب ۲۲/۱۲/۱۳۶۴ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن

ب ـ دانشجو به یکی از مجازات‌های ردیف (ب ـ ۱) تا (ب ـ ۵) ماده (۷) آیین‌نامه انضباطی دانشجویان جمهوری اسلامی ایران مصوب جلسه ۳۵۸ مورخ ۱۴/۶/۱۳۷۴ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و اصلاحات و الحاقات بعدی آن

پ ـ کارکنان اداری به یکی از مجازات‌های ردیف (د) تا (ک) ماده (۹) قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب ۷/۹/۱۳۷۲ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن

ت ـ طلاب؛ بر اساس قوانین و مقررات دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت

تقلب در تهیه آثار علمی از طریق طریق پایگاه الکترونیکی و یا در قالب بنگاه

بر اساس تبصره 2 و 3 ماده واحده قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی چنانچه ارتکاب جرم تقلب در تهیه آثار علمی از طریق الکترونیکی و یا در قالب بنگاه (شامل مؤسسه، شرکت یا هر نوع دیگر) صورت گیرد مرتکب یا مرتکبان به میانگین حداقل و حداکثر مجازات بنده های 1 و 2 قانون فوق محکوم می شوند و به درخواست یکی از وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا سایر مراجع مربوطه و با دستور مراجع قضائی حسب مورد مهر و موم (پلمب) یا متوقف می‌شود.

تبصره 2ـ در صورتی که ارتکاب جرم موضوع این قانون از طریق پایگاه الکترونیکی و یا در قالب بنگاه (شامل مؤسسه، شرکت یا هر نوع دیگر) اعم از ثبت‌شده یا نشده انجام شود و یا برای انجام آن اقدام به تبلیغ به هر نحو گردد، مرتکب یا مرتکبان به میانگین حداقل و حداکثر مجازات مقرر فوق محکوم می‌شوند.

تبصره 3ـ محل بنگاه و یا پایگاه الکترونیکی مندرج در تبصره(۲) به درخواست یکی از وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا سایر مراجع مربوطه و با دستور مراجع قضائی حسب مورد مهر و موم (پلمب) یا متوقف می‌شود.

مجازات معاونت جرم تقلب در تهیه آثار علمی

بر اساس تبصره 1 بندهای 1 و 2 ماده‌ واحده قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی، معاونت در جرم تقلب در آثار علمی مستوجب حداقل مجازات در این بندها می باشد.

تبصره 1ـ معاونت در جرائم موضوع بندهای (۱) و (۲) مستوجب حداقل مجازات مقرر می‌باشد.

مجازات جرم تقلب در تهیه آثار علمی

بر اساس قانون هر گونه تقلب در تهیه آثار علمی جرم و مستوجب مجازات می باشد.

مطابق ماده واحده قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی تهیه، عرضه و یا واگذاری آثاری از قبیل رساله، پایان‌نامه، مقاله، طرح پژوهشی، کتاب، گزارش یا سایر آثار مکتوب و یا ضبط‌شده پژوهشی ـ علمی و یا هنری اعم از الکترونیکی و غیرالکترونیکی توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی به قصد انتفاع و به‌عنوان حرفه یا شغل ـ با هدف ارائه کل اثر و یا بخشی از آن توسط دیگری به‌عنوان اثر خود، جرم بوده و مرتکب یا مرتکبان علاوه بر واریز وجوه دریافتی به خزانه دولت مشمول مجازات به شرح زیر می‌باشند:

۱ـ ارتکاب جرم توسط شخص حقیقی مشمول مجازات جزای نقدی درجه سه و محرومیت از حقوق اجتماعی درجه شش است.

جزای نقدی درجه سه عبارت است از: بیش از سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پانصد وپنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال و محرومیت از حقوق اجتماعی درج شش بیش از شش ماه تا پنج سال می باشد.

۲ـ درصورت ارتکاب جرم توسط شخص حقوقی علاوه بر مجازات مرتکب و مدیران و گردانندگان مربوطه ـ مجازات شخص حقوقی حسب مورد مطابق مواد (۲۰)، (۲۱) و (۲۲) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱/۲/۱۳۹۲ تعیین می‌گردد.

ماده ۲۰ قانون مجازات اسلامی

درصورتی که شخص حقوقی براساس ماده(۱۴۳) این قانون مسوول شناخته شود، با توجه به شدت جرم ارتکابی و نتایج زیانبار آن به یک تا دو مورد از موارد زیر محکوم می شود، این امر مانع از مجازات شخص حقیقی نیست:
الف- انحلال شخص حقوقی
ب- مصادره کل اموال
پ- ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی به طور دائم یا حداکثر برای مدت پنج سال
ت- ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه بهطور دائم یا حداکثر برای مدت پنج سال
ث- ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری حداکثر برای مدت پنج سال
ج- جزای نقدی
چ- انتشار حکم محکومیت به وسیله رسانه ها
تبصره- مجازات موضوع این ماده، در مورد اشخاص حقوقی دولتی و یا عمومی غیر دولتی در مواردی که اعمال حاکمیت میکنند، اعمال نمی شود.

ماده ۲۱ قانون مجازات اسلامی

میزان جزای نقدی قابل اعمال بر اشخاص حقوقی حداقل دو برابر و حداکثر چهار برابر مبلغی است که در قانون برای ارتکاب همان جرم به وسیله اشخاص حقیقی تعیین می شود.

ماده ۲۲ قانون مجازات اسلامی

انحلال شخص حقوقی و مصادره اموال آن زمانی اعمال می شود که برای ارتکاب جرم، به وجود آمده یا با انحراف از هدف مشروع نخستین، فعالیت خود را منحصراً در جهت ارتکاب جرم تغییر داده باشد.

مجازات اخفای جاسوس

ماده 510 قانون مجازات اسلامی: هر کس به قصد بر هم‌زدن امنیت ملی یا کمک به دشمن، جاسوسانی را که مامور تفتیش یا وارد کردن هر گونه لطمه به کشور بوده‌اند ‌شناخته و مخفی نماید یا سبب اخفای آنها بشود به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود.

تبصره - هر کس بدون آنکه جاسوسی کند و یا جاسوسان را مخفی نماید، افرادی را به هر نحو شناسائی و جذب نموده و جهت جاسوسی علیه‌امنیت کشور به دولت خصم یا کشورهای بیگانه معرفی نماید به شش ماه تا دو سال حبس محکوم میشود.

مجازات جاسوسی در قانون مجازات اسلامی

طبق ماده ماده 501 قانون مجازات اسلامی: هر کس نقشه‌ها یا اسرار یا اسناد و تصمیمات راجع به سیاست داخلی یا خارجی کشور را عالما و عامدا در اختیار افرادی که صلاحیت ‌دسترسی به آنها را ندارند قرار دهد یا از مفاد آن مطلع کند به نحوی که متضمن نوعی جاسوسی باشد، نظر به کیفیات و مراتب جرم به یک تا ده سال‌حبس محکوم می‌شود.

ماده 502 قانون مجازات اسلامی: هر کس به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در قلمرو ایران مرتکب یکی از جرایم جاسوسی شود بنحوی که به امنیت ‌ملی صدمه وارد نماید به یک تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.

ماده 503 قانون مجازات اسلامی: هر کس به قصد سرقت یا نقشه‌برداری یا کسب اطلاع از اسرار سیاسی یا نظامی یا امنیتی به مواضع مربوطه داخل شود و همچنین ‌اشخاصی که بدون اجازه مامورین یا مقامات ذیصلاح در حال نقشه‌برداری یا گرفتن فیلم یا عکسبرداری از استحکامات نظامی یا اماکن ممنوعه دستگیر‌شوند به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می‌شوند.

ماده 505 قانون مجازات اسلامی: هر کس با هدف بر هم زدن امنیت کشور به هر وسیله اطلاعات طبقه‌بندی شده را با پوشش مسوولین نظام یا مامورین دولت یا به نحو دیگر ‌جمع‌آوری کند چنانچه بخواهد آن را در اختیار دیگران قرار دهد و موفق به انجام آن شود به حبس از دو تا ده سال و در غیر این صورت به حبس از یک‌تا پنج سال محکوم می‌شود.

ماده 508 قانون مجازات اسلامی: هر کس یا گروهی با دول خارجی متخاصم بهر نحو علیه جمهوری اسلامی ایران همکاری نماید، در صورتیکه محارب شناخته نشود ‌به یک تا ده سال حبس محکوم می‌گردد.

ماده 509 قانون مجازات اسلامی: هر کس در زمان جنگ مرتکب یکی از جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی موضوع این فصل شود به مجازات اشد همان جرم محکوم ‌می‌گردد.

مصادیق جاسوسی در ایران

هر یک از موارد ذیل توسط مرتکب هرگاه با علم و آگاهی صورت گیرد خود به تنهایی مشمول جرم جاسوسی قرار می گیرد.

1- مطلع نمودن اشخاص فاقد صلاحیت از اسرار کشور
2- ورود به اماکن ممنوعه جهت کسب اطلاعات
3- جمع آوری اطلاعات طبقه بندی شده
4- بی مبالاتی در حفظ اطلاعات طبقه بندی شده
5- جاسوسی به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در ایران

1- مطلع نمودن اشخاص فاقد صلاحیت از اسرار کشور

هرگاه شخصی نقشه ها، اسرار، اسناد و یا تصمیمات داخلی و خارجی کشور را به افراد فاقد صلاحیت ارائه نماید جرم جاسوسی تحقق خواهد یافت.

2- ورود به اماکن ممنوعه جهت کسب اطلاعات

هرگاه شخصی قصد نقشه برداری یا عکس برداری و یا فیلم برداری غیر مجاز از اماکن ممنوعه را داشته باشد جرم جاسوسی تحقق خواهد یافت.

طبق بندهای «د» و «ه» ماده 24 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح : هر نظامی که برای به دست آوردن اطلاعات طبقه بندی شده به نفع دشمن و یا بیگانه به محل نگهداری اسناد یا اطلاعات داخل شود، چنانچه به موجب قوانین دیگر مستوجب مجازات شدیدتری نباشد، به حبس از دو تا ده سال محکوم می گردد. هر نظامی که عالما و عامدا فقط به صورت غیر مجاز به محل مذکور وارد شود به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می شود.

3- جمع آوری اطلاعات طبقه بندی شده

هرگاه شخصی با علم و آگاهی اطلاعات جمع آوری شده ای را که به صورت محرمانه، خیلی محرمانه، سری و به طور کلی سری می باشد را به قصد برهم زدن امنیت کشور در اختیار دیگران قرار دهد جرم جاسوسی تحقق خواهد یافت.

ماده 505 قانون مجازات اسلامی هر کس با هدف بر هم زدن امنیت کشور به هر وسیله اطلاعات طبقه بندی شده را با پوشش مسئولین نظام یا مامورین دولت یا به نحو دیگر جمع آوری کند چنانچه بخواهد آن را در اختیار دیگران قرار دهد و موفق به انجام آن شود به حبس از دو تا ده سال و در غیر اینصورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم می شود.

مطابق بند الف ماده 24 قانون مجازات اسلامی هر نظامی که اسناد یا اطلاعات یا اشیا دارای ارزش اطلاعات را در اختیار دشمن و یا بیگانه قرار دهد و این اکر برای عملیات نظامی یا نسبت به امنیت تاسیسات، استحکامات، پایگاهها، کارخانجات، انیاری های دائمی یا موقتی تسلیحاتی، توقفگاههای موقت، ساختمانهای نظامی، کشتی ها، هواپیماها یا وسائل نقلیه زمینی نظامی یا امنیت تاسیسات دفاعی کشور مضر باشد به مجازات محارب محکوم خواهد شد.

مطابق بند ب ماده 24 قانون مجازات اسلامی هر نظامی که اسناد یا اطلاعات برای دشمن یا بیگانه تحصیل کرده و به هر دلیلی موفق به تسلیم آن نشود به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می گردد.

4- بی مبالاتی در حفظ اطلاعات طبقه بندی شده

چنانچه مامورین دولتی که مسئول امور حفاظتی و اطلاعاتی طبقه بندی شده می باشند و به آنها آموزش لازم داده شده است در اثر بی مبالاتی و عدم رعایت اصول حفاظتی توسط دشمنان تخلیه اطلاعاتی شوند به یک تا شش ماه حبس محکوم می شود.

5- جاسوسی به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در ایران

هرگاه شخصی به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در ایران موجبات ورود صدمه به امنیت ملی ایران را فراهم نماید جرم جاسوسی تحقق خواهد یافت.

جرم جاسوسی در ایران

جاسوسی یکی از مواردی است که در قانون به‌طور تفصیل به آن پرداخته شده و مقوله‌ای است که امنیت کشور را در بر می‌گیرد. همچنین نباید از یاد برد جاسوسی یکی از سخت‌ترین جرایم امنیتی است که این موضوع در قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده است.

با توجه به این‌ که جاسوسی از جرایم امنیتی محسوب می‌شود، با نگاهی به جرایم امنیتی متوجه می‌شویم جرایم علیه امنیت، اعمالی هستند که از طریق ایجاد رابطه با کشورهای خارجی، ایراد صدمه به مصالح ملی، انجام توطئه یا با ایراد صدمه به اتحاد ملی در جهت سرنگونی نظام یا تغییر ارکان آن از راه‌های غیرقانونی ارتکاب می‌یابند.

جرایم علیه امنیت کشور (اعم از داخلی و خارجی) در قانون مجازات اسلامی برابر مواد 498 الی 512 جرم‌انگاری شده است که جاسوسی نیز از جمله این جرائم می باشد.

طبق ماده 501 این قانون، «هرکس نقشه‌ها، اسرار یا اسناد و تصمیمات راجع به ‌سیاست داخلی یا خارجی کشور را عالما و عامدا در اختیار افرادی ‌که صلاحیت دسترسی به آنها را ندارند، قرار دهد یا از مفاد آن مطلع‌ کند، به نحوی که متضمن نوعی جاسوسی باشد، نظر به کیفیات و مراتب جرم به یک تا 10 ‌سال حبس محکوم می‌شود.

در ماده 502 نیز جرم جاسوسی صورت آمده است که «هرکس به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه ‌دیگر در قلمرو ایران مرتکب یکی از جرایم جاسوسی شود، به نحوی‌ که به امنیت ملی صدمه وارد کند به یک تا پنج‌سال حبس محکوم‌ خواهد شد.»

ذکر این نکته ضروری است که در قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، در ماده 648 آمده است تمامی کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند، هرگاه در غیر از موارد قانونی این اسرار را فاش کنند، 3 ماه تا یک‌سال و بیشتر به حبس محکوم خواهند شد. بنابراین این یک اصل کلی است که اگر کسی اسرار حرفه‌ای را که دراختیار دارد برای دیگران فاش کند، چه متضمن جاسوسی باشد و چه نباشد، صرف انجام این کار جرم محسوب شده و شامل مجازات خواهد بود.

انواع جاسوسی

1- جاسوسی‌ سیاسی‌

هدف‌ جاسوسی‌ سیاسی‌ شناخت‌ گروه‌ها و احزاب‌ سیاسی‌ و نیروهای‌ مؤثر در کشور و فرقه‌های ‌مذهبی‌ و رهبران‌ آنها، مبانی‌ آنها و روابط اینگونه‌ نهادها و ایجاد تفرقه‌ بین‌ آنها و فتنه‌ انگیزی است. این نوع جاسوسی‌ موفق‌شده‌ و می‌شود تا امنیت‌ کشوری‌ را به‌طور جدی‌ در معرض‌ خطر قرار دهد که‌ مصداق‌های‌ آن‌ در جهان‌ کنونی‌ کم‌ نیست‌.

2- جاسوسی‌ اقتصادی‌

اطلاعات‌ اقتصادی‌، دشمن‌ را بر حصر اقتصادی‌ صحیح توانمند می‌کند که‌ امروز به‌عنوان‌ حربه‌ای‌ از سوی‌ استکبار مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد و به‌ تعبیری‌ می‌توان‌ ادعا کرد که‌ مبارزه‌ با اینگونه‌جاسوسی‌ در جهان‌ امروز کم‌ اهمیت‌تر از مبارزه‌ علیه‌ جاسوسی‌ نظامی‌ نیست‌.

3- جاسوسی‌ نظامی‌

هدف‌ تجسس‌ نظامی‌ به‌دست‌آوردن‌ اطلاعات‌ و معلومات‌ مربوط به‌ نیروهای‌ مسلح‌ در زمان‌صلح‌ و جنگ‌ است‌. دشمن‌ می‌کوشد اطلاعات‌ دفاعی‌ کشور را در معرض‌ دستبرد قرار دهد و اطلاعاتی‌ درباره‌ انواع‌ اسلحه‌ها و میزان‌ آن‌ و تعداد نیروهای‌ مسلح‌ و شکل‌ سازمان‌بندی‌ آن‌ و… به‌دست آورد که‌ این‌ نوع‌ از جاسوسی‌ در قوانین‌ اکثر کشورها مورد توجه‌ قرار گرفته‌ است‌.

4- جاسوسی‌ علمی و صنعتی‌

یکی‌ از جنبه‌هایی‌ که‌ دشمن‌ علیه‌ امنیت‌ کشور از آن‌ استفاده‌ می‌کند، اطلاع‌ از مصنوعات‌ علمی‌ و اختراعات‌ و ابتکارات‌ نظامی‌ و غیرنظامی‌ است‌. حفظ این‌ اطلاعات‌ از دستبرد اجانب‌ از وسایل‌ مهم‌دفاع‌ از کشور است‌ زیرا دشمن‌ با دستیابی‌ به‌ این‌ قبیل‌ اطلاعات‌ آن‌ را ضد‌کشور و مصلحت‌جامعه‌ به‌ کار می‌برد.

گاهی‌ مواقع‌ مطالعه‌ سازمان‌های‌ جاسوسی‌ و اهتمام‌ آنان‌ در تجسس‌ در اختراعات‌ مخصوص‌ و اختراعات‌ در صنعت‌ نظامی‌ تعجب‌‌برانگیز است‌.جاسوسی صنعتی حتی فراتر از دولت‌ها و گاه میان رقبای تجاری نیز مرسوم است.

جاسوس کیست؟

اصولا جاسوس از منظر حقوقی به شخصی اطلاق می‌شود که در پوشش‌های متقلبانه یا مخفیانه و به نفع دشمن درصدد تحصیل و تجسس، پیرامون اسرار یا تحصیل اطلاعات، اشیا یا سایر مدارک و اسناد مربوط به استعداد و توانایی‌های نظامی، اقتصادی و فرهنگی مربوط به یک کشور و انعکاس آنها به کشور دشمن باشد.

تعریف جاسوسی

جرم جاسوسی، هرگاه شخصی اطلاعات مهم یک کشور را در راستای انجام وظیفه خود در زمینه های نظامی، سیاسی یا امنیتی در اختیار اشخاصی قرار دهد که صلاحیت دسترسی به آنها را ندارند عمل مرتکب متضمن نوعی جاسوسی می باشد.

برای تحقق جرم جاسوسی مرتکب می بایست نسبت به سری بودن اسناد و مدارک علم داشته باشد و همچنین نسبت به عدم صلاحیت اشخاصی که اسناد و مدارک را در اختیار آنها قرار می دهد آگاهی داشته باشد. نکته- قصد سرقت از چیزهایی که جنبه محرمانه دارد جزئی از اسرار محسوب می شود.

جاسوسی معمولاً جرمی سازمان‌یافته و در عین حال فراملی است چراکه در آن اطلاعات حیاتی یک کشور از طریق یک نظام سازمان‌یافته و منابع انسانی، نه ابزاری مثل ماهواره‌های اطلاعاتی کشورها، در اختیار کشور یا کشورهای دیگر قرار می‌گیرد.

جاسوسی به عمل شخصی گفته می‌شود که با عناوین غیرواقعی و تقلب‌، اقدام به کسب اطلاعات، نقشه‌ها یا مدارک و اسناد مخفی و محرمانه کرده و اسرار نظامی، اقتصادی و سیاسی را تسلیم کشور بیگانه کند. همچنین خیانت به کشور عبارت است از: سوءقصد علیه ‌امنیت کشور به وسیله ایجاد ارتباط با کشور دیگری که دارای سلطه و استقلال است.

گارو حقوقدان غربی درباره تعریف جاسوسی می گوید: جاسوسی عبارت است از جمع‌آوری و تملیک اطلاعات و تعلیمات اسناد قابل استفاده یک کشور خارجی بر ضد امنیت کشور خارجی دیگر. جاسوسی ممکن است که در سطح و اجتماعات کوچک‌تر نیز روی دهد. به عنوان مثال ممکن است بعضی از افراد اطلاعات خصوصی دیگران را بنا به انگیزه‌های مختلف جمع‌آوری کنند. هم چنین ممکن است بعضی از سایت‌ها یا نرم‌افزارها اطلاعات خصوصی افراد را جمع آوری کنند.

متعدد بودن اوراق منتشره در افترا شرط است یا نه؟

علی رغم به کار رفتن واژه های جمع اوراق یا مجامع در ماده ۶۹۷ تعزیرات، متعدد بودن اوراق منتشره شرط لازم برای تحقق جرم نیست.